Jak poprawnie rozliczać usługi transportowe

Miejscem świadczenia usług transportu pasażerów jest miejsce, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości (art. 28f ust. 1 ustawy o VAT). Powyższa regulacja jest zgodna z postanowieniami art. 48 dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którą, miejscem świadczenia przewozu osób jest miejsce, w którym odbywa się transport, biorąc pod uwagę pokonywane odległości.

Usługi transportu osób (pasażerów) na rzecz podatników VAT (B2B)

W kontekście przepisów obowiązujących do końca 2009 r. tegoroczne regulacje w tym zakresie nie wprowadziły zmian. Miejscem świadczenia jest terytorium każdego państwa, przez które usługa transportowa jest realizowana, zgodnie z wewnętrznymi przepisami i stawkami VAT (lub innego podatku związanego z daną usługą) oddzielnie każdego z państw. Oznacza to obowiązek podzielenia wynagrodzenia należnego z tytułu całej usługi transportowej według przebytych odległości w każdym państwie. Tak ustalaną wartość (podstawę opodatkowania) należy rozliczyć w każdym państwie oddzielnie. W odniesieniu do terytorium Polski polski wykonawca usługi wystawia fakturę VAT z podatkiem należnym pod adresem każdego nabywcy (polskiego lub zagranicznego) oraz uwzględnia podatek w ewidencji i deklaracjach dla celów VAT. Przepisy o VAT nie umożliwiają innego sposobu przeliczenia (ustalenia) podstawy opodatkowania, np. w odniesieniu do czasu i liczby pasażerów.

Powyższe przepisy dotyczącą każdego rodzaju usługi transportu (drogowego, kolejowego, morskiego i lotniczego). Przepisy wykonawcze do ustawy o VAT wprowadziły szczególne zasady dotyczące m.in. usług międzynarodowego przewozu osób środkami transportu morskiego lub lotniczego. Przez międzynarodowy transport osób (w przeciwieństwie do transportu towarów) uważa się przewóz lub inny sposób przemieszczenia osób:

1) z miejsca wyjazdu na terytorium Polski do miejsca przyjazdu poza terytorium Polski;

2) z miejsca wyjazdu poza terenem Polski do miejsca przyjazdu na terytorium Polski;

3) z miejsca wyjazdu poza terenem Polski do miejsca przyjazdu również poza terytorium Polski, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez teren Polski (tranzyt) (art. 83 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).

Jednocześnie nie jest usługą transportu międzynarodowego przewóz osób w przypadku, gdy miejsce wyjazdu i miejsce przyjazdu tych osób znajduje się w Polsce, a przewóz poza terytorium Polski ma wyłącznie charakter tranzytu.

W przypadku świadczenia usług międzynarodowego transportu osób przy zastosowaniu środków transportu morskiego lub lotniczego – miejscem świadczenia tych usług jest terytorium Polski (§ 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT). W zakresie tych konkretnych środków transportu zastosowanie odmiennej zasady wynika ze względów praktycznych. Wykonując usługę transportu osób samolotem lub statkiem morskim, nie jest w praktyce możliwe zastosowanie zasady miejsca świadczenia, według liczby przebytych kilometrów. W takiej sytuacji miejscem świadczenia w zakresie całej usługi jest terytorium Polski.

PRZYKŁADY

1. Przedsiębiorca Jan Kowalski świadczy usługę przewozu osób (pracowników budowlanych) autokarem z Polski do Holandii (nabywcą usługi jest holenderska spółka ALFA). Transport jest realizowany przez terytorium Polski, Niemiec i Holandii. Zgodnie z przepisami miejscem świadczenia jest terytorium każdego państwa, na którym jest realizowana usługa. W związku z tym miejscem świadczenia ww. czynności jest zarówno terytorium Polski, jak i Niemiec oraz Holandii, z uwzględnieniem liczby pokonanych odległości na liczniku autokaru. Obowiązkiem polskiego podatnika jest wystawienie faktury VAT pod adresem holenderskiej firmy z wykazanym VAT oraz ujęcie faktury w deklaracji dla celów VAT. Jednocześnie polski wykonawca jest zobowiązany do rozliczenia podatku od wartości dodanej zgodnie z wewnętrznymi przepisami o podatku od wartości dodanej obowiązującej w Niemczech i Holandii.

2. Polska firma GAMMA świadczy samolotem usługę przewozu osób na rzecz niemieckiej firmy OMEGA na trasie Kraków – Monachium. Usługa podlega identyfikacji w zakresie ustalenia podmiotu obowiązanego do rozliczenia VAT według przepisów wykonawczych do ustawy o VAT. Usługa spełnia definicję międzynarodowego transportu osób (miejsce wyjazdu – Polska, miejsce przyjazdu – Niemcy (miejsce poza terytorium Polski). Tym samym miejscem świadczenia usługi jest terytorium Polski.

Usługi transportu osób (pasażerów) na rzecz niepodatników VAT (B2C)

Analogiczne zasady jak powyżej dotyczą usług realizowanych na rzecz niepodatników VAT. Oznacza to, że miejscem świadczenia usług jest również terytorium każdego państwa, na terytorium którego jest wykonywana usługa oraz zgodnie z przepisami o VAT (podatku od wartości dodanej) obowiązującymi w danym państwie. Tym samym po  1 stycznia 2010 r. nie zaszły żadne zmiany w zakresie omawianych usług w stosunku do zasad obowiązujących w ubiegłym roku.

PRZYKŁAD

Firma ALFA świadczy usługi przewozu osób z Krakowa do Londynu. Usługa jest wykonywana autokarem na trasie przebiegającej przez terytorium Polski, Niemiec, Francji i Wlk. Brytanii. W związku z tym miejscem świadczenia usług przewozu jest terytorium każdego z ww. państw. Rozliczenie VAT powinno odbywać się z uwzględnieniem pokonanych odległości (przejechanych kilometrów w danym państwie).

Usługi transportu towarów na rzecz podatników VAT (B2B)

W zakresie usług transportu towarów na rzecz podatników VAT zastosowanie mają ogólne zasady dotyczące miejsca świadczenia. Ustawa o VAT nie przewiduje w tym zakresie żadnych odrębnych uregulowań. Oznacza to, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika (B2B) jest miejsce, w którym zamawiający (podatnik – nabywca) ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Jednocześnie w przypadku, gdy usługi są nabywane dla innego miejsca prowadzenia działalności lub podatnik nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności, lub usługi są nabywane dla celów osobistych podatnika, ustawodawca wyodrębnia dodatkowe zasady dotyczące miejsca świadczenia usług:

1) jeżeli usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce działalności;

2) jeżeli zamawiający (usługobiorca) nie posiada siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem świadczenia jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu;

3) jeżeli nabywane usługi są przeznaczone na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych lub członków stowarzyszenia, do określenia miejsca świadczenia stosuje się odpowiednio postanowienia art. 28c (tzn. podatnika traktuje się jako nabywcę nieposiadającego statusu podatnika VAT).

Tytułem uzupełnienia należy podkreślić, iż dla celów stosowania przepisów o miejscu świadczenia ustawodawca w art. 28a ustawy wprowadził szczególną definicję podatnika. Przez podatnika VAT, o którym mowa powyżej, uznaje się zatem:

1) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą (zgodnie z definicją z art. 15 ust. 2) lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności bez względu na cel lub rezultat takiej działalności;

2) osobę prawną niebędącą podatnikiem, o którym mowa wyżej, która jest zidentyfikowana do celów polskiego podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej.

Powyższe oznacza zasadniczą zmianę zasad opodatkowania w odniesieniu do poprzednio obowiązujących przepisów. Na mocy przepisów o VAT obowiązujących do 31 grudnia 2009 r. miejscem świadczenia usług transportu towarów (oraz osób) było miejsce, gdzie transport jest wykonywany z uwzględnieniem pokonanych odległości. Natomiast w zakresie transportu towarów mającego miejsce rozpoczęcia i zakończenia na terenie dwóch państw członkowskich UE obowiązywała zasada, iż miejscem świadczenia jest terytorium rozpoczęcia wykonywania usługi, przy czym jeżeli nabywca podał wykonawcy usługi numer VAT UE, pod którym był zarejestrowany dla celów VAT na terenie innego państwa członkowskiego UE, miejscem świadczenia było terytorium państwa, które wydało nabywcy ten numer.

PRZYKŁADY

1. Niemiecka firma GAMMA realizuje usługę transportu towarów samochodami ciężarowymi z Monachium do Olsztyna. Nabywcą jest polska firma (podatnik VAT) – spółka ABC. Miejscem świadczenia usługi (w całości) jest terytorium siedziby nabywcy usługi. Oznacza to, że usługa jest w całości opodatkowana w Polsce. Podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT i podatnikiem tego podatku z tytułu tej transakcji jest polska firma (import usług). Obowiązkiem zagranicznego wykonawcy jest wystawienie faktury VAT bez podatku (podatek rozliczony fakturą wewnętrzną przez polskiego nabywcę).

2. Polska spółka XYZ świadczy usługi transportu towarów z terytorium Polski do Rosji na trasie Warszawa – Moskwa. Nabywcą jest rosyjska firma ALFA. Oznacza to, że miejscem świadczenia jest terytorium Rosji (siedziba nabywcy). Podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku (zgodnie z rosyjskimi przepisami podatkowymi) jest firma ALFA. Obowiązkiem polskiego sprzedawcy jest wystawienie faktury bez VAT.

Usługi transportu towarów na rzecz niepodatników VAT (B2C)

Miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości (art. 28f ust. 2 ustawy o VAT). Zasada ta ma z reguły zastosowanie, w przypadku gdy usługa ma miejsce rozpoczęcia i zakończenia na terytorium państwa członkowskiego UE oraz odpowiednio państwa trzeciego. Dodatkowo należy podkreślić, iż miejscem świadczenia usług transportowych (towarów), którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich na rzecz niepodatników. VAT, jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna. W związku z tym niezależnie od liczby krajów UE, przez które jest realizowana usługa, podlega ona opodatkowaniu w tym państwie członkowskim, w którym usługa się rozpoczyna. Bez znaczenia dla celów VAT jest również fakt, iż usługa może być wykonywana przez terytoria państw trzecich (np. Szwajcaria, Lichtenstein). Przepisy o VAT zawierają również precyzyjne definicje terminów „miejsce rozpoczęcia transportu” oraz „miejsce zakończenia transportu”. Przez pierwszy z ww. terminów uważa się miejsce, w którym faktycznie rozpoczyna się transport towarów, niezależnie od pokonanych odległości do miejsca, gdzie znajdują się towary (art. 28f ust. 4). Natomiast „miejsce zakończenia transportu” oznacza miejsce, w którym faktycznie kończy się transport towarów.

Przedstawione regulacje polskiej ustawy są odzwierciedleniem zapisów dyrektywy 2006/112/WE odnoszących się do transportu towarów. W świetle dyrektywy VAT miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz niepodatników VAT jest miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości.

Tytułem uzupełnienia należy podkreślić, iż w przypadku, gdy usługi międzynarodowego transportu towarów są świadczone na rzecz niepodatników przy użyciu środków transportu morskiego lub lotniczego – miejscem świadczenia tych usług jest teren Polski. Przepisy ustawy o VAT w rozdziale dotyczącym miejsca świadczenia nie zawierają definicji usług transportu międzynarodowego. W związku z tym należy sięgnąć do art. 83 ust. 3 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, iż przez usługi transportu międzynarodowego uważa się przewóz lub inny sposób przemieszczania towarów:

1) z miejsca wyjazdu (nadania) na terenie Polski do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE;

2) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium Polski;

3) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium Polski (tranzyt);

4) z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium innego państwa UE niż Polska, do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE lub z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa UE innym niż Polska, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium Polski.

W odniesieniu do przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2009 r. obecne przepisy nie różnią się w sposób istotny. W zakresie usług realizowanych z/do państwa trzeciego nadal obowiązuje zasada ustalenia miejsca świadczenia usługi według liczby przebytych kilometrów. Oznacza to konieczność opodatkowania podatkiem od towarów i usług i podatkiem od wartości dodanej (lub podatkiem o podobnym charakterze) w każdym państwie, przez które przebiega trasa transportu. Natomiast w odniesieniu do transportu pomiędzy dwoma różnymi państwami członkowskimi UE usługa w całości podlega opodatkowaniu (miejsce świadczenia) według miejsca, w którym transport usługi się rozpoczął.

PRZYKŁADY

1. Polska firma BETA świadczy usługi towarowego transportu samochodowego dla belgijskiej osoby fizycznej (nieprowadzącej działalności gospodarczej) na trasie Warszawa–Bruksela. Usługa ma miejsce rozpoczęcia i zakończenia na terytorium Polski oraz Belgii. Tym samym spełnia przesłanki objęcia jej przepisem szczególnym o miejscu świadczenia usługi. Miejscem świadczenia ww. usługi jest w całości terytorium Polski (usługa podlega opodatkowaniu VAT w całości w Polsce). 2. Jan Kowalski zarejestrowany jako przewoźnik towarów, przewozi na zlecenie innych osób towary na trasie Kraków–Mińsk. Usługi są zamawiane przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Oznacza to konieczność ustalenia miejsca świadczenia według liczby przejechanych kilometrów (na terytorium Polski i Białorusi). Tym samym czynności w części podlegają opodatkowaniu zgodnie z polskimi przepisami o VAT, natomiast po przekroczeniu granicy polsko-białoruskiej – zgodnie z tamtejszymi regulacjami podatkowymi. W tej sytuacji nie można przyjąć zasady o miejscu świadczenia w miejscu rozpoczęcia wykonywania transportu, z uwagi na miejsce zakończenia transportu na terytorium państwa trzeciego (poza terytorium państw członkowskich UE).

Usługi wewnątrzwspólnotowego transportu towarów

Miejscem świadczenia usług wewnątrzwspólnotowego transportu towarów (WTT) na rzecz osób niebędących podatnikami VAT jest miejsce rozpoczęcia transportu (art. 50 dyrektywy VAT). Jak podkreśla się w regulacjach unijnych, WTT oznacza każdy transport towarów, w przypadku gdy miejsce rozpoczęcia i zakończenia transportu znajdują się na terytorium dwóch różnych państw członkowskich UE. Natomiast miejsce rozpoczęcia transportu obejmuje swoim zakresem miejsce, w którym faktycznie się rozpoczyna transport towarów, niezależnie od odległości przebytych do miejsca, gdzie znajdują się towary. Za miejsce zakończenia transportu towarów uważa się miejsce, w którym faktycznie kończy się transport towarów.

Do usług transportu towarów dokonywanego pomiędzy różnymi państwami członkowskimi UE odnosi się również ww. rozporządzenie wykonawcze Ministra Finansów do ustawy o VAT (§ 8). Przez WTT uważa się transport towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich UE. Usługa ta podlega opodatkowaniu preferencyjną stawką 0 proc., która ma zastosowanie do:

1) wewnątrzwspólnotowych usług transportu towarów, jeżeli transport ten stanowi część usługi transportu międzynarodowego (definicję usług transportu międzynarodowego przedstawiono powyżej);

2) usług świadczonych na obszarze polskich portów morskich, związanych z wewnątrzwspólnotową usługą transportu towarów, polegających na obsłudze lądowych środków transportu;

3) usług w zakresie kontroli i nadzoru ruchu lotniczego, świadczonych na rzecz przewoźników powietrznych oraz innych podmiotów wykonujących rejsy w ramach wewnątrzwspólnotowej usługi transportu towarów;

4) usług związanych z obsługą startu, lądowania, parkowania, obsługą ładunków oraz innych o podobnym charakterze usług świadczonych na rzecz przewoźników powietrznych oraz innych podmiotów wykonujących rejsy w ramach wewnątrzwspólnotowej usługi transportu towarów.

Usługi pomocnicze do usług transportowych na rzecz podatników VAT (B2B)

Dla usług pomocniczych do usług transportowych na rzecz podatników miejsce świadczenia ustala się na zasadach ogólnych, tj. miejsca siedziby/zamieszkania/prowadzenia działalności przez zamawiającego (art. 28b ustawy). W odniesieniu do ww. usług polski ustawodawca wzorem unijnych regulacji VAT nie przewidział szczególnych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług.

Faktyczne miejsce wykonywania czynności ani status podatkowy w innym państwie członkowskim nabywcy nie ma znaczenia dla zasad opodatkowania.

Do 31 stycznia 2009 r. miejsce świadczenia tych usług było ustalane według miejsca ich faktycznego wykonywania. Jedynie w sytuacji, gdy zamawiający podał wykonawcy numer VAT dla celów transakcji wewnątrzwspólnotowych, miejscem świadczenia było terytorium państwa członkowskiego UE, które wydało nabywcy ten numer. Dodatkowo przepisy nie uzależniały zasad rozliczeń od statusu nabywcy usługi. Tym samym przepisy obowiązujące od 2010 r. uległy uproszczeniu.

PRZYKŁAD

Niemiecka firma GAMMA świadczy usługi załadunku i rozładunku towarów realizowanych przez niemieckiego przewoźnika kolejowego na trasie z Niemiec do Polski. Nabywcą usługi jest katowicka firma OMEGA. Okoliczność, iż usługa jest realizowana zarówno na terenie Niemiec, jak i Polski, jest neutralna z punktu widzenia przepisów o VAT. Miejscem świadczenia usługi jest terytorium Polski (siedziba zamawiającego). Z uwagi na fakt zastosowania ogólnych przepisów o miejscu świadczenia, podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT jest polski nabywca (według krajowych przepisów i stawek VAT).

Usługi pomocnicze do usług transportowych na rzecz niepodatników VAT (B2C)

W przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami usług pomocniczych do usług transportowych, takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek, lub podobnych usług – miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym usługi te są faktycznie wykonywane (art. 28h pkt 1 ustawy o VAT). Oznacza to, iż miejsce świadczenia usług jest wyjątkiem od podstawowej zasady dotyczącej świadczenia usług na rzecz niepodatników VAT (B2C) – tj. według miejsca siedziby wykonawcy. Powyższe przepisy są w pełni zgodne z postanowieniami dyrektywy VAT. Artykuł 54 pkt 1 ww. dyrektywy przewiduje, iż miejscem świadczenia usług (czynności) pomocniczych do usług transportu na rzecz niepodatników VAT, w szczególności usług załadunku, rozładunku, przeładunku i podobnych czynności, jest miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane.

Do 31 grudnia 2009 r. zasada opodatkowania w miejscu faktycznego wykonywania miała zastosowania zarówno w przypadku świadczenia usług na rzecz podatników, jak i niepodatników VAT. W związku z tym, w zakresie czynności wykonywanych na rzecz niepodatników VAT, zasady opodatkowania uległy zmianie.

W tym miejscu należy podkreślić, iż przepisy o VAT w dalszym ciągu nie zawierają zamkniętego katalogu usług pomocniczych do usług transportowych. Wskazanie załadunku, rozładunku oraz przeładunku ma charakter jedynie przykładowy. Wynika z tego, że wszystkie czynności pomocnicze związane z daną usługą transportową podlegają weryfikacji w zakresie miejsca świadczenia (a tym samym zasad opodatkowania) według ww. wskazówek.

PRZYKŁAD

Niemiecka firma GAMMA świadczy w Poznaniu usługi załadunkowe związane z usługą transportu realizowaną na rzecz Jana Kowalskiego. Miejscem świadczenia ww. usług jest miejsce ich faktycznego wykonywania, tj. terytorium Polski. Podatnikiem z tego tytułu jest niemiecka firma, co oznacza konieczność rejestracji dla celów VAT w Polsce (nabywca nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w Polsce).

Faktury handlowe – bez wskazywania VAT

W przypadku usług, dla których miejscem świadczenia jest terytorium państwa trzeciego lub terytorium innego państwa członkowskiego niż teren Polski, faktury wystawiane przez polskich podatników nie zawierają kwoty, stawki podatku oraz należności wraz z podatkiem.

