Odszkodowanie za wypadek sprzed lat - kiedy przysługuje?

Zmiany dotyczą wypadków spowodowanych przez nieznaną osobę

Na wstępie warto podkreślić, że zmiana wynikająca z uchwały Sądu Najwyższego dotyczy wypadków spowodowanych przez nieznanego kierowcę (np. osobę, która uciekła z miejsca kolizji). W przypadku takich zdarzeń drogowych, podmiotem zobowiązanym do wypłaty odszkodowania jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Dane UFG wskazują, że w 2014 r. wspomniana instytucja pokryła 1566 szkód, które spowodowali niezidentyfikowani kierowcy (patrz poniższa tabela). Liczba szkód wywołanych przez kierowców bez obowiązkowego ubezpieczenia OC (wysokość składki sprawdzisz w kalkulatorze OC AC Ubea.pl) była znacznie większa (również w latach 2008 r. - 2013 r.). Różnica polega na tym, że Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w ramach regresu może odzyskać przynajmniej część wypłaconego odszkodowania od nieubezpieczonego kierowcy. Brak identyfikacji sprawcy, skutecznie uniemożliwia zastosowanie regresu. To ważna kwestia, ponieważ dane statystyczne Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wskazują, że szkody spowodowane przez nieznanych kierowców średnio mają o połowę większą wartość. Można zatem stwierdzić, że to nie kierowcy bez ubezpieczenia są największym problemem dla UFG. 

Zobacz też: Czy możemy kupić OC razem z samochodem?

ZWRÓĆ UWAGĘ: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca odszkodowania, jeżeli sprawca wypadku komunikacyjnego nie posiada ubezpieczenia OC albo jest nieznany. W tym pierwszym przypadku, UFG próbuje później odzyskać poniesione koszty od osoby, która spowodowała wypadek.

Źródło: dane Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego

Szkoda przedawni się po 20 latach nawet jeśli sprawca był nieznany

Do 29 października 2013 r. sądy często przyjmowały, że roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej przez niezidentyfikowanego kierowcę przedawnia się po trzech latach od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia (nie później jednak niż po 10 latach od wypadku drogowego). Taka zasada wynika bezpośrednio z artykułu 442¹ paragraf 1 kodeksu cywilnego (KC). Stanowisko zgodne z art. 442¹ par. 1 KC prezentował również Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Było ono jednak niekorzystne dla osób poszkodowanych w wypadkach i zwiększało liczbę przedawnionych roszczeń. W związku z powyższym, ówczesny Rzecznik Ubezpieczonych (obecny Rzecznik Finansowy) wystąpił o zbadanie sprawy przez Sąd Najwyższy.

Zobacz też: Kiedy ubezpieczyciel zwróci składkę za OC?

Odpowiadając na wniosek Rzecznika Ubezpieczonych, Sąd Najwyższy w uchwale z 29 października 2013 r. (sygnatura akt III CZP 50/13) orzekł, że „roszczenie pokrzywdzonego o naprawienie szkody, wynikłej ze zbrodni lub występku, wyrządzonej w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem, których tożsamości nie ustalono (…) przedawnia się na podstawie art. 442¹ paragraf 2 KC”. Takie rozstrzygnięcie SN skutkowało poprawą sytuacji osób poszkodowanych w wypadkach. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, sądy powszechne mogą samodzielnie stwierdzić popełnienie przestępstwa będącego przyczyną szkody nawet wtedy, gdy sprawca nie został zidentyfikowany. To kluczowa kwestia, ponieważ w przypadku szkód wywołanych przestępstwem (tzn. zbrodnią lub występkiem w rozumieniu kodeksu karnego), obowiązuje aż dwudziestoletni termin przedawnienia (na podstawie wspomnianego art. 442¹ paragraf 2 KC). Termin dwudziestu lat jest naliczany od dnia wypadku i nie zależy od tego, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia (tzn. o UFG będącym osobą prawną).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Po uchwale Sądu Najwyższego z października 2013 roku, dwudziestoletni okres przedawnienia roszczeń wobec UFG obowiązuje również wtedy, gdy sprawca wypadku jest nieznany.

Stanowisko Sądu Najwyższego, które wyraźnie sprzyja osobom poszkodowanym w wypadkach, spowodowało wyraźny wzrost liczby i wartości roszczeń dotyczących szkód wcześniej uznanych za przedawnione. Zgodnie z uchwałą SN, o odszkodowanie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego mogą ubiegać się nawet osoby (np. potrąceni piesi), którym niezidentyfikowany kierowca wyrządził szkodę kilkanaście lat wcześniej.  

Warto zdawać sobie sprawę, że opisywana zmiana prawna oddziałuje na cały rynek ubezpieczeniowy. Zwiększone wydatki UFG będą oznaczały wzrost składki, jaką do tej instytucji obowiązkowo wpłacają ubezpieczyciele. Można przypuszczać, że dodatkowe koszty utrzymania Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (podobnie jak wprowadzany podatek bankowy), w części zostaną przerzucone na wszystkich kierowców wykupujących obowiązkowe ubezpieczenie OC. 

ZWRÓĆ UWAGĘ: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny uzyskuje środki na swoją działalność m.in. dzięki obowiązkowej składce, którą płacą ubezpieczyciele.

Źródło: Porównywarka ubezpieczeń Ubea.pl