76-latek potrącił trójkę dzieci. Wypadki z udziałem seniorów – czy powinni tracić prawo jazdy?

• Wypadki z udziałem seniorów – fakty i liczby
• Starzenie się a zdolność prowadzenia
• Głos policji – edukacja zamiast zakazu
• Co proponuje Unia Europejska?
• Jak wygląda prawo w Polsce?
• Zabierać czy nie zabierać?

Wypadki z udziałem seniorów – fakty i liczby

Według raportu Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji za 2024 r. kierowcy w wieku 60+ spowodowali w Polsce 3866 wypadków. Zginęło w nich 339 osób, a 4327 zostało rannych. To niespełna 18 proc. wszystkich zdarzeń drogowych odnotowanych w tym roku. W 2023 r. seniorzy spowodowali 3571 wypadków, podczas gdy grupa 40‑59 lat odpowiadała za 5643 wypadki. Oznacza to, że choć wypadków z udziałem starszych kierowców jest dużo, statystycznie częściej dochodzi do nich wśród osób młodszych.

Dane pokazują również, że wśród rowerzystów to osoby po 60. roku życia odpowiadają za największą liczbę zdarzeń i stanowią najliczniejszą grupę ofiar śmiertelnych. Policja wskazuje, że przyczyną bywa zawężone pole widzenia, spowolniony refleks i problemy z oceną odległości.

Starzenie się a zdolność prowadzenia

Specjaliści podkreślają, że nie ma arbitralnej granicy wieku, po której należałoby odbierać prawo jazdy. Jednak Dr Ewa Odachowska‑Rogalska z Instytutu Transportu Samochodowego wyjaśnia, że wraz z wiekiem obniża się sprawność psychofizyczna: zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, pogarsza się wzrok, słuch i czas reakcji. Podkreśla przy tym:

Badania wskazują, że największe zmiany czasu reakcji występują już w wieku 50–60 lat oraz po 65. roku życia. Osoby po 75. roku życia charakteryzują się nawet dwukrotnie dłuższym czasem reakcji w porównaniu do osób młodszych. - mówi dr Ewa Odachowska‑Rogalska w rozmowie z dziennik.pl

Głos policji – edukacja zamiast zakazu

Trudno opierać decyzje wyłącznie na wieku, podkreśla asp. szt. Maria Dąbrowska‑Loranc, kierownik Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w ITS i współpracująca m.in. z policją:

Nie ulega wątpliwości, że konieczne jest podjęcie działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa seniorów na drogach. Potrzebne są działania edukacyjne nie tylko dla tej grupy, ale dla wszystkich kierowców. Warto zwracać uwagę na deficyty wynikające ze starzenia się organizmu – powiedziała asp. szt. Maria Dąbrowska‑Loranc w TVN24.

Jej stanowisko akcentuje, że w sytuacjach podwyższonego ryzyka (np. pojawienie się wątpliwości co do zdolności psychomotorycznych) zamiast automatycznego odbierania prawa jazdy, lepsze efekty przynosi edukacja oraz wspólne budowanie świadomości dot. ograniczeń wynikających z wieku i zdrowia.

Co proponuje Unia Europejska?

Unia Europejska przyjęła strategię "wizja zero" zakładającą eliminację ofiar śmiertelnych na drogach do 2050 r. Początkowo Komisja Europejska chciała, by kierowcy po 70. roku życia co pięć lat obowiązkowo przechodzili badania lekarskie, a brak orzeczenia skutkował automatyczną utratą uprawnień. Parlament Europejski odrzucił jednak ten pomysł jako potencjalnie dyskryminujący, ze względu na wiek. Zamiast tego przyjęto rozwiązanie, w którym przed wydaniem lub odnowieniem prawa jazdy kierowca wypełnia formularz samooceny, a poszczególne kraje mogą wprowadzić dodatkowe badania lekarskie.

Jak wygląda prawo w Polsce?

Polskie prawo nie wyznacza górnej granicy wieku dla kierowców. Nie ma obowiązkowych badań dla osób 70+, a prawo jazdy wydaje się na maksymalnie 15 lat. Stare dokumenty bezterminowe trzeba będzie wymienić do 2028 r., lecz bez dodatkowych badań. Starosta może skierować kierowcę na badania, gdy pojawią się uzasadnione wątpliwości co do jego stanu zdrowia lub gdy spowoduje on wypadek. Ministerstwo Infrastruktury podkreśla, że nie pracuje nad wprowadzeniem badań wiekowych, ponieważ statystyki pokazują, że seniorzy nie są sprawcami największej liczby najtragiczniejszych wypadków.

Zabierać czy nie zabierać?

To pytanie wraca po każdym głośnym wypadku z udziałem starszego kierowcy. Pojedyncze głośne wypadki, jak wjazd auta do galerii w Gdyni, nie powinny prowadzić do zbiorowej odpowiedzialności. Liczby mówią, że starsi kierowcy odpowiadają za mniejszy odsetek wypadków niż grupy w średnim wieku, a ich doświadczenie często rekompensuje gorszy refleks. Z drugiej strony nie można ignorować fizjologicznych zmian, które z czasem wpływają na bezpieczeństwo.

Zamiast automatycznego zabierania prawa jazdy, eksperci proponują rozwiązania pośrednie:

• regularne badania wzroku, słuchu i ogólnego stanu zdrowia nawet bez formalnego obowiązku;
• szkolenia uświadamiające seniorom, jak dostosować styl jazdy do zmieniających się możliwość;
• system samooceny i rozmowy z lekarzem rodzinnym, który w razie potrzeby skieruje kierowcę na specjalistyczne badania.

Wnioski

Debata o prawach seniorów za kierownicą powinna opierać się na faktach, a nie emocjach. Wypadki z udziałem starszych kierowców są poważnym problemem, ale rezygnacja z uprawnień wyłącznie na podstawie wieku byłaby niesprawiedliwa. Kluczem do poprawy bezpieczeństwa jest edukacja, profilaktyka i indywidualna ocena zdrowia, a nie mechaniczne zabieranie prawa jazdy.

A co Ty o tym sądzisz?

Czy seniorzy powinni przechodzić obowiązkowe badania lekarskie?

Weź udział w naszej sondzie i podziel się swoją opinią!