Faktury wystawiane przez krajowego podatnika VAT dla udokumentowania usług, dla których podatnikiem jest zagraniczny nabywca (z terytorium innego państwa UE lub państwa trzeciego), powinny zawierać następujące elementy:

1) dane identyfikacyjne sprzedawcy i nabywcy (firmy przedsiębiorców oraz ich adresy);

2) numery identyfikacji podatkowej lub numery dla celów rejestracji w VAT (z zastrzeżeniem, o którym poniżej);

3) numer kolejny faktury VAT;

4) dzień, miesiąc i rok wystawienia faktury, a w przypadku, gdy data ta różni się od daty sprzedaży, również datę sprzedaży; w sytuacji sprzedaży o charakterze ciągłym sprzedawca może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży, pod warunkiem podania daty wystawienia faktury;

5) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;

6) miarę i ilość sprzedanych towarów lub zakres wykonanych usług;

7) cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (wartość jednostkową netto);

8) wartość towarów lub wykonanych usług, których dotyczy sprzedaż, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto);

9) sumę wartości sprzedaży netto towarów lub wykonanych usług w zakresie czynności niepodlegających opodatkowaniu.

Jak bowiem stanowi § 25 ust. 4 rozporządzenia MF, w przypadku świadczenia usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy (tj. dla których podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT jest zagraniczny nabywca na terytorium innego państwa członkowskiego UE – dla których obowiązuje stawka VAT powyżej 0 proc.), faktura dokumentująca wykonanie tych czynności powinna zawierać numer, pod którym nabywca usługi jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż teren Polski. Dodatkowo taka faktura powinna posiadać adnotację, iż zobowiązanym do rozliczenia VAT jest nabywca usługi, lub odesłanie do właściwego przepisu dyrektywy VAT 2006/112/WE, na podstawie którego zobowiązanym do rozliczenia tego podatku jest nabywca usługi.

Odnosząc się do kwestii wykazania związku nabywanych towarów i usług w związku z czynnościami, dla których miejscem świadczenia jest terytorium innego państwa członkowskiego UE lub państwa trzeciego, przepisy o VAT określają szczególne zasady. Na mocy art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatnik ma również prawo do odliczenia VAT z tytułu nabywanych towarów i usług, jeżeli importowane lub zakupione towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium Polski, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium Polski, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku a tymi czynnościami. Ustawa o VAT nie zawiera dodatkowych wytycznych w zakresie udokumentowania związku wykonanych czynności z zakupami towarów i usług. W związku z tym należy uznać, iż każdy dokument prywatny (zamówienie, umowa, dowód wykonania usług – protokoły zdawczo-odbiorcze, potwierdzenia odbioru przewożonych towarów) może potwierdzać prawo do odliczenia VAT.

Informacja podsumowująca

Od 1 stycznia 2010 r. usługi transportowe/czynności pomocnicze, dla których miejscem świadczenia jest terytorium innego państwa członkowskiego UE, podlegają udokumentowaniu w polskiej informacji podsumowującej. Do końca 2009 r. informacja podsumowująca dotyczyła wyłącznie dostaw/nabyć towarów z UE. Jak stanowi bowiem art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatnicy mają obowiązek składania w urzędzie skarbowym zbiorczych informacji o wykonanych usługach, do których stosuje się art. 28b (tj. w szczególności usługi transportu towarów i usługi pomocnicze), na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby tego podatku, świadczonych na terytorium innego państwa członkowskiego UE niż Polska, dla których zobowiązanym do zapłaty podatku jest usługobiorca. Należy jednak podkreślić, iż obowiązek ten dotyczy usług opodatkowanych stawką 3, 7 i 22 proc. (ustawodawca zwalnia z tego obowiązku usługi ze stawką VAT zw. lub 0 proc., ponieważ w takiej sytuacji nie dochodzi do faktycznego opodatkowania VAT).

W 2010 roku zmianie uległy również terminy składania informacji podsumowujących. Podstawowym terminem jest 15. dzień miesiąca następujący po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji. Szczegółowe wzory deklaracji podatkowych z tytułu informacji podsumowujących (VAT-UE) są zawarte w przepisach wykonawczych do ustawy o VAT.

Podstawa prawna:

• art. 28b, 28f, art. 28h ust. 1, art. 86 ust. 8 pkt 1, art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

• § 4, 8 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 224, poz. 1799 z późn.zm.),

• § 25 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 212, poz. 1337 z późn.zm.),

• rozporządzenie Ministra Finansów z 21 grudnia 2009 r. w sprawie informacji podsumowującej o dokonanych wewnątrzwspólnotowych transakcjach (Dz.U. Nr 222, poz. 1761),

• dyrektywa Rady Unii Europejskiej 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. L Nr 347, s. 1 z późn.zm.).