Podatek od odszkodowania - kiedy trzeba go zapłacić?

Kiedy Urząd Skarbowy zabierze część odszkodowania?

Fiskus niechętnie rezygnuje z możliwości opodatkowania dochodów uzyskanych przez podatnika. Jednak w pewnych okolicznościach obowiązujące prawo przewiduje zwolnienie z opodatkowania. Przykładem są przepisy dotyczące odszkodowań wypłacanych przez ubezpieczyciela. Takie świadczenia w zdecydowanej większości przypadków podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego. Trzeba jednak pamiętać o kilku bardzo istotnych wyjątkach …

Podatek od odszkodowania może zapłacić przedsiębiorca i rolnik

Zasady zapłaty podatku od odszkodowań przekazywanych osobom fizycznym zostały uregulowane w ustawie o PIT. Na podstawie artykułu 21 ustęp 4 tego aktu prawnego, zwolnienie z opodatkowania obejmuje kwoty otrzymane w ramach ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Po dokładnym przeanalizowaniu przepisów okazuje się jednak, że kwestia zwolnień podatkowych jest bardziej skomplikowana. Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl zwraca uwagę, że na zwolnienie z podatku PIT nie mogą liczyć osoby, które:

• otrzymały ubezpieczeniową rekompensatę za szkody w majątku związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą (również na podstawie wyroku lub ugody sądowej)
• otrzymały ubezpieczeniową rekompensatę za szkody w majątku związanym z prowadzeniem tzw. działów specjalnych produkcji rolnej (przykładem działu specjalnego produkcji rolnej jest uprawa roślin w szklarniach ogrzewanych o powierzchni większej niż 25 mkw. lub prowadzenie wylęgarni drobiu)

Zobacz też: Odliczenie 100% VAT od zakupu samochodu - środki nadzoru

W najlepszej sytuacji znajdują się podatnicy, którzy uzyskali odszkodowanie ubezpieczeniowe niezwiązane z majątkiem firmy lub działem specjalnym produkcji rolnej. Takie osoby nie muszą wykazywać otrzymanej kwoty w rocznym zeznaniu podatkowym. Wspomniana zasada nie dotyczy jednak odsetek za zwłokę (patrz dalsza część artykułu). 

Ubezpieczeni, którzy nie mogą skorzystać ze zwolnienia podatkowego (np. ze względu na „firmowy” charakter odszkodowania) będą musieli wykazać otrzymaną kwotę w formularzu PIT. Służy do tego wiersz „inne źródła przychodów”. Oznaczono go numerami 81 - 85 (formularz PIT - 36), 59 - 63 (indywidualny formularz PIT - 37) lub 59 - 63 i 90 - 94  (formularz PIT – 37 dla małżonków). 

Zwolnienie podatkowe nie dotyczy odsetek za zwłokę?

Przepisy ustawy o PIT nie zawsze są zrozumiałe i oczywiste dla podatników. W tym kontekście dobrym przykładem jest kwestia odsetek za zwłokę w wypłacie odszkodowania. Taka dodatkowa część kwoty, którą musi przekazać ubezpieczyciel (np. na mocy sądowej ugody lub wyroku sądu) nie zostanie objęta zwolnieniem podatkowym. „To oznacza, że ubezpieczona osoba zwykle nie zapłaci podatku od samego odszkodowania, ale będzie musiała oddać urzędowi skarbowemu część otrzymanych odsetek za zwłokę. Stanowisko fiskusa niekiedy tłumaczy się faktem, że odsetki powodują swoiste wzbogacenie podatnika, a odszkodowanie tylko rekompensuje wcześniejszą szkodę” – wyjaśnia Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl  

Warto nadmienić, że Naczelny Sąd Administracyjny w kwestii ubezpieczeniowych odsetek za zwłokę wypowiedział się po stronie fiskusa. W wyroku NSA z 9 stycznia 2007 roku (sygn. akt II FSK 36/06) możemy przeczytać, że „posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych”.  

Nina Kuczyńska zaznacza, że wszystkie osoby, które otrzymały odsetki za zwłokę od ubezpieczyciela, muszą pogodzić się z aktualną interpretacją przepisów i wykazać tę kwotę w formularzu PIT. Podobnie jak w przypadku opodatkowanego odszkodowania, odsetki za zwłokę trzeba wpisać do pozycji „inne źródła przychodów”.   

Interpretacja przepisów podatkowych

Podatnik niekiedy może mieć wątpliwości, czy uzyskane odszkodowanie rzeczywiście podlega zwolnieniu z PIT. W takiej sytuacji warto zastanowić się nad złożeniem wniosku o indywidualną interpretację przepisów podatkowych. Stała opłata za wspomniany wniosek wynosi 40 zł. Wypełniony formularz ORD – IN trzeba dostarczyć do:

• Izby Skarbowej w Bydgoszczy (właściwa dla mieszkańców województw: kujawsko -pomorskiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińsko - mazurskiego i zachodnio -pomorskiego)
• Izby Skarbowej w Katowicach (właściwa dla mieszkańców województw: małopolskiego, podkarpackiego i śląskiego)
• Izby Skarbowej w Warszawie (właściwa dla mieszkańców województwa mazowieckiego i osób posiadających zagraniczny adres zamieszkania)
• Izby Skarbowej w Łodzi (właściwa dla mieszkańców województw: lubelskiego, łódzkiego, opolskiego i świętokrzyskiego)
• Izby Skarbowej w Poznaniu (właściwa dla mieszkańców województw: dolnośląskiego, lubuskiego i wielkopolskiego)

„Warto wiedzieć, że zastosowanie się do stanowiska, które fiskus wyraził w interpretacji indywidualnej, jest korzystne dla podatnika. Takie postępowanie chroni przed późniejszymi sankcjami o charakterze karno – skarbowym. Problemem dla osoby składającej wniosek może być jednak dość długi czas wydawania interpretacji indywidualnej (nawet 3 miesiące)” – podsumowuje Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.   

Źródło: porównywarka ubezpieczeń Ubea.pl