Jak zapewnić należyte bezpieczeństwo magazynu

Pojęcie „należytego bezpieczeństwa magazynu” jest terminem, który należy rozumieć dwojako.

Ze względu na funkcję magazynu, konieczne jest zapewnienie warunków, pozwalających na przechowywanie rozmaitych towarów w sposób bezpieczny, to znaczy z jednej strony pozwalający uniknąć zagrożenia dla osób postronnych lub innych niepożądanych następstw magazynowania (co ma szczególne znaczenie w odniesieniu do magazynów rozmaitych substancji niebezpiecznych), z drugiej strony zaś stanowiący dostateczne zabezpieczenie magazynowanych towarów przed uszkodzeniem lub kradzieżą. 

Co to znaczy bezpieczeństwo magazynu

Jednocześnie zaś, magazyn stanowi miejsce pracy, które musi spełniać określone normy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W odniesieniu do każdej z tych interpretacji, odmienne będą prawne wymogi związane z bezpieczeństwem magazynu, a w konsekwencji – z odpowiedzialnością osób zarządzających magazynem.

 Zagadnienie bezpieczeństwa magazynu, rozumianego jako zapobieganie niebezpiecznemu wpływowi towarów magazynowanych na otoczenie, jest niezwykle obszerne ze względu na fakt, iż w zasadzie każdy rodzaj przedmiotu czy substancji, występujących w obrocie handlowym, podlega magazynowaniu.

O ile magazynowanie większości przedmiotów nie stanowi zagrożenia, w odniesieniu do niektórych istnieje znaczne niebezpieczeństwo, iż przechowywane w sposób niewłaściwy staną się źródłem zagrożenia dla okolicznych mieszkańców lub środowiska naturalnego. 

Przechowywanie towarów w magazynie

Z tego też powodu, istnieje szereg przepisów szczególnych – w większości rozporządzeń – regulujących kwestie magazynowania poszczególnych towarów czy substancji, takich jak chociażby broń, materiały wybuchowe, paliwa płynne, baterie i akumulatory, oraz szereg innych.

---

Regulacje prawne, dotyczące magazynowania substancji potencjalnie niebezpiecznych stawiają szczegółowe wymagania techniczne, określając w sposób rygorystyczny parametry, jakie musi spełniać obiekt magazynowy, aby możliwe było przechowywanie w nim określonych towarów lub substancji, zaś weryfikacja ich realizacji następuje w toku postępowania administracyjnego. 

Towary niebezpieczne

Z reguły ma to miejsce w toku uzyskiwania zgody na prowadzenie określonej działalności gospodarczej, związanej z magazynowaniem określonych towarów (działalność taka w większości przypadków stanowi działalność regulowaną w rozumieniu art. 5 ust. 5 ustawy  o swobodzie działalności gospodarczej).

W zależności od konkretnego aktu prawnego, regulującego w sposób szczegółowy wymogi bezpieczeństwa dla magazynów, występują rozmaitego rodzaju konsekwencje niewypełnienia przewidzianych prawem wymogów dotyczących bezpieczeństwa magazynu.

Na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, konsekwencją zaniedbań może być brak lub cofnięcie zgody na wykonywanie określonej działalności gospodarczej.

Należy również pamiętać, że w przypadku niezapełnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa magazynowi, skutkującego zdarzeniem powodującym szkodę w mieniu innych podmiotów, na zarządcy magazynu spoczywa odpowiedzialność odszkodowawcza na zasadach ogólnych wyrażonych w Kodeksie Cywilnym, przy czym może to być odpowiedzialność zarówno za szkody rzeczywiste (zniszczone lub uszkodzone towary i sprzęt), ale również także za zyski utracone przez poszkodowane firmy (które, na przykład, nie były w stanie zrealizować dostawy, bo towary, które miały być przedmiotem dostawy, zostały zniszczone w wadliwym magazynie).

Z racji swego przeznaczenia, pozostaje oczywiste, iż kolejnym aspektem pojęcia „bezpieczeństwo magazynu”, jest zapewnienie bezpieczeństwa przechowywanym towarom. 

Odszkodowanie za uszkodzony towar

Konieczność taka wynika z kilku powodów, z których na pierwszy plan wysuwa się interes ekonomiczny, związany z ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą za uszkodzenie lub utratę rzeczy przyjętych na przechowanie.

Zapewnienie bezpieczeństwa przechowywanym towarom wymaga zatem zaangażowania środków takich jak monitoring budynku i otoczenia, ochrona fizyczna, instalacje alarmowe.

W tym miejscu należy również wspomnieć, iż zabezpieczenie magazynu przed utratą magazynowanych przedmiotów lub ich uszkodzeniem, ma niebanalne znaczenie w kontekście przepisów prawa pracy, konkretnie art. 124 – 126 Kodeksu Pracy, dotyczących odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie.

Na podstawie przepisów wykonawczych do Kodeksu Pracy, zasady te mają zastosowanie również w stosunku pracowników zatrudnionych w magazynach.

Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 124 § 3 Kodeksu Pracy, pracownicy nie ponoszą odpowiedzialności – w trybie odpowiedzialności za mienie powierzone – w przypadku niezapełnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie przedmiotów znajdujących się w magazynie.

---

W konsekwencji, w przypadku niezapełnienia tych warunków pracodawca traci uprzywilejowaną pozycję w zakresie pociągnięcia do odpowiedzialności materialnej pracowników, przejawiającą się w domniemaniu istnienia przesłanek odpowiedzialności pracownika, oraz zniesieniu ograniczeń wysokości odszkodowania, jakie pracodawca może uzyskać od pracownika.

Niezależnie od powyższego należy również pamiętać, że magazyn stanowi miejsce pracy dla określonej grupy osób, w związku z czym należy zagwarantować, aby spełniał on warunki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek taki spoczywa na pracodawcy na mocy art. 207 Kodeksu Pracy. 

BHP w magazynie

Należy przy tym wskazać, że za pracodawcę uważać należy podmiot zatrudniający pracowników, który nie musi być tożsamy z podmiotem zarządzającym magazynem. Jakkolwiek w sytuacji takiej zarządca magazynu  nie jest osobą bezpośrednio odpowiedzialną za realizację zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w KP, to w praktyce właśnie on musi zadbać, aby zarówno budynek magazynu, jak i wszelkie znajdujące się w nim urządzenia spełniały normy określone w art. 213 – 215 Kodeksu Pracy i przepisach szczególnych.

W przeciwnym razie, pracodawca nie będzie mógł dopuścić swoich pracowników do pracy w takim magazynie, który nie spełniałby norm z zakresu BHP. Dopuszczenie pracowników do pracy w obiekcie nie spełniającym wymogów z zakresu BHP jest przy tym wykroczeniem karanym grzywną w wysokości 1.000 – 30.000 zł.

Kolejnym aspektem odpowiedzialności za zapewnienie należytego bezpieczeństwa magazynu, odwołującym się do wyżej wymienionych, jest możliwość pociągnięcia zarządcy do odpowiedzialności karnej. Może to mieć miejsce zarówno w przypadku, gdy magazyn nie gwarantuje bezpieczeństwa magazynowanych towarów (gdyż naruszenie obowiązków może być równoznaczne z przestępstwem przeciwko środowisku, przeciwko zdrowiu i życiu lub przeciwko mieniu), jak i w sytuacji w której warunki pracy w magazynie nie spełniają norm z zakresu BHP (narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia).

Jaka kara za uchybienia w bezpieczeństwie w magazynie

Jak wynika z powyższego, w zależności od stwierdzonych uchybień zakresu bezpieczeństwa magazynu, oraz ich następstw, odpowiedzialność za nie przyjąć może postać odpowiedzialności cywilnoprawnej – odszkodowawczej (uszkodzenie lub zniszczenie rzeczy przechowywanych), odpowiedzialności administracyjnej wyrażającej się w nałożeniu grzywny (uchybienie wymogom prawa pracy) lub cofnięciem/nie wydaniem zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej określonego rodzaju (brak zabezpieczeń przewidzianych dla magazynowania określonych przedmiotów), czy wręcz odpowiedzialności karnej (zaniedbania rodzące niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia).