Płyn chłodniczy - wszystko co trzeba o nim wiedzieć

Jaką rolę pełni płyn chłodniczy w samochodzie?

Silnik spalinowy, jak sama nazwa wskazuje, spala paliwo. W trakcie procesu spalania powstaje ciepło, a gdy jednostka napędowa uzyska zbyt wysoką temperaturę, wtedy może dojść do jej uszkodzenia. Warto pamiętać, że sprawność przeciętnego motoru to 34%, a to oznacza, że 34% energii uzyskanej w wyniku spalania paliwa przekłada się na użyteczną pracę, a reszta to ciepło. Jak widać, odprowadzanie ciepła i chłodzenie silnika to bardzo ważne zadanie i to właśnie ono zostało powierzone płynowi chłodniczemu.

Płyn chłodniczy "przyjmuje" ciepło, a następnie w chłodnicy je "oddaje", bowiem to tam płyn ulega schłodzeniu. Proces ten powtarza się na okrągło w trakcie pracy silnika, dlatego sprawny układ chłodniczy i płyn chłodniczy o dobrych parametrach są tak ważne w utrzymaniu jednostki napędowej w dobrej kondycji.

Płyn chłodniczy - z czego się składa?

Wydawać się może, że woda powinna być idealnym płynem chłodniczym, jednak tak nie jest. Przede wszystkim woda wrze w temperaturze 100°C i zamarza w temperaturze 0°C, a przecież samochody są używane także w temperaturze znacznie poniżej 0°C, zaś w trakcie spalania paliwa powstają temperatury rzędu kilkuset stopni Celsjusza. Tak trudne warunki sprawiają, że sama woda to za mało. Należy również pamiętać, że zwykła woda powoduje korozję metalu, a przecież metalowych części w układzie chłodzenia nie brakuje. Biorąc pod uwagę te wszystkie elementy trzeba było stworzyć coś, co skutecznie "przyjmowałoby" ciepło z silnika, a jednocześnie nie wpływałoby negatywnie na metalowe elementy układu chłodzenia. Tak wymyślono płyn chłodniczy.

Płyn chłodniczy składa się częściowo z wody, jednak dodaje się do niej m.in. glikol etylenowy. Po zmieszaniu ze sobą obydwu substancji w stosunku 50/50 powstaje płyn zamarzający w temperaturze -37°C i wrzący przy 108°C. Ponadto do płynu chłodniczego dodaje się różnego rodzaju dodatki chemiczne, które mają za zadanie zabezpieczyć układ chłodzenia przed korozją i tworzeniem się osadów oraz spowolnić starzenie się płynu chłodniczego. Warto wiedzieć, że płyn chłodniczy jest higroskopijny, co oznacza, że pochłania wodę z powietrza. Z tego powodu z upływem czasu traci swoje właściwości i zaczyna wrzeć przy niższej niż standardowo temperaturze.

Jak sprawdzić poziom płynu chłodniczego?

Sprawdzenie poziomu płynu chłodniczego to proste zadanie - wystarczy ustawić samochód na równej nawierzchni, zajrzeć pod maskę i sprawdzić poziom płynu w zbiorniczku. Należy pamiętać, by na czas sprawdzania poziomu płynu nie odkręcać nakrętki pojemnika. Poziom płynu może się wahać w zależności od tego czy silnik jest rozgrzany czy zimny, jednak w obydwu przypadkach poziom płynu powinien znajdować się pomiędzy oznaczeniami min. i max. na zbiorniku.

Zbyt niski poziom płynu chłodniczego może świadczyć o nieszczelności w układzie chłodzenia, zaś zbyt wysoki może być efektem zapowietrzenia układu. W obydwu przypadkach za poziom płynu chłodniczego może odpowiadać także uszkodzenie uszczelki pod głowicą.

Jak dobrać płyn chłodniczy do samochodu?

Przede wszystkim należy pamiętać, że na przestrzeni lat w samochodach były stosowane różne chłodnice - miedziane, mosiężne i aluminiowe. Uwaga: w układach chłodzenia z aluminiową chłodnicą uszczelnienia wykonane są z innego materiału niż np. w chłodnicach miedzianych, dlatego wlanie nieodpowiedniego płynu chłodniczego może negatywnie wpłynąć na uszczelnienia, a przez to doprowadzić do wycieków płynu. Z tego powodu bardzo ważne jest dobranie płynu chłodniczego do własnego samochodu. A który płyn będzie odpowiedni? W poszukiwaniu odpowiedzi najlepiej zajrzeć do instrukcji obsługi pojazdu lub skontaktować się z mechanikiem albo sprzedawcą. Po ustaleniu jaki płyn chłodniczy powinien być zastosowany w naszym samochodzie powinniśmy sprawdzić na etykiecie opakowania płynu chłodniczego czy zgadza się z zaleceniami producenta auta. Nie zawsze droższy płyn okaże się tym lepszym dla danego układu chłodzenia.

Obecnie na rynku sprzedawane są trzy rodzaje płynów chłodniczych:

IAT - ten rodzaj płynu chłodniczego charakteryzuje się najstarszą technologią produkcji i ma sporo wad. Jedną z nich są nietrwałe inhibitory korozji, które zabezpieczają chłodnicę pojazdu przed korozją. Kolejną wadą płynu IAT jest zawartość krzemianów, które wytrącając się z płynu osadzają się na metalowych elementach układu chłodzenia, powodując spadek wydajności chłodzenia. Płyn ten jest stosowany zazwyczaj w starszych konstrukcyjnie autach.

