Podpisujemy umowę składu: Na co zwrócić uwagę

Zawierając umowę składu (potocznie zwaną również umową o świadczenie usług magazynowych), przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do odpłatnego przechowania, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych (towarów).

Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy składowego jest piecza nad towarem przejętym do składowania (magazynowania).

Za co odpowiada przedsiębiorca składowy

Sprawowanie pieczy nad towarem można określić jako zachowanie towarów w stanie nienaruszonym czy jeszcze inaczej: jako dokonywanie czynności zabezpieczających przechowywane rzeczy przed ich utratą, ubytkiem lub uszkodzeniem.

Co do zasady, za niewykonanie lub nienależyte wykonywanie umowy składu przedsiębiorca składowy ponosi odpowiedzialność według ogólnych reguł odpowiedzialności kontraktowej

Podstawa prawna:

(art. 471 i nast. ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 64.16.93. z późn. zm.) Według przepisu art. 471 dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi;

Uzupełnieniem powyższej reguły jest przepis szczególny art. 855 KC, stricte dotyczący odpowiedzialności przedsiębiorcy składowego za rzeczy oddane do przechowania na podstawie umowy składu, to jest za brak lub nienależyte sprawowanie pieczy nad towarami.

Art. 855.

§ 1. Przedsiębiorca składowy odpowiada za szkodę wynikłą z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyjęcia jej na skład do wydania osobie uprawnionej do odbioru, chyba że udowodni, że nie mógł zapobiec szkodzie, mimo dołożenia należytej staranności.
§ 2. Przedsiębiorca składowy jest obowiązany dokonywać odpowiednich czynności konserwacyjnych. Przeciwne postanowienie umowy jest nieważne.
§ 3. Przedsiębiorca składowy nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic określonych właściwymi przepisami, a w razie braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych.
§ 4. Odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy, chyba że szkoda wynika z winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przedsiębiorcy składowego.

Wynikająca z ww. przepisu art. 855 KC odpowiedzialność przedsiębiorcy składowego za towary oddane do przechowania obejmuje szkody wynikłe z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od ich przyjęcia na skład aż do wydania osobie uprawnionej do odbioru, chyba że przedsiębiorca składowy udowodni, ze nie mógł zapobiec szkodzie mimo dołożenia należytej staranności.

Odpowiedzialność za szkody w magazynowanych towarach obejmuje zatem okres od chwili ich faktycznego oddania przedsiębiorcy składowemu do magazynowania do chwili ich wydania osobie uprawnionej do odbioru.

A co jeśli towar pobierze osoba nieuprawniona?

Warto zauważyć, że wydanie rzeczy osobie, która nie była uprawniona do jej odbioru, nie zwalnia przedsiębiorcy składowego z odpowiedzialności za zachowanie rzeczy w stanie niepogorszonym.

Jeśli szkoda powstanie w czasie po wydaniu towaru osobie nieuprawnionej, odpowiedzialnym, na podstawie umowy składu, będzie nadal przedsiębiorca składowy.

Opisywana odpowiedzialność przedsiębiorcy składowego za szkody z powodu utraty, ubytku, uszkodzenia towarów oparta jest na zasadzie winy. Oznacza to, że przedsiębiorca składowy odpowiada za szkody w magazynowanych towarach, o ile mógł im zapobiec dochowując należytej staranności.

Inaczej mówiąc, przedsiębiorca składowy, chcąc zwolnić się z odpowiedzialności za szkodę w towarach, musi wykazać:

• należytą staranność w sprawowaniu pieczy nad magazynowanymi towarami (brak winy),

• brak możliwości zapobieżenia szkodzie, nawet przy dołożeniu należytej staranności.

W przepisach art. 855 §§ 3 i 4 KC, ustawodawca wyznaczył granice odpowiedzialności przedsiębiorcy składowego. Zgodnie z przywołanymi przepisami:

• przedsiębiorca składowy nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic określonych właściwymi przepisami, a w razie braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych.

• odszkodowanie za utratę, ubytek, uszkodzenie magazynowanych towarów nie może przekraczać zwykłej wartości rzeczy przyjętej na skład, chyba że szkoda wynika z winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przedsiębiorcy składowego.

Sprawdź czy przedsiębiorca składowy ma ubezpieczenie

Wyżej opisane możliwości pociągnięcia przedsiębiorcy składowego do odpowiedzialności za szkody w magazynowanych towarach, mogą okazać się iluzoryczne w sytuacji gdy przedsiębiorca składowy nie będzie dysponował majątkiem w wysokości wystarczającej do naprawienia poniesionej szkody.

Aby temu zapobiec, należałoby, jeszcze przed zawarciem umowy, zadbać by przedsiębiorca składowy posiadał stosowne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, co więcej z odpowiednią (odnosząc się m.in. do potencjalnej wartości towaru oddawanego na skład) wysokością sumy ubezpieczenia.

Odpowiednie ubezpieczenie OC może dać gwarancję faktycznego uzyskania odszkodowania od przedsiębiorcy składowego, zwłaszcza przy dużych szkodach, których przedsiębiorca składowy najprawdopodobniej nie byłby w stanie pokryć wyłącznie z własnego majątku.

Trzeba jednak pamiętać, że odszkodowanie zostanie przez ubezpieczyciela wypłacone wyłącznie, jeśli zajdą podstawy odpowiedzialności przedsiębiorcy składowego. Zakres zobowiązania ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC będzie taki jak zakres odpowiedzialności ubezpieczonego przedsiębiorcy składowego.

Co prawda, co do zasady, zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy składowego jest stosunkowo szeroki, niemniej istnieją pewne ryzyka, za które przedsiębiorca składowy odpowiedzialności nie będzie ponosił (np. szkoda, której przedsiębiorca składowy nie mógł zapobiec mimo dochowania należytej staranności).

Jeśli zatem do szkody doszłoby w wyniku okoliczności, za którą przedsiębiorca składowy odpowiedzialności nie ponosi, ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, a oddający towary do magazynowania, klient może pozostać z nienaprawioną szkodą.

Lepiej ubezpieczyć towar samodzielnie

Z uwagi na takie sytuacje warto pomyśleć również o ubezpieczeniu mienia oddawanego na skład. Co prawda, oddający towary do magazynowania może zlecić takie ubezpieczenie rzeczy przedsiębiorcy składowemu, jednak warto rozważyć czy, z uwagi na lepszą znajomość specyfiki i walorów składowanego towaru, oddający towary do magazynowania nie powinien zawrzeć umowy ubezpieczenia mienia we własnym zakresie.

Uwaga

Według przepisu art. 856 KC przedsiębiorca składowy jest obowiązany do ubezpieczenia rzeczy jedynie wtedy, gdy otrzymał takie zlecenie (art. 856 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 64.16.93. z późn. zm.).

O ile zatem, z prawnego punktu widzenia może się wydawać, że, przy danej umowie, interesy klienta przedsiębiorcy składowego zdają się być zabezpieczone należycie, czasami problematyczne może być faktyczne uzyskanie odszkodowania, szczególnie w sytuacji gdy żadna ze stron nie będzie dysponowała stosownym ubezpieczeniem gwarantującym jego wypłatę.
Jeśli odszkodowanie nie zostanie wypłacone przez ubezpieczyciela, zajdzie konieczność naprawienia szkody z majątku własnego przedsiębiorcy składowego, który może być niewystarczający.