Tragiczny wypadek na moście w budowie. Czy nawigacja jest winna? Studium przypadków

• Zaufanie do technologii - czy nawigacja jest winna?
• Odpowiedzialność kierowcy - zaufanie, ale ostrożność przede wszystkim
• Naruszenie standardów bezpieczeństwa - odpowiedzialność zarządcy drogi
• Tragiczny wypadek na moście w budowie. Czy nawigacja jest winna?: wnioski

Rozbity samochód leżący u podnóża mostu w budowie, który spadł z wysokości kilkunastu metrów. W wyniku upadku zginęli pasażerowie. Kierowca jechał zgodnie ze wskazaniami nawigacji. To tragiczne zdarzenie stawia przede wszystkim pytania dotyczące roli technologii, odpowiedzialności kierowcy i stanu infrastruktury drogowej. Jakie informacje mogłyby pomóc w jednoznacznej ocenie prawnej tej sytuacji?

Zaufanie do technologii - czy nawigacja jest winna?

Prowadzenie pojazdu według wskazań nawigacji stało się współcześnie normą. Kierowcy coraz częściej polegają na systemach nawigacyjnych w kwestii wytyczania optymalnych tras, nie tylko w miastach, gdzie infrastruktura jest skomplikowana, a ruch drogowy intensywny. 

Z sytuacji opisanej w przypadku rozbitego samochodu wynika, że kierowca poruszał się zgodnie z wskazaniami nawigacji. Zatem pierwsze pytanie, które nasuwa się w kontekście tego zdarzenia, to: czy nawigacja wskazała właściwą drogę?

Niestety, brak szczegółowych informacji dotyczących rodzaju używanej nawigacji wbudowanej w samochód, czy też z aplikacji mobilnej, np. zainstalowanej w telefonie. Jeśli była to nawigacja wbudowana w samochód, a jej oprogramowanie było zaktualizowane, to jest duże prawdopodobieństwo, że system wytyczył trasę zgodnie z obowiązującą infrastrukturą. Jeśli natomiast kierowca korzystał z aplikacji mobilnej, istnieje ryzyko, że aplikacja nie była zaktualizowana, a co za tym idzie, mogła wyświetlać błędne informacje.

Dla pełnej oceny prawnej konieczne byłyby następujące informacje:

• Rodzaj nawigacji – czy była to nawigacja wbudowana w pojazd, czy aplikacja mobilna?
• Aktualizacja nawigacji – czy system nawigacyjny lub aplikacja były aktualizowane przez kierowcę?
• Dokładność wskazań nawigacji – czy nawigacja wytyczała właściwą trasę w kontekście aktualnego stanu infrastruktury drogowej?

Powszechnie wiadomo, że nawigacje mogą czasami przekazywać błędne informacje, co jest doświadczeniem znanym wielu kierowcom. Producenci nawigacji nawet zachęcają do zgłaszania nieprawidłowości w działaniu ich produktów, co potwierdza, że nawigacje nie gwarantują nieprzerwanego i prawidłowego działania. Mimo że takie sytuacje bywają frustrujące, są one nieodłącznym elementem korzystania z technologii. Podobnie jak inne urządzenia elektroniczne, także nawigacje mogą ulec awarii, „zawiesić się” lub wskazywać nieaktualne dane. Możliwe, że rozwój technologii, zwłaszcza w obszarze pojazdów autonomicznych, przyczyni się do znacznego udoskonalenia systemów nawigacyjnych i zwiększenia ich niezawodności.

Odpowiedzialność kierowcy - zaufanie, ale ostrożność przede wszystkim

W tej sytuacji nasuwa się ogólna uwaga, iż kierowcy powinni zachować ostrożność i unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa. Nawet jeśli wskazania nawigacji były błędne, trudno uznać to za okoliczność wyłączającą odpowiedzialność kierowcy. Zgodnie z polskim prawem drogowym kierowcy są zobowiązani do zachowania ostrożności i dostosowania prędkości oraz zachowań do warunków na drodze. Art. 3 Prawa o ruchu drogowym^[1]nakłada na uczestników ruchu drogowego obowiązek dbania o bezpieczeństwo nie tylko swoje, ale i innych uczestników. 

W kontekście rozbicia pojazdu i jego upadku z mostu, kierowca miał obowiązek zachować szczególną ostrożność. Nawet jeśli nawigacja wytyczyła nieprawidłową trasę, to kierowca powinien wykazać się odpowiednią czujnością i dostosować swoją jazdę do warunków panujących na drodze. Gdyby most był w budowie i nieoznakowany, kierowca powinien zachować szczególną ostrożność, a nawet wstrzymać jazdę, jeśli napotkałby na wątpliwości dotyczące drogi.

Naruszenie standardów bezpieczeństwa - odpowiedzialność zarządcy drogi

Kolejna ważną kwestią, którą należy rozważyć, jest stan infrastruktury drogowej. Z opisu sytuacji wynika, że na most, z którego pojazd spadł, był w budowie i nie miał żadnych zabezpieczeń, takich jak bariery ochronne. Jest to aż niewiarygodne, biorąc pod uwagę wysokość budowli. To poważne zaniedbanie, które może prowadzić do odpowiedzialności osób nadzorujących budowę na tym odcinku drogi. Niezależnie od tego, że most jest w budowie, to jednak zabezpieczenia są absolutnie niezbędne. 

Polska regulacja jest w tym zakresie bardzo restrykcyjna. Można wskazać na Prawo budowlane^[2], akty wykonawcze, a w szczególności rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych^[3],  rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach^[4] oraz normy, w szczególności PN-EN 1317 ”Systemy ograniczające drogę”.

Brak barier może prowadzić do odpowiedzialności zarządcy drogi, jeśli zaniedbał kwestie bezpieczeństwa, a gdy jeszcze trwa budowa – inwestora i wykonawcy. Niezależnie od tego, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, brak barier bocznych na wysokim moście, powinien doprowadzić do wzmożenia ostrożności kierowcy, a nawet do zatrzymania pojazdu. 

Tragiczny wypadek na moście w budowie. Czy nawigacja jest winna?: wnioski

Aby dokonać jednoznacznej oceny prawnej tego zdarzenia, niezbędne byłoby uzyskanie dodatkowych informacji:

• Rodzaj nawigacji i jej aktualność – czy wskazania nawigacji były zgodne z rzeczywistością drogową?
• Dokładność i adekwatność infrastruktury drogowej – czy most był odpowiednio zabezpieczony, a stan budowy był prawidłowo oznakowany?
• Zachowanie kierowcy – czy kierowca dostosował swoje zachowanie do warunków drogowych?

Bez tych danych trudno o pełną i jednoznaczną ocenę odpowiedzialności. Niemniej jednak, zarówno w kontekście technologii, jak i infrastruktury drogowej, widać, jak ważna jest zarówno odpowiedzialność kierowców, jak i dbałość o jakość i bezpieczeństwo dróg.

Autor: Radca Prawny Zbigniew Cieślak, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy