Słownik

Do najważniejszych samochodowych płynów technologicznych zalicza się oleje, smarujące mechanizmy silnika i elementy przekładni, czyli koła zębate i łożyska skrzyni biegów oraz mechanizm różnicowy. Współczesne oleje są bardzo wąsko „wyspecjalizowane” co wyklucza możliwość wlania dowolnego oleju zarówno do silnika, jak i do skrzyni biegów czy do mechanizmu różnicowego, jeżeli nie jest on zespolony ze skrzynią biegów.

Moment dokręcania nakrętek i śrub jest parametrem bardzo ważnym. Dlatego konstruktorzy aut, oraz ich producenci zawsze podają go w instrukcjach serwisowych.

Zawieszenie pojazdu należy do zespołów bezpośrednio odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i komfort jazdy, oraz częściowo także za jej ekonomię. Uszkodzone, przyspiesza dość radykalnie zużycie opon, pogarsza właściwości trakcyjne samochodu, a tym samym wpływa na zwiększenie zużycia paliwa, a w skrajnym wypadku może być przyczyną groźnego wypadku. Oto czym jest geometria i jakie są jej parametry.

Resory piórowe jako element zawieszenia, były dawniej stosowane powszechnie w samochodach osobowych i ciężarowych. W droższych pojazdach stosowano resory podłużne, w tańszych i mniejszych – poprzeczne.

W silnikach z zapłonem samoczynnym mieszanka paliwowo-powietrzna powstaje zawsze w komorze spalania na niewielki ułamek sekundy przez zainicjowaniem procesu jej spalania.

Pod pojęciem „zawieszenie pojazdu” ukrywają się wszystkie zespoły i pojedyncze elementy, za pomocą których karoseria łączy się z kołami. Są to więc jedne z najważniejszych elementów pojazdu, odpowiedzialnych za komfort i bezpieczeństwo jazdy.

Sprzęgło musi zapewnić płynne łączenie i odłączanie wału korbowego od wałka sprzęgłowego w czasie ruszania pojazdu z miejsca i podczas zmiany biegów. Pełni więc w pewnym sensie rolę synchronizatora, dzięki któremu jest możliwe płynne zwiększanie lub zmniejszanie obrotów wałka sprzęgłowego skrzyni biegów od zera aż do prędkości wału korbowego silnika.

Aby w silniku spalinowym nastąpił zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej, musi się ona znajdować pod pewnym ciśnieniem. W silnikach o zapłonie iskrowym wynosi ono od kilkuset tysięcy kilopaskali do niewiele ponad 1 megapaskal, w silnikach o zapłonie samoczynnym jest ono kilkukrotnie wyższe.

W klasycznym silniku spalinowym na każdy cylinder przypadają dwa zawory: dolotowy i wylotowy. Dawniej w dużych, a dziś już pawie we wszystkich silnikach stosuje się po 3 lub 4 zawory na każdy cylinder. W przypadku 3 zaworów zawsze 2 z nich są dolotowe z uwagi na większe trudności w napełnianiu cylindrów, niż w ich opróżnianiu.

Łożyska toczne są takimi elementami, dzięki którym jest możliwy ruch obrotowy różnego rodzaju wałów, wałków, kół itp. przy najmniejszym możliwym do uzyskania w normalnych warunkach współczynniku tarcia.

Panewki i półpanewki w silniku spalinowym są wykonane ze stopu łożyskowego, lub jak ma to miejsce w panewkach cienkościennych, stop ten pokrywa ich wewnętrzną powierzchnię.

Kiedy powstają drgania skrętne wału korbowego? Gdy liczba jego obrotów będzie równa wielokrotności, czyli częstotliwości harmonicznej jego drgań własnych. Może to wywołać rezonans wału i w konsekwencji jego pęknięcie.

Tłok silnika spalinowego pracuje w niesłychanie trudnych warunkach, przy bardzo wysokiej temperaturze i pod dużym, zmiennym cyklicznie obciążeniem.

