Jakie są zasady przewozu produktów leczniczych

Transport produktów leczniczych powinien przebiegać z uwzględnieniem wymogów przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz.U. 2008, Nr 45, poz. 271 ze zmianami) oraz aktów wykonawczych do tej ustawy. W świetle tych przepisów produkty lecznicze nie mogą być traktowane w przewozie, tak jak każdy inny towar masowy.

Celem bliższego przedstawienia wymagań, jakie obowiązujące przepisy stawiają w zakresie transportu produktów leczniczych, należy w pierwszej kolejności wskazać, że ustawodawca dzieli obrót produktami leczniczymi na: obrót hurtowy i obrót detaliczny.

Obrót hurtowy

Obrót hurtowy obejmuje działania polegające na zaopatrywaniu się, przechowywaniu, dostarczaniu lub eksportowaniu produktów leczniczych, posiadających pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, prowadzone z wytwórcami lub importerami w zakresie wytwarzanych lub importowanych przez nich produktów leczniczych, lub z przedsiębiorcami zajmującymi się obrotem hurtowym, lub z aptekami lub z innymi upoważnionymi podmiotami, z wyłączeniem bezpośredniego zaopatrywania ludności.

Obrót hurtowy produktami leczniczymi mogą prowadzić wyłącznie hurtownie farmaceutyczne oraz składy celne i konsygnacyjne produktów leczniczych.

Obrót detaliczny

Obrót detaliczny to bezpośrednie zaopatrywanie ludności w produkty lecznicze. Obrót detaliczny prowadzą apteki, punkty apteczne, a w zakresie produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza również tak zwane placówki obrotu pozaaptecznego, czyli: sklepy zielarsko – medyczne, sklepy specjalistyczne zaopatrzenia medycznego i sklepy ogólnodostępne.

Przewóz produktów leczniczych na szczeblu obrotu hurtowego powinien odbywać się bezpośrednio z punktu nadania do punktu odbioru (np. wytwórca – hurtownia farmaceutyczna, pomiędzy dwiema hurtowniami farmaceutycznymi, hurtownia farmaceutyczna – apteka), a jeżeli zachodzi potrzeba przeładunku, może się on odbywać wyłącznie w tak zwanych komorach przeładunkowych.

Komora przeładunkowa stanowi element systemu transportowego hurtowni farmaceutycznej i służy do czasowego składowania produktów leczniczych, przez okres nie dłuższy niż 36 godzin. Produkty lecznicze muszą znajdować się w zamkniętych opakowaniach transportowych lub w zbiorczych opakowaniach wytwórcy w warunkach określonych dla danych produktów leczniczych. Do produktów leczniczych znajdujących się w komorach przeładunkowych należy dołączyć dokumentację transportową, w tym określającą czas dostawy tych produktów do komory.
Pomieszczenia komory przeładunkowej muszą odpowiadać warunkom technicznym wymaganym dla pomieszczeń hurtowni farmaceutycznej, co jest weryfikowane i potwierdzane przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego.

Przedsiębiorca prowadzący hurtownię farmaceutyczną musi posiadać tytuł prawny do pomieszczeń komory przeładunkowej. Komora przeładunkowa winna zostać ponadto wskazana w treści zezwolenia na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej. Z uwagi na powiązanie komory przeładunkowej z hurtownią farmaceutyczną, podkreślić należy, że komorą przeładunkową nie może być obiekt zewnętrznego przewoźnika, któremu powierzono wykonywanie przewozów produktów leczniczych.

Zasady przewozu

Przewóz produktów leczniczych powinien zatem być wykonywany bezpośrednio pomiędzy miejscem nadania i miejscem odbioru, a w przypadku konieczności przeładunków dopuszczalne jest ich dokonywanie jedynie w komorach przeładunkowych hurtowni farmaceutycznej. Nie oznacza to, że przedsiębiorca prowadzący hurtownię farmaceutyczną nie może powierzyć przewozu leków zewnętrznemu przewoźnikowi.

Z pewnością jednak wymóg dokonywania przeładunków wyłącznie w komorach przeładunkowych stanowi istotne utrudnienie, wyłączające zasadniczo możliwość transportowania produktów leczniczych w ramach przewozów drobnicowych, które opierają się na sieci lokalnych terminali przewoźników, w których przesyłki są przeładowywane. Rozwiązania powyższe są jednak podyktowane względami bezpieczeństwa.

Dalsze wskazówki dotyczące transportu produktów leczniczych zostały przewidziane w przepisach Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie procedur Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej (Dz.U 2002, Nr 144, poz. 1216).

W szczególności załadunek i transport produktów leczniczych odbywać się ma w sposób gwarantujący: identyfikację produktu leczniczego, nadawcy i odbiorcy; zabezpieczenie przed wzajemnym skażeniem produktów leczniczych; zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem, uszkodzeniem mechanicznym lub kradzieżą; zabezpieczenie przed szkodliwym działaniem wysokiej i niskiej temperatury, światła i wilgotności oraz innych niekorzystnych czynników oraz odpowiednią temperaturę.

Przewoźnik musi znać reguły

Zapewnienie właściwych warunków transportu leków spoczywa w pierwszej kolejności na przedsiębiorcy prowadzącym obrót hurtowy. Niedopełnienie wspomnianych wymogów może prowadzić nawet do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie obrotu hurtowego produktami leczniczymi. Nie oznacza to jednak, że przewoźnik, jako profesjonalny przedsiębiorca, zwolniony jest z obowiązku znajomości powszechnie obowiązujących przepisów prawa regulujących zasady postępowania z poszczególnymi grupami towarów.

Przewóz produktów leczniczych niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa lub postanowieniami umowy zawartej z przedsiębiorcą prowadzącym obrót hurtowy lekami stanowi podstawę do odpowiedzialności cywilnoprawnej przewoźnika wobec tego przedsiębiorcy.

Detal - sprzedaż wysyłkowa

Apteki ogólnodostępne i punkty apteczne mogą prowadzić wysyłkową sprzedaż produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza z uwzględnieniem zasad przewidzianych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2008 r. w sprawie warunków wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza (Dz.U. 2008 r., Nr 60, poz. 374). Priorytetem jest zapewnienie jakości oraz bezpieczeństwa.

Produkt leczniczy musi być należycie zapakowany i oznakowany etykietą zawierającą: pieczątkę apteki, numer zamówienia, dane dotyczące odbiorcy, określenie warunków transportu oraz numer telefonu kontaktowego. Transport produktu leczniczego ma się odbywać w wydzielonych przestrzeniach środka transportu, tak by zapewnić: zabezpieczenie produktów leczniczych przed zanieczyszczeniami i uszkodzeniami; warunki uniemożliwiające pomieszanie i skażenie produktów leczniczych; warunki uniemożliwiające dostęp do produktów leczniczych osobom nieupoważnionym oraz kontrolę temperatury w czasie transportu.