Alfa Romeo

Historia Alfy Romeo obfituje w wiele przewrotnych momentów. Pojawia się kilka ważnych nazwisk, sporo sukcesów, ale także wiele upadków. Ta ponad stuletnia firma jest dla wielu fanów symbolem włoskiej motoryzacji. Jakie były jej początki, jak sytuacja Alfy wygląda dziś?

Nazwa

Początki historii sięgają roku 1906, kiedy to Alexandre Darracq założył fabrykę samochodów w Neapolu. Tam przez dwa lata produkowano auta na licencji Darracqa, a następnie pod nazwą Socjeta Anonima Italiana Darrcq przeniesiono do Mediolanu. Fabryka w Mediolanie została założona przez Alexandre Darracq w porozumieniu z Ugo Stellą, mediolańskim arystokratą, późniejszym dyrektorem i prezesem ALFY. Początkowo inwestowali w nią Francuzi, jednak po pewnym czasie w fabrykę zaczęli inwestować przemysłowcy z Lombardii. Rok później zmieniono nazwę na ALFA (Anonima Lombarda Fabbrica di Automobili) a produkcję przeniesiono do Portello.

Drugi człon nazwy (Romeo) pojawił się podczas I wojny światowej, kiedy to kierownictwo fabryki objął Nicola Romeo.

Logo

Logo tej marki jest równie intrygujące jak historia. W kolistym herbie zawarto najważniejsze dla firmy symbole. Na obwodzie koła widnieje nazwa koncernu, która od 1910 do 1971 roku zawierała człon „Milano”. Po lewej stronie umieszczono czerwony krzyż na białym tle (krzyż świętego Jerzego), który jest herbem macierzystego miasta Alfy. Krzyż jest symbolem bohaterskiego czynu Giovanniego da Rho, rycerza z Mediolanu, który podczas wyprawy krzyżowej w XI wieku wspiął się na mury Jerozolimy i umieścił na szczycie chrześcijański krzyż. Po prawej stronie na jasnoniebieskim tle, umieszczono zielonego zaskrońca w koronie połykającego saracena. Zaskroniec pochodzi z herbu rodziny renesansowych władców Mediolanu – Viscontich, a konkretnie Ottona Viscontiego. Ów mężczyzna był rycerzem uczestniczącym w krucjatach. Legenda głosi, że podczas krucjaty pokonał on poganina, na którego herbie widniał zaskroniec. Jako zwycięzca Otton przejadł ten symbol. Tradycyjnym kolorem samochodów AR jest czerwony, określany jako czerwień Alfa, podobny do czerwieni Ferrari, lecz trochę ciemniejszy.

Zobacz też: Używana Alfa Romeo 166: szpan za rozsądną cenę

Początki działalności

Pierwszym modelem, jaki wypuściła Alfa, był 24HP zaprojektowany przez Giuseppe Merosiego (to właśnie z okazji uczczenia setnej rocznicy powstania tego auta, w 2010 roku firma zaprezentowała nowy model: Giulietta). 24 HP był samochodem wyścigowym z czterocylindrowym silnikiem o mocy 42 KM. Auto można było rozpędzić do 115 km/h, nic więc dziwnego, że zostało ono stworzone z myślą o sycylijskim rajdzie Targa Florio. Wprawdzie udział w rajdzie nie przyniósł mu żadnych sukcesów, ale model starano się ulepszyć. I tak po 300 egzemplarzach 24 HP zaczęto produkować kolejne modele: 15 HP Corsa, 15-20 HP oraz 12 HP. W 1913 roku stworzono 40-60 HP. Był to pierwszy, prawdziwie sportowy model z 6-litrową jednostką o mocy 70 KM ( później 73 KM; 82 KM miały wersje rajdowe). Auto od razu zdobyło pierwsze miejsce w swojej kategorii w rajdzie Parma-Bercetto (1913 r.), a w latach 1920-1921 wygrało wyścigi na torze Mugello. W kwietniu 1911 roku model 12/15 HP wystartował w Criterium di Regolarita w Modenie. Miesiąc później dwie usportowione 24 HP Corsa wzięły udział w wyścigu Targa Florio. Te trzy samochody tworzyły gamę modeli z Portello (przedmieścia Milanu) do I wojny światowej.

I wojna światowa

Podczas pierwszej wojny światowej koncern Alfy musiał zmienić swoje priorytety. W fabryce produkowano amunicję, sprzęt oraz silniki lotnicze i kompresory dla wojska. W 1915 r. kierownictwo nad firmą przejmuje Nicola Romeo (przemysłowiec pochodzący z Neapolu), który po zakończeniu wojny zmienia nazwę na Alfa Romeo. Wprawdzie 10 lat później (1928 r.), przez rozbieżność interesów, odchodzi z firmy,  jednak nazwa Alfa Romeo przetrwała w niezmienionej formie do dziś.

Lata dwudzieste to ciąg dalszy udziału Alfy Romeo w różnych rajdach. Auta AR odnoszą coraz większe sukcesy. Debiutują modele RL (1922) i jego tańszy i słabszy odpowiednik RM (1923). W 1924 roku Alfa wystawiła samochody z silnikami doładowanymi, dzięki czemu po kilku latach sprężanie weszło do "cywila" w modelu 6C (małym, lekkim i tanim), który powstał w wersjach 1750 Gran Sport w 1929 roku, 1900 w 1933 roku, 2300 w 1934 roku i w 1939 roku wersja 2500. Jednak prawdziwym hitem sprzedażowym Alfy w tamtych czasach był wyprodukowany w 1925 r. model P2. Pierwszy samochód Alfy Romeo z ośmiocylindrowym silnikiem o mocy 140 KM (pod koniec swojej produkcji w 1930 r. dysponował już 175 KM). W tamtych czasach jednym z kierowców Alfy był sam Enzo Ferrari. W 1931 roku wyprodukowano model 8C (ośmiocylindrowa rzędówka), której karoserię stylizował Zagato, Touring i Castagna.

W 1933 roku Alfa Romeo znowu zmieniła właściciela, a konkretnie została znacjonalizowana (upaństwowiona). Alfa musiała zacząć przynosić duże zyski, a było to możliwe poprzez produkcję aut „dla ludu”. Nacjonalizacja zakładu oznaczała zakończenie przygody z wyścigami oraz produkcją sportowych samochodów. Z wyścigów firma wycofała się tylko oficjalnie, w praktyce modele Alfy startowały w barwach Ferrari. Cały czas też powstawały sportowe modele, jak Typ B i Typ C oraz P3.Tuż po nacjonalizacji, Enzo Ferrari otrzymał kilka najnowszych modeli marki (w tym rewelacyjny ośmiocylindrowy 8C oraz bolidy P2 i P3). W ten sposób Enzo założył własną firmę. Scuderia Ferrari zaczęła kontynuować myśl techniczną Alfy Romeo, która aż do II wojny, zmuszona była produkować auta użytkowe, busy, a nawet autokary.

Zobacz też: Test Alfa Romeo Giulietta QV: w pakiecie oferuje emocje

II wojna światowa

Przed wybuchem drugiej wojny światowej w fabryce w Portello wytwarzane były silniki lotnicze. W kolejnych latach prace zakładów paraliżują bombardowania (w 1940, 1943 i 1944 roku), jednak po zakończeniu działań wojennych Alfa Romeo powraca do produkcji silników (morskich i lotniczych), a także kuchenek elektrycznych. Po zakończeniu II wojny światowej i wdrożeniu przez Włochy planu Marshalla, przedsiębiorcy Alfa Romeo zdawali sobie sprawę, że społeczeństwa z roku na rok będą coraz bogatsze i zmienią się też ich wymagania wobec samochodów. Przeciętni ludzie uważali, że Alfa Romeo produkuje samochody niszowe z wielkimi sukcesami sportowymi, dostępne dla nielicznych (tak jak dzisiaj Ferrari).

Zobacz też: Historia motoryzacji Alfa Romeo

Po wojnie

Pomimo wielu zniszczeń odniesionych w czasie II wojny światowej, Alfa Romeo szybko wróciła do sportu. Niemal od razu stała się marką o wysokim prestiżu, produkującą  szybkie auta. Olbrzymi sukces odnotowała, zaprojektowana jeszcze przed wojną Alfa Romeo 158,  znana jako Alfetta. W 1950 roku Alfa Romeo wygrała Grand Prix na modelu 158 (1.5 litra pojemności i 8 cylindrów w układzie rzędowym na sprężarce mechanicznej, moc 350KM przy 8600obr/min, waga 710kg, projekt pochodził z 1938 roku). Alfa Romeo powtórzyła ten sukces jeszcze w 1951 roku na bolidzie AR Tipo 159, wtedy jeden z wyścigów przegrała z Ferrari, po którym Enzo Ferrari powiedział "Zabiłem swoją matkę". Potem Alfa Romeo odbudowywała się ze zniszczeń wojennych i wycofała się z F1.

Produkcja seryjna stosunkowo niedrogich aut miała podreperować budżet firmy. Pierwszym modelem produkowanym taśmowo był rodzinno-sportowy Alfa Romeo 1900. Jego 65-konny silnik w owych czasach w był wystarczający do dynamicznego przemieszczania się po włoskich ulicach.

Lata 50. XX wieku

Samochodem, który zdaniem fanów marki zrewolucjonizował europejską motoryzację, wprowadzając do niej nowe kategorie estetyczne, była Alfa Romeo Giulietta. Wygląd tego auta zaprojektowała znana włoska firma – Bertone. Giulietta odniosła sukces dzięki wyjątkowym kształtom nadwozia a także nowej technologii, zastosowanej po praz pierwszy właśnie w tym modelu. Giulietta była pierwszym autem AR z pełną nazwą zastępującą kolejne inicjały. Giulietta była mała, zwinna, praktyczna, a przy tym  ładna. Produkowana w latach 1954-62 była dostępna w różnych wersjach nadwoziowych - Sprint coupe, Spider, Saloon oraz Sprint Special i SZ. Powstały w 1950 roku model 1900 był połączeniem auta sportowego z samochodem rodzinnym. Posiadał czterocylindrowy rzędowy silnik, z dwoma wałkami rozrządu nad głowicą (DOHC) osiągał moc 65KM przy 4400 obr/min. Silnik był całkowicie odlany z aluminium (1900 miała żeliwny blok silnika), wersja 1.3 osiągała sprężanie 9,7:1 i moc 102KM. Masa własna wynosiła mniej niż tonę, więc prędkości spokojnie dochodziły, a nawet przekraczały 180km/h.

Zobacz też: Alfa Romeo na 64. Międzynarodowym Salonie Samochodowym we Frankfurcie

Lata 60. XX wieku

W latach sześćdziesiątych Alfa Romeo weszła z modelem Giulia, który rozkładał na łopatki konkurencję w wyścigach samochodowych. Samochód wytwarzano z silnikami 1300, 1750, 2000. Każdy z nich charakteryzował się sportowym zacięciem. Giulia powstawała też z silnikami 1600, głównie w czterodrzwiowych sedanach. Giulia była zaprojektowana za pomocą tunelu aerodynamicznego, który dzisiaj jest w powszechnym użyciu.  W wersji standardowej (Sprint i Spider) samochód zapewniał dużą szybkość i zwrotność w ruchu miejskim. Dla zapaleńców przygotowane zostały jednak wersje specjalnie - SS, T.I., TZ czy wreszcie GTA. Alfa Romeo GTA (od 1968 r. jest to już odrębny model) powstała we współpracy Bertone i Giugiaro. Było to auto przeznacze dla wielbicieli sportów samochodowych (przy okazji odniosło wiele sukcesów sportowych).

W 1963 i 1965 roku wyszły kolejno modele TZ1 i TZ2 z nadwoziami wykonanymi ze stopów lekkich, bądź włókien szklanych. Rok 1966 przyniósł model Spider, który w tej samej karoserii był wytwarzany aż do 1994/95 roku. W 1970 roku Alfa Romeo próbowała podjąć walkę w klasie super-samochodów z Ferrari, Lamborghini i Maserati, wypuszczając model Montreal. Posiadał on silnik V8, o pojemności 2500ccm, moc 200KM, z zasilaniem wtryskowym (system Spica) oraz pięciobiegową skrzynię biegów. Produkowany był przez 7 lat, ale głownie wskutek kryzysu energetycznego nie sprzedawał się zbyt dobrze. W 1972 roku powstał model Alfetta, który posiadał układ Transaxle (skrzynia biegów przy moście napędowym). W 1964 roku powstaje wydział Autodelta, kierowany przez Carlo Chiti, który zajmuje się konstruowaniem samochodów rajdowych w oparciu o modele seryjne, oraz całkowicie nowymi konstrukcjami.

Zobacz też: Nowe wersja Alfy Romeo MiTo

Lata 70. XX wieku

W latach siedemdziesiątych rząd włoski chciał stworzyć na południu kraju nowe miejsca pracy. Dlatego w Pomigliano d'Arco powstały zakłady Alfy. Produkowano tam Alfę Romeo Alfasud z czterocylindrowym silnikiem boxer. Auto miało napęd na przednie koła. W 1978 powstał model Giuletta z silnikami 1600, 1800 i 2000, wszystkie DOHC z napędem na tył w układzie transaxle. Auto było dostępne także z silnikiem 2.0 TD. W tym samym roku koncern wypuścił limuzynę Alfę 6 z silnikiem V6 lub – jeśli ktoś wolał diesla -  pięciocylindrową, rzędową jednostkę VM z rozrządem na kołach zębatych i napędem rozrządu OHV. V6 z Alfa 6 z układem transaxle znalazł się w modelu GTV6. W 1975 roku wygrała mistrzostwa świata w klasie Sport-Prototyp z modelem 33TT12. W F1 dostarczała silniki V12 do zespołów Brabham i Benetton.

Lata 80. XX wieku i problemy finansowe

Kilka udanych modeli z lat sześćdziesiątych zapewniło Alfie względną stabilność na rynku. Niestety już w następnym dziesięcioleciu koncern zaczął borykać się ze sporymi kłopotami finansowymi. Na kryzys złożyło się kilka przyczyn: nieudana próba wejścia na rynek drogich samochodów typu Ferrari (z modelem Montreal), kryzys energetyczny, wysokie koszty ponoszone za sprawą udziału w wyścigach samochodowych. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte były okresami sporych problemów finansowych Alfy Romeo, dlatego też w 1986 r. marka została sprzedana Grupie Fiat. Trzy lata później powstaje grupa Alfa Lancia Spa. W tym czasie na drogi trafiają takie modele jak Alfa 75 (następca Giulietty) oraz w Alfa 164, który jest pierwszym modelem pod nadzorem Fiata zaprojektowanym przez Pinifarinę w 1987 r.

Coraz mocniejszą pozycję marki ugruntowały również takie modele, jak 156 i 147 zdobywające pierwsze w historii marki tytuły samochodu roku (odpowiednio w 1998 i 2001roku). Elegancki sedan zbudowano na tej samej płycie podłogowej co Fiata Cromę, Saaba 9000 oraz Lancię Themę. Najsłabszy silnik benzynowy generował moc 148 KM, przy pojemności 2 l. Był to zapożyczony od modelu 75, Twin Spark (dwie świece na cylinder). Dużą popularnością cieszyła się wersja Quadrifoglio Verde (symbolem QV oznaczane są najmocniejsze i najszybsze wersje poszczególnych modeli Alfy). Najbardziej dynamiczna, ale i paliwożerna 164 QV posiadała 12-zaworowy silnik 3.0 V6 o mocy 200 KM. W kolejnej fazie produkcji, jednostka napędowa ulegała modyfikacjom. Najmocniejsza 164 posiadała napęd na cztery koła i 236 KM. Popularnością cieszył się także innowacyjny Turbodiesel 2.5 o mocy 125 KM z elektronicznym wtryskiem paliwa. Produkcja modelu 164 trwała dziesięć lat (1987-97).

W 1989 roku Alfa zaprezentowała model SZ Zagato z silnikiem V6 i układem transaxle. Ze względu na awaryjność, auta są dziś rzadko spotykane. W sumie wyprodukowano tylko 1800 sztuk tego modelu. W 1993 roku model 155 jako 155 V6 Ti wygrał Mistrzostwa Niemieckich Samochodów Turystycznych (DTM), pokonując Mercedesa. Alfę 155, zbudowano na płycie podłogowej od Fiata Tempry oraz Lanci Dedry. W bogatej palecie silników znalazły się konstrukcje zarezerwowane wyłącznie dla tego modelu (np. 2.5 166KM) oraz te, znane z innych samochodów włoskiej stajni (w tym napędzający obie osie Q4 od Lanci Delty). W 1994 roku wyszedł model GTV/Spider i 145/146 - ostatnie Alfy z silnikami boxer.

Zobacz też: Alfa Romeo – zestawienie żarówek w najpopularniejszych modelach

Lata 90. XX wieku

Następcą modelu 155 był model 156, pokazany w roku 1997. Alfa Romeo 156 zdobyła tytuł Car of The Year 1998, z drugim w historii plebiscytu wynikiem (454 pkt.). 156 była dostępna z silnikami 1.6, 1.8, 2.0 - rzędowe czwórki, 2.5, 3.2 - widlaste szóstki i dieslami 1.9 (8V i 16V) i 2.4. W 1998 roku wyszedł następna 164 - model 166.

Początek XXI wieku

W roku 2000 wprowadzono do sprzedaży następcę serii 145/146 - model 147. Alfie Romeo 147 przyznano tytuł Car of The Year 2001 (235 pkt.). W 2003 roku serie GTV/Spider i 156 przeszły restyling. Rok później, na bazie 156 Sportwagon, wprowadzono model Crosswagon, z napędem na 4 koła, przekładnią Torsen i silnikami 1.9 JTD. W roku 2006 model 156 został zastąpiony modelem 159, a GTV zastąpiła Alfa Romeo Brera/Spider. Alfa Romeo Spider   dostała nagrodę Cabrio of The Year 2006, a Alfa Romeo 159 zajęła 3. miejsce w konkursie Car of The Year 2006 (212 pkt.).

Alfa Romeo, mimo wielu upadków nadal stara się „trzymać fason”. Niestety, wciąż nie przekracza progu rentowności. Markę chciał wykupić Volkswagen, ale na razie nie zgadza się na to zarząd Fiata. Być może niemiecki koncert mógłby przywrócić Alfie dawną świetność. Tym bardziej, że marka ma ponad stuletnią tradycję i ciągle, lepiej lub gorzej, utrzymuje się na rynku motoryzacyjnym.