Jak określić w domowych warunkach stan skrzyni biegów i mechanizmu różnicowego?

Przyczyną zużywania się skrzyni biegów i mechanizmu różnicowego jest zarówno mnogość elementów współpracujących, które mogą wydawać różne dźwięki, jak i całkowity brak dostępu do nich bez zdjęcia ich obudów. W skrzyniach biegów zużyciu ulegają zarówno łożyska, dzięki którym obracają się ich wałki, zęby kół zębatych, przeguby łączące poszczególne elementy, synchronizatory, jak i wielokliny oraz wielowypusty.

W miarę naturalnego zużywania się skrzyni biegów i mechanizmu różnicowego rośnie sumaryczny luz, jaki można wykryć pomiędzy wałem korbowym silnika a napędzanymi kołami. Na luz ten składają się także luzy w przegubach napędowych lub tzw. krzyżakach (przegubach krzyżakowych) wału napędowego, luzy mechanizmu różnicowego i półosiek, napędzających koła.

Zobacz również: Jak wygląda racjonalna eksploatacja skrzyni biegów i elementów napędzających koła?

Istnienie tego luzu można łatwo stwierdzić, podnosząc samochód tak, aby jedno z kół napędzanych całkowicie utraciło kontakt z nawierzchnią. Trzeba pamiętać przy tym, aby odpowiednio podeprzeć samochód, gdyż może on w każdej chwili zsunąć się z podnośnika, raniąc pracującego przy nim kierowcę. Po włączeniu dowolnego biegu należy obracać uniesionym kołem do przodu i do tyłu, aż do wyczucia wyraźnego „twardego” oporu. Im mniejsza jest odległość pomiędzy miejscami oporu przy obracaniu kołem do przodu i do tyłu, tym mniejszy jest sumaryczny luz całego układu napędowego. Zmieniając biegi można wykryć luz towarzyszący każdemu z nich.

Przy tej metodzie najłatwiej jest wykryć luz w skrzyni biegów i mechanizmu różnicowego, istniejący w przegubach napędowych w samochodach z przednim napędem. Początkowo koło obraca się bardzo lekko, pokonując jedynie opory własnych łożysk. W pewnym momencie da się wyczuć wyraźne uderzenie dwóch części metalowych, opór się zwiększy i jednocześnie zacznie się obracać półośka, a wraz z nią koła zębate mechanizmu różnicowego i skrzyni biegów. W przypadku tylnego napędu pierwszy wyczuwalny opór nastąpi, gdy zaczną pracować koła zębate mechanizmu różnicowego, drugi – z chwilą gdy zacznie pracować skrzynia biegów.

Zobacz również: Jak sprawdzić poziom oleju w skrzyni biegów i mechanizmie różnicowym?

Jeżeli obrót koła pomiędzy obydwoma skrajnymi „twardymi” oporami będzie niewielki, liczący kilka do kilkunastu stopni, nie ma większych powodów do niepokoju, choć przydatne będzie dokładniejsze zdiagnozowanie jego przyczyn w odpowiednio wyposażonej stacji obsługi. Zwykle prawie całą winą za jego istnienie można obciążyć przeguby napędowe lub krzyżaki wału napędowego.

Gdy luz ten okaże się większy od 30 stopni, czyli od około 15 cm, mierzonych na obwodzie felgi trzynastocalowej lub 20 cm przy feldze piętnastocalowej, konieczne jest szybkie znalezienie jego przyczyny i jej usunięcie. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w najbliższym czasie może rozpaść się przegub napędowy lub krzyżak wału napędowego, choć przyczyna może tkwić gdzie indziej, np. w nadmiernym zużyciu wieloklinów i wielowypustów, kamieni półosiek itp.