Jaką rolę pełnią tłoki w silniku spalinowym? Jakie są ich cechy szczególne? Co jest w nich niezwykłego? Dlaczego są tak trwałe?

Sworzeń tłokowy pracuje w bardzo trudnych warunkach, w wysokiej temperaturze i pod dużym obciążeniem okresowo zmieniających się sił, wynikających z cyklów pracy silnika. Jego smarowanie w piastach tłoka jest zaledwie dostateczne i odbywa się wyłącznie dzięki olejowi, skapującemu przez szczeliny lub otwory z pierścieni zgarniających.

Jedną z najważniejszych cech pierścieni tłokowych jest ich sprężystość. Dlatego pierścienie nie mają nigdy postaci pełnego okręgu, lecz posiadają rozcięcie, zwane potocznie zamkiem. Na dodatek ich kształt nie jest kolisty, aby zapewnić ich w miarę równomierny nacisk na ścianki cylindra.

Spalanie w silniku mieszanek o najmniejszej zawartości paliwa, umożliwiającej normalny zapłon, nastręcza wielu problemów. Aby je rozwiązać stosuje się dwa podstawowe systemy spalania ubogich mieszanek.

Komora spalania w silniku spalinowym, a raczej – jej wielkość i kształt – mają ogromny wpływ na jego sprawność i osiągi, a tym samym na ekonomię jego użytkowania.

W silnikach o zapłonie samoczynnym występują dwa rodzaje komór: komory o bezpośrednim wtrysku paliwa, oraz komory dzielone.

Głównym zadaniem układów zasilania silników spalinowych jest napełnienie cylindrów paliwem i powietrzem w sposób, gwarantujący prawidłowy przebieg spalania, oraz w ilości odpowiadającej chwilowemu obciążeniu silnika, czyli w ilości gwarantującej powstanie energii cieplnej w pożądanej ilości.

Rozpórka przydaje się głównie w pojazdach, w których zamierzamy szybko jeździć po krętych drogach. Jednak montaż rozpórki może dać rezultat w starszych autach, gdzie nadwozie po setkach tysięcy przejechanych kilometrów również traci wiele ze swojej sztywności, co wpływa na bezpieczeństwo kierowcy i pasażera.

W zależności od tego, w jaki sposób jest wywierana siła rozpierająca na szczęki hamulcowe przez rozpieracz hydrauliczny, rozróżnia się kilka układów, zwanych także systemami. Są to: simplex, duplex, duoduplex i układ samowzmacniający.

W samochodach zastosowanie ma tylko dwa łożyska . Są to łożyska ślizgowe i łożyska toczne.

Koła zamachowe wykonywane są najczęściej z żeliwa sferoidalnego lub szarego. Materiały te mają dostatecznie dobre właściwości cierne, co jest istotne dla dobrej współpracy z tarczą sprzęgłowa.

Głównym zadaniem wału korbowego jest zamienienie ruchów posuwisto-zwrotnych tłoków i wahadłowego korbowodów na ruch obrotowy koła zamachowego, skąd poprzez sprzęgło, skrzynię biegów i elementy układu napędowego zostaje przekazywany na koła.

Korbowód jest elementem, który ma za zadanie przenoszenie siły, wywieranej na tłok przez rozprężające się gazy spalinowe, na wał korbowy, a także przenoszenie z wału korbowego na tłok siły, niezbędnej do uzyskania odpowiedniego ciśnienia w cylindrze podczas suwu sprężania, lub podciśnienia podczas suwu dolotu (ssania).

Zanim powstały pierwsze hamulce tarczowe, do szybkiego zatrzymywania pojazdów używano początkowo hamulców taśmowych, które działały przez zaciskanie się ciernej taśmy na wale napędowym, oraz hamulców bębnowych, a ściślej – szczękowo-bębnowych.