OAT - płyn ten nie zawiera krzemianów, ale w swoim składzie ma kwasy organiczne, które mają za zadanie tworzyć powierzchnię ochronną wewnątrz układu chłodzenia. Płyn chłodniczy typu OAT charakteryzuje się lepszą wymianą ciepła w porównaniu do płynu typu IAT oraz podwyższoną trwałością, a także można go stosować w autach z chłodnicami aluminiowymi. Nie należy go jednak stosować w starych pojazdach, ponieważ może uszkodzić ołowiane luty oraz uszczelki wykonane z niektórych rodzajów tworzyw.

HOAT - to płyn wytwarzany w technologii hybrydowej, zawierający kwasy organiczne i krzemiany. Płyn chłodniczy typu HOAT charakteryzuje się podwyższoną trwałością (5 lat eksploatacji), lepszą ochroną przeciwkorozyjną w porównaniu do płynu IAT (można go używać jako zamiennik dla płynu IAT)

Kiedy wymienić płyn chłodniczy?

Trakcie eksploatacji pojazdu i wraz z upływem czasu płyn chłodniczy stopniowo traci swoje właściwości. Z tego powodu zaleca się wymianę płynu chłodniczego nie rzadziej niż co 5 lat, a niektórzy mechanicy zalecają wymianę płynu co 3 lata. Warto również zajrzeć do instrukcji obsługi pojazdu, by dowiedzieć się przy jakim przebiegu producent pojazdu zaleca wymianę płynu chłodniczego. Podobnie jak w przypadku innych "płynów ustrojowych" pojazdu lepiej wymieniać płyn chłodniczy za często, niż za rzadko.

Czy można mieszać płyny chłodnicze?

Płyny chłodnicze na bazie glikolu etylenowego są ze sobą mieszalne, jednak nie warto tego robić. Dlaczego? Nowoczesne płyny chłodnicze produkowane przez różnych producentów zawierają różne składy chemiczne i różne dodatki antykorozyjne. Po zmieszaniu różnych płynów może się okazać, że właściwości antykorozyjne wymieszanych ze sobą płynów się pogorszą, a właściciel auta odczuje to dopiero po pewnym czasie. Z tego powodu nie zaleca się mieszania różnych płynów chłodniczych. W razie ubytku płynu lepszym rozwiązaniem będzie dolanie wody destylowanej (po pewnym czasie warto jednak wymienić cały płyn chłodniczy w układzie chłodzenia na nowy).

Jak wymienić płyn chłodniczy?

Przed wymianą płynu chłodniczego warto pamiętać o zastosowaniu środków bezpieczeństwa - okulary ochronne i rękawiczki pozwolą ograniczyć bezpośredni kontakt z płynem. Oczywiście należy pamiętać o tym, że płynu chłodniczego nie można wylać na ziemię. Stary płyn należy zlać do pojemnika przystosowanego do tego typu substancji - nie wolno używać zwykłych butelek po wodzie i napojach.

Wymianę płynu chłodniczego należy przeprowadzać przy zimnym silniku -  w przeciwnym wypadku rozgrzany płyn może nas poparzyć. Pierwszym krokiem powinno być odkręcenie korka zbiornika wyrównawczego, a następnie odkręcenie korka wlewu płynu do chłodnicy. Kolejnym etapem jest podstawienie wanienki lub miski zlewowej pod korek spustowy, znajdujący się zazwyczaj na dole chłodnicy. Po wypłynięciu starego płynu chłodniczego zakręcamy korek spustowy.

W tym momencie warto sprawdzić stan przewodów chłodniczych i sprawdzić, czy gdzieś nie dochodzi do wycieków.

Kolejny etap wymiany płynu chłodniczego to płukanie układu chłodniczego. Do zbiornika wyrównawczego należy wlać specjalny preparat do płukania, a następnie dolać wody destylowanej do zapełnienia zbiornika. Po zakręceniu korka zbiornika wyrównawczego i w chłodnicy należy uruchomić silnik i rozgrzać go do 90 stopni Celsjusza. Po wyłączeniu motoru i ostudzeniu jednostki napędowej odkręcamy korek zbiornika wyrównawczego i korek chłodnicy, spuszczamy ciecz znajdującą się w układzie chłodzenia przez odkręcenie korka spustowego.

Następnie całą procedurę powtarzamy, tym razem wykorzystując czystą wodę destylowaną i uruchamiając silnik na 15 minut. Po ostygnięciu motoru i wody w układzie chłodzenia spuszczamy ciecz w sposób omawiany powyżej i zakręcamy korek spustowy.

W końcu dochodzimy do etapu końcowego - wlania nowego płynu chłodniczego. W instrukcji obsługi pojazdu powinniśmy znaleźć informację, która powie nam, ile płynu chłodniczego zmieści się w układzie chłodzenia. Wlewamy płyn chłodniczy przez zbiornik wyrównawczy do momentu, aż poziom płynu znajdzie się pomiędzy wskazaniami min. i max. Następnie uruchamiamy silnik na kilka minut po to, by płyn został rozprowadzony w układzie chłodzenia. Po ostudzeniu uzupełniamy ubytek płynu w zbiorniku wyrównawczym. Po kilku dniach eksploatacji pojazdu powinniśmy ponownie sprawdzić poziom płynu chłodniczego i w razie konieczności uzupełnić niedobór płynu.

Co zrobić ze starym płynem chłodniczym?

Stary płyn chłodniczy powinniśmy zlać do pojemnika przystosowanego do tego typu cieczy i wyraźnie zaznaczyć rodzaj przechowywanej substancji. Tak przygotowany płyn można oddać do lokalnego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.