Za co można stracić prawo jazdy? Zaświadczenie lekarskie równie ważne jak punkty

• Utrata prawa jazdy a stan zdrowia kierowcy
• Jak wygląda badanie lekarskie na prawo jazdy?
• Utrata prawa jazdy a wzrok i słuch
• Utrata prawa jazdy a padaczka
• Utrata prawa jazdy a choroby serca, nerek i cukrzyca
• Utrata prawa jazdy a choroby psychiczne
• Utrata prawa jazdy a alkoholizm i uzależnienie od narkotyków
• Czy da się odzyskać prawo jazdy po negatywnym wyniku badania lekarskiego?

Utrata prawa jazdy a stan zdrowia kierowcy

Utrata prawa jazdy za punkty lub prędkość. To dwa przypadki, których kierowcy boją się szczególnie. Powinni zatem wiedzieć, że na tym lista możliwości odebrania lub wstrzymania uprawnień do kierowania pojazdami się nie ogranicza. Bo kierujący musi regularnie przechodzić badania lekarskie. Ich termin wyznacza termin ważności prawa jazdy. A gdy lekarz wykryje jakiekolwiek poważne nieprawidłowości w stanie zdrowia kierującego, ma prawo wystawić zaświadczenie o istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami. W takim przypadku nowy dokument nie zostanie wydany kierowcy przez referat komunikacji.

Podstawę prawną do takiego właśnie poglądu daje art. 3 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami. Ten stwierdza bowiem wyraźnie, że "kierującym pojazdem może być osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym". Tylko co tak właściwie w głos polskich przepisów oznacza sprawność pod względem fizycznym i psychicznym? Jest tu co najmniej kilka terminów, które warto omówić.

Jak wygląda badanie lekarskie na prawo jazdy?

Na początek zajmijmy się samym trybem badania lekarskiego. Temu musi się poddać każda osoba starająca się o pierwsze uprawnienia do kierowania pojazdami. Następnie pojawia się konieczność ich powtarzania co maksymalnie 15 lat. Ta jest wyłączona tylko w przypadku osób z bezterminowym prawem jazdy. Zarówno pierwsze, jak i każde kolejne badanie odbywa się w dokładnie ten sam sposób. Kierowca pojawia się w gabinecie lekarza orzecznika, wypełnia pod rygorem odpowiedzialności karnej oświadczenie o stanie zdrowia, a na jego podstawie lekarz dobiera konieczne do przeprowadzenia procedury medyczne.

Lekarz orzecznik może wydać opinię autonomicznie. Może też poprosić o skontrolowanie niektórych schorzeń podczas konsultacji z lekarzem specjalistą. Konsultacja bywa konieczna szczególnie w przypadku, w którym kandydat na kierowcę w oświadczeniu wskaże na schorzenia związane z narządami wzroku i ruchu, układem sercowo-naczyniowym i nerwowym, czynnością nerek czy stanem psychicznym.

Utrata prawa jazdy a wzrok i słuch

Kluczowy podczas badania lekarskiego na prawo jazdy jest także wzrok i słuch. Tu jednak pojawia się kilka ciekawostek. Dla przykładu warto wiedzieć o tym, że:

• o ile daltonizm nie stanowi żadnej przeszkody w przypadku kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T, o tyle może wykluczyć kierującego w przypadku kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D lub D+E. W drugim przypadku przeciwwskazaniem może się stać również konieczność korekcji wzroku o więcej niż +/- 8 D.
• częściowy ubytek słuchu stwierdza się na podstawie badania polegającego na sprawdzeniu, czy kierujący rozumie mowy wymawianej szeptem z odległości 1 metra i mniejszej w uchu lepiej słyszącym. Częściowy ubytek słuchu stanowi przeciwwskazanie do kierowania pojazdami kategorii C, C1, D i D1.

Utrata prawa jazdy a padaczka

Zasadniczym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami może się stać padaczka. I ta nie musi być wcale nasilona. Wystarczą zaledwie przynajmniej dwa napady padaczkowe w odstępie mniejszym niż pięć lat. W takim przypadku konieczna jest opinia lekarza specjalisty w dziedzinie neurologii. Ten może wskazać np. na okres obserwacji. W tym okresie chorujący będzie obserwowany i nie będzie mógł prowadzić pojazdów. Kiedy osoba chorująca na padaczkę otrzyma pozytywny wynik badania lekarskiego na prawo jazdy? Kluczowe są trzy przypadki.

• Jeżeli chodzi o kategorię prawa jazdy AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami orzeka się wtedy, gdy w okresie ostatniego roku leczenia nie występowały napady padaczkowe. To jednak nie koniec. Konieczne są dalsze badania kontrolne. Co pół roku przez okres dwóch kolejnych lat, co rok przez kolejne trzy lata, a następnie w zależności od wskazań tego lekarza.
• Jeżeli chodzi o kategorię prawa jazdy AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami orzeka się wtedy, gdy wystąpił pierwszy lub pojedynczy nieprowokowany napad o symptomatologii padaczkowej, ale kierujący uzyskał opinię lekarza specjalisty w dziedzinie neurologii.
• Jeżeli chodzi o kategorię prawa jazdy C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D lub D+E brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami orzeka się wtedy, gdy opinia lekarza specjalisty potwierdzi co najmniej 10-letni okres bez napadu padaczkowego lub o symptomatologii padaczkowej bez konieczności leczenia farmakologicznego oraz niestwierdzenie patologii mózgu właściwej dla padaczki i niewykrycie aktywności padaczkopodobnej na elektroencefalogramie.

Padaczka nie jest jednym rodzajem schorzenia układu nerwowego, na które uwagę zwróci lekarz orzecznik. Kluczowe są też choroby obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego oraz zaburzenia neurologiczne związane z interwencją chirurgiczną skutkującą uszkodzeniem ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego.

Utrata prawa jazdy a choroby serca, nerek i cukrzyca

W głos załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami mogą się również stać choroby:

• serca i ogólnie układu sercowo-naczyniowego. Na liście w tym przypadku znajduje się m.in. arytmia serca, dusznica bolesna, ostry zespół wieńcowy, nadciśnienie złośliwe, niewydolność serca przeszczep serca czy zastawek i wrodzona wada serca. Do uzyskania braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami konieczne jest przedstawienie opinii lekarza specjalisty. Ten musi określić nie tylko stan zdrowia, ale i zalecaną częstotliwość badań kontrolnych. Ten termin będzie kluczowy dla terminu ważności oświadczenia lekarza orzecznika.
• nerek, ale także w przypadku przeszczepu nerki. W tym przypadku konieczna będzie konsultacja z lekarzem specjalistą. Ten musi określić stopień niewydolności nerek, a także wskazać czy kierujący poddaje się regularnym badaniom lekarskim. Na tej podstawie lekarz orzecznik wystawi zaświadczenie o braku przeciwwskazań lub istnieniu przeciwwskazań do kierowania. Przy czym uważniej będzie analizował wyniki w przypadku osoby posiadającej lub starającej się o kategorię C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D lub D+E.
• cukrzyca. Tu do kierowania dopuszczona zostanie osoba, która przedstawi zezwalającą na to opinię lekarza specjalisty, poddaje się regularnym badaniom lekarskim, a do tego ma pełną świadomość ryzyka hipoglikemii.

W przypadku chorób układu sercowo-naczyniowego absolutnym przeciwwskazaniem do uzyskania lub przedłużenia ważności uprawnień do kierowania pojazdami jest np. tętniak, zespół Brugadów z omdleniami, stan po zatrzymaniu akcji serca, niewydolność serca klasy IV. Tu kierującego nie uratuje oświadczenie lekarza specjalisty.

Utrata prawa jazdy a choroby psychiczne

W przypadku chorób psychicznych kluczowe są trzy poważne przesłanki. Mówi o nich wyraźnie 3. punkt załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Dyskwalifikujące będą:

• poważne zaburzenia psychiczne wrodzone lub spowodowane chorobą, urazem lub operacją neurochirurgiczną,
• poważny niedorozwój umysłowy,
• poważne zaburzenia zachowania spowodowane wiekiem lub zaburzenia osobowości mające negatywny wpływ na ocenę sytuacji, zachowanie lub zdolności adaptacyjne.

Co prawda, istnieje możliwość przywrócenia prawa jazdy osobie, która choruje na zaburzenia psychiczne. Lekarz orzecznik wystawi zaświadczenie o braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami tylko w przypadku, w którym skłania się ku temu opinia lekarza specjalisty w dziedzinie psychiatrii lub psychologa. Dodatkowo dana osoba musi podlegać regularnym badaniom kontrolnym.

Utrata prawa jazdy a alkoholizm i uzależnienie od narkotyków

Załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia odnosi się także o kwestii uzależnień. Mówi on o tym, że zasadniczym przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami, powinno się stać dla lekarza orzecznika uzależnienie od alkoholu, niemożność powstrzymania się od picia alkoholu i kierowania pojazdem i uzależnienie od środków działających podobnie do alkoholu. Taka osoba nie uzyska pozytywnego wyniku badania. Przepisy na to nie pozwalają.

Czy alkoholik zostanie na stałe wyłączony z kierowania pojazdami? Nie zawsze. Lekarz orzecznik podczas kolejnego badania będzie mógł przywrócić uprawnienia, ale tylko w sytuacji, w której badany będzie w stanie:

• udokumentować co najmniej roczny okres abstynencji,
• przedstawi opinię lekarza lub terapeuty prowadzącego leczenie odwykowe potwierdzającą leczenie i utrzymywanie abstynencji oraz poddaje się regularnym kontrolnym badaniom lekarskim.

Czy da się odzyskać prawo jazdy po negatywnym wyniku badania lekarskiego?

Piszę o utracie prawa jazdy. W sytuacji, w której lekarz orzecznik wystawi kierowcy zaświadczenie o istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami, de facto jego uprawnienia zostaną wstrzymane, a nie odebrane. Jeżeli schorzenie ma charakter czasowy, ewentualnie przepisy przewidują możliwość zmiany orzeczenia, po wystąpieniu dodatkowych przesłanek i po uzyskaniu pozytywnego wyniku badania (np. po dostarczeniu dokumentów od lekarza specjalisty), kierujący ma szansę na odzyskanie uprawnień. Wniosek w tej sprawie składa w referacie komunikacji.