Klocki hamulcowe mają zastosowanie w hamulcach tarczowych. Są to wykonane z bardzo twardego metalu płytki o odpowiednim kształcie, do których przyklejone są nakładki cierne o grubości dochodzącej do kilkunastu milimetrów.

Tarcze hamulcowe są trwale przymocowane do piast kół i razem z nimi obracają się podczas jazdy. Z chwilą, gdy kierowca wciśnie pedał hamulca, powstające w układzie hamulcowym ciśnienie zacznie wypychać tłoki, znajdujące się w zaciskach hamulców, tym samym dociskając klocki hamulcowe do obu stron tarcz hamulcowych.

Działanie hamulca tarczowego polega na tym, że zamocowana na piaście koła tarcza hamulcowa, jest podczas hamowania ściskana pomiędzy dwoma klockami hamulcowymi. Siła, jaka jest do tego konieczna, powstaje w specjalnym urządzeniu obejmującym obustronnie tarczę hamulcową. Urządzenie to nazywane jest zaciskiem hamulcowym, dawniej – kalipem.

Elementarny układ kierowniczy składa się z zaledwie kilku elementów. Są to: kierownica z kolumną, przekładnia kierownicza, drążki kierownicze i zwrotnice. W nowoczesnych samochodach oraz w lepszych modelach starych typów samochodów oraz w samochodach ciężarowych przekładnia kierownicza jest sprzęgnięta z urządzeniem wspomagającym, dzięki któremu kierowca może wkładać mniej siły w manewrowanie pojazdem.

Dobry prostownik posiada albo regulację prądu ładowania (nawet prymitywną, skokową), albo urządzenie elektroniczne, zapobiegające przeładowaniu akumulatora, czyli wyłączające prostownik, gdy napięcie na biegunach akumulatora osiągnie mniej więcej 14,4 do 14,6 V.

Hamulec bębnowym, jeszcze w połowie XX wieku był stosowany w prawie wszystkich samochodach i we wszystkich motocyklach i motorowerach. Obecnie odchodzi w zapomnienie.

Ciśnieniomierze, mają tylko dwa zastosowania w eksploatacji naszego samochodu: do mierzenia ciśnienia powietrza w oponach, oraz do mierzenia stopnia sprężania w cylindrach.

Do przegubów napędowych zaliczymy tzw. przeguby krzyżakowe, zwane potocznie przegubami Cardana i przeguby zawiasowe, zwane niepoprawnie przegubami homokinetycznymi.

Suwmiarka, mikromierz i szczelinomierz zaliczymy do narzędzi pomiarowych, niezbędnych w każdym warsztacie. W warsztacie samochodowym najbardziej jednak użyteczne będą: suwmiarka i szczelinomierz.

Gwintowniki, narzynki służą nie tylko do wykonywania nowych gwintów, ale także do naprawiania gwintów niezbyt mocno uszkodzonych, np. podczas wybijania mocno zapieczonych śrub i sworzni w zawieszeniu.

W najprostszym rozwiązaniu elementami sterującymi ciśnieniem płynu hamulcowego w układzie zarządzają dwie niezależne pompy hamulcowe, którymi steruje jeden pedał hamulcowy.

Przecinaki, zwane dawniej z niemieckiego meslami, służą głównie do szybkiego przecinania różnych elementów i kawałków różnych twardych materiałów, np. do obcinania łbów śrub, których nie można odkręcić w żaden inny sposób.

W jednoobwodowym układzie hamulcowym elementem sterującym jest prosta, niewielka pompa hamulcowa, w której nacisk na pedał hamulca jest zamieniany na ruch tłoka, tłoczącego płyn hamulcowy do przewodów hamulcowych i za ich pośrednictwem do cylinderków hamulcowych.

Wkrętaki, zwane także niezbyt poprawnie śrubokrętami są podstawowymi narzędzia warsztatowymi, używanymi do wielu różnych prac, głównie do odkręcania i dokręcania różnego rodzaju wkrętów.

W najprostszym układzie elektronicznym rolę styków przerywacza przyjmuje na siebie tranzystor.

Wprowadzenie bezstykowego sterowania układem zapłonowym spowodowało powstanie bezawaryjnych układów zapłonowych.

Podstawowy zestaw kluczy, umożliwiających jedynie wykonanie najprostszych prac naprawczych, składa się z kluczy płaskich (widełkowe) lub bardziej uniwersalnych kluczy płasko-oczkowych o rozmiarach od 8 do 19 mm, oraz ze specjalnego klucza do świec (z wkładką gumową, umożliwiającą wyjęcie świecy z głębokiego gniazda) i z klucza do kół (do nakrętek mocujących koła).

Układ zapłonowy należy do najważniejszych urządzeń w silniku z zapłonem iskrowym (np. silnik benzynowy), a od jego sprawności zależy łatwy rozruch silnika, oraz wielość zużycia paliwa, toksyczność emitowanych spalin, osiągi samochodu i wiele innych.

Miernik uniwersalny jest bardzo przydatnym przyrządem pomiarowym, znajdującym zastosowanie we wszystkich pracach, związanych z instalacją elektryczną samochodu.

W tego typu hamulcach siła hamująca powstaje w wyniku tarcia pomiędzy płaską tarczą hamulcową, wirującą wraz z kołem a nieruchomymi klockami hamulcowymi, które są do niej dociskane przy pomocy specjalnych urządzeń, zwanych zaciskami hamulcowymi.

Układ korbowy silnika spalinowego zajmuje się zamianą ruchu posuwisto-zwrotnego tłoka na ruch obrotowy wału korbowego.

Rozrusznik samochodowy jest silnikiem prądu stałego o stosunkowo dużej mocy, z urządzeniem sprzęgającym, dzięki któremu obroty jego wirnika są przekazywane za pośrednictwem koła zamachowego na wał korbowy silnika podczas rozruchu.

Hamulce samochodowe dzielą się na dwa podstawowe rodzaje: tarczowe, oraz bębnowe. Spotykane w niektórych starszych typach pojazdów hamulce taśmowe (działające na wał napędowy), używane jako hamulce postojowe, nie są już stosowane.

Płyny w samochodzie

Moment dokręcania nakrętek i śrub

Geometria przedniego zawieszenia

Resory

Mieszanka paliwowo-powietrzna

Zawieszenie pojazdu

Sprzęgła. Zasada pracy, rodzaje, sposoby sterowania

Stopień sprężania w silniku tłokowym

Zawory silnika spalinowego

Łożyska toczne

Stopy łożyskowe

Tłumiki drgań skrętnych wałów korbowych

Szczegóły konstrukcyjne tłoków silnika spalinowego

Cechy tłoków silników spalinowych

Sworzeń tłokowy

Cechy pierścieni tłokowych

Zapłon iskrowo-strumieniowy

Komory spalania w silniku z zapłonem iskrowym

Komora spalania w silniku z zapłonem samoczynnym

Układ paliwowy

Rozpórka zawieszenia

Układy hamulców bębnowych

Łożyska i łożyskowanie

Koło zamachowe

Wał korbowy

Korbowód

Bęben hamulcowy

Klocki hamulcowe

Tarcza hamulcowa

Zacisk hamulcowy

Układ kierowniczy

Prostownik

Hamulce bębnowe

Narzędzia: ciśnieniomierz

Przeguby napędowe

Narzędzia: suwmiarka, mikromierz, szczelinomierz

Narzędzia: gwintowniki, narzynki

Hydrauliczny układ hamulcowy, dwuobwodowy

Narzędzia: przecinak, podbijak

Hydrauliczny układ hamulcowy, jednoobwodowy

Narzędzia. Wkrętaki

Układ zapłonowy, elektroniczny

Układ zapłonowy, współczesny

Narzędzia: klucze

Układ zapłonowy, klasyczny

Miernik uniwersalny

Hamulce tarczowe

Układ korbowy silnika

Rozrusznik

Hamulce