Kolumna wojskowa. Przepisy stawiają ją ponad prawem? To dobre pytanie

• Czym jest kolumna pojazdów wojskowych?
• Oznaczenie kolumny wojskowej
• Jaką długość może mieć kolumna pojazdów wojskowych?
• Kolumna pojazdów wojskowych czy po prostu pojazdy wojskowe?
• Czy można wyprzedzać kolumnę wojskową?
• Czy kolumna wojskowa musi stosować się do przepisów?
• Czy można wyprzedzać uprzywilejowaną kolumnę wojskową?

Czym jest kolumna pojazdów wojskowych?

Kolumna pojazdów wojskowych to kilka jadących pod rząd ciężarówek, które mają wyraźne malowania wojskowe, a do tego tablice rejestracyjne zaczynające się od litery U. Od kilkunastu miesięcy mamy do czynienia z natężonym ruchem tego typu samochodów na polskich drogach. Powód? Tych może być wiele. Mowa o ćwiczeniach i manewrach wojskowych, rozwiązywaniu sytuacji pandemicznych, kryzysie na granicy, a teraz wojnie w Ukrainie.

Oznaczenie kolumny wojskowej

Kolumna wojskowa musi zostać właściwie oznakowania. Szczegóły podaje tu par. 17 ust. 1 rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie sposobu i trybu wydawania zezwoleń wojskowych na przejazd drogowy oraz sposobu organizacji i oznakowania kolumn pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Mówi on wyraźnie o tym, że:

• z przodu po lewej stronie pierwszego pojazdu i z tyłu po lewej stronie ostatniego pojazdu w kolumnie pojazdów umieszcza się tablicę koloru pomarańczowego, która pokazuje serię pojazdów,
• pierwszy pojazd każdej grupy pojazdów, z przodu po lewej stronie, oznacza się niebieską flagą,
• ostatni pojazd każdej grupy pojazdów, z przodu po lewej stronie, oznacza się zieloną flagą,
• pojazd dowódcy kolumny pojazdów, z przodu po lewej stronie, oznacza się biało-czarną flagą,
• każdy pojazd kolumny pojazdów oznacza się numerem kolumny pojazdów,
• umieszcza się ostrzegawczy sygnał świetlny błyskowy barwy żółtej na pierwszym i ostatnim pojeździe w razie przejazdu niepilotowanych kolumn pojazdów po drodze ekspresowej lub autostradzie.

Jaką długość może mieć kolumna pojazdów wojskowych?

Przepisy w przypadku przejazdu kolumn są mocno szczegółowe. Wskazują nawet na warunki jazdy w zorganizowanej kolumnie. Mówią m.in. o tym, że liczba pojazdów jadących w kolumnie nie może przekraczać 5 (mówi o tym art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym). Choć tu pojawia się wyjątek. Bo w głos art. 32 ust. 6a w przypadku pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej kolumna może składać się z większej ilości pojazdów. Pod warunkiem jednak, że organizator przejazdu zdobędzie zezwolenie wojskowe na taki przejazd. Poza tym jadący nie mogą zapominać o odległościach między kolumnami. Ta nie może być mniejsza niż 500 metrów – mówi o tym art. 32 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Czemu służą przepisy dotyczące ilości pojazdów i odległości między kolumnami? To proste. Kolumny poruszają się na drogach publicznych i często z uwagi na ograniczenia pojazdów wojskowych, jadą dość wolno. Określenie parametrów długości kolumny i przerw między kolumnami ma sprawić, że inni kierujący otrzymają możliwość bezpiecznego wyprzedzenia pojazdów. W efekcie przejazd kolumny nie będzie w stanie np. zakorkować drogi czy nie zmusi kierujących do niebezpiecznych zachowań.

Kolumna pojazdów wojskowych czy po prostu pojazdy wojskowe?

Pojazdy wojskowe poruszające się po drodze publicznej nie zawsze muszą spełniać kryteria przypisane do kolumny. W sytuacji, w której nie wpisują się w powyższe wymogi dotyczące sposobu oznaczania poszczególnych pojazdów, tak naprawdę mają w ruchu drogowym dokładnie taki sam charakter, jak każdy inny pojazd. Stają się po prostu zielonymi ciężarówkami jadącymi w szeregu.

Czy można wyprzedzać kolumnę wojskową?

Kierujący bardzo często pytają o to, czy kolumny wojskowe można wyprzedzać. Można i to bez względu na fakt czy mówimy o terenie zabudowanym, czy nie. Ale przy zachowaniu pewnych warunków. Kluczowe jest to, że kolumną wojskową trzeba wyprzedzić w całości! Zabrania się wjeżdżania między jadące w kolumnie pojazdy. Wyraźnie mówi o tym art. 32 ust. 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Kierujący musi zatem znaleźć odcinek drogi, na którym znaki pionowe, poziome, jak i pojawiająca się przy drodze infrastruktura pozwolą na wyprzedzenie np. pięciu ciężarówek jednocześnie.

Czy kolumna wojskowa musi stosować się do przepisów?

Kolumna pojazdów wojskowych – pomijając kwestię jej wyprzedzania – nie ma żadnych specjalnych uprawnień na drodze. Wyraźnie mówi o tym m.in. art 32 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zapis wskazuje, że "jazda w kolumnie nie zwalnia kierującego pojazdem od przestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego". Prowadzący pojazdy wojskowe muszą zatem stosować się do znaków i sygnałów drogowych, zasad pierwszeństwa czy poleceń wydawanych przez osoby kierujące ruchem.

Jest tylko jeden przypadek, w którym kolumna pojazdów wojskowych staje się uprzywilejowana. Mowa o przypadku, w którym na jej czele i końcu porusza się pojazd wysyłający sygnały dźwiękowe i świetlne. Uprzywilejowanie oznacza, że w głos art. 9 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym "uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się". Dodatkowo uprzywilejowana kolumna pojazdów wojskowych może "pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów" (art. 53 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym).

Czy można wyprzedzać uprzywilejowaną kolumnę wojskową?

Sytuacja zmienia się wtedy, gdy na początku i końcu kolumny pojazdów wojskowych jedzie pojazd uprzywilejowany. Mowa np. o radiowozie, który wysyła sygnały dźwiękowe i błyskowe. W takim przypadku mówimy już o wojskowej kolumnie pojazdów uprzywilejowanych. To zmienia zasady gry w kwestii wyprzedzania. Kolumną można nadal wyprzedzić, ale tylko poza terenem zabudowanym. Dodatkowo kierujący cały czas musi pamiętać o tym, że wyprzedzić trzeba całą kolumnę. Nie można wjeżdżać między pojazdy jadące w niej. Złamanie przepisów oznacza jeden z dwóch mandatów. Mowa o karze za:

• wjeżdżanie między jadące w kolumnie uprzywilejowanej pojazdy – mandat 200 zł i 2 punkty karne,
• wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym – mandat 1000 zł (recydywa 2000 zł) i 10 punktów karnych.