Sprzedaż towarów za symboliczną złotówkę, a niezbędne uzasadnienia

Co do zasady, przedsiębiorca sam decyduje, jakie ceny stosuje w obrocie gospodarczym, zatem sam ustala wysokość marży handlowej. Jakkolwiek założeniem działalności gospodarczej jest osiągnięcie zysku, to jednak najistotniejszym czynnikiem kształtującym ceny towarów jest prawo rynku. Taki pogląd potwierdza również orzecznictwo sądowo administracyjne (przykładowo wyrok NSA oz. w Szczecinie z dnia 19 maja 1999 r. sygn. SA/Sz 1045/98), gdzie wskazuje się, że: 

 „(...) celem każdej działalności gospodarczej jest dążenie do osiągnięcia zysku, który w przypadku działalności handlowej uzyskuje się poprzez zastosowanie marży handlowej, to nie sposób z tego wyprowadzić prostego wniosku, że zysk taki musi wynikać zawsze z każdej indywidualnej operacji gospodarczej, niezależnie od czasu i warunków, w jakich jest przeprowadzana”

Zobacz też: Skutki podatkowe sprzedaży udziałów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

W przypadku sprzedaży towarów poniżej ceny zakupu (a do takiej należy sprzedaż za symboliczną złotówkę)  podatnik powinien poprzeć takie działanie dokumentacją zawierającą wiarygodne i rzetelne informacje na temat powodów takich działań. Przede wszystkim należy posiadać dokumenty odzwierciadlające ekonomiczne uzasadnienie tej decyzji. 

Przepisy ustawy o PDOP nie zastrzegają, że towary handlowe nie mogą być sprzedawane poniżej ceny ich zakupu. W stanowiskach organów podatkowych, przykładowo interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 20 stycznia 2009 r. sygn. ILPB1/415-882/08-2/TW wskazuje się, iż: „(...) każdy podatnik ma prawo swobodnie układać swoje interesy tak, aby działalność gospodarcza była dla niego opłacalna pod względem ekonomicznym, w tym stosując znaczne upusty cenowe, jeśli jest to w jego uznaniu zasadne dla osiągnięcia tego celu”.

Zobacz też: Jak zmierzyć efektywność łańcucha dostaw?

Zasada określona w art. 15 ustawy o PDOP wskazuje, że kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy. W art. 16 ustawy o PDOP nie wskazano, że sytuacja, w której sprzedaż dokonywana jest poniżej ceny zakupu generuje obowiązek nieuznania całego wydatku poniesionego na zakup towaru za koszt uzyskania przychodów. W związku ze sprzedażą towarów po cenie niższej niż cena ich zakupu, zmniejszeniu ulega przewidywany przychód i tym samym podstawa opodatkowania. Jeżeli prowadzone przez Spółkę działania w perspektywie czasu służą prowadzonej działalności gospodarczej i mają na celu osiągnięcie i zachowanie, lub zabezpieczenie źródła przychodów, to dokonywana przez Spółkę sprzedaż pewnej grupy towarów poniżej ceny zakupu, a w każdym razie, na mniej korzystnych zasadach niż dotychczas stosowane, powinna być uznana za dopuszczalną na gruncie podatkowym. W takim przypadku jednak, jak podkreślone zostało to na początku, niezbędne jest stosowne udokumentowanie zasadności takich działań.

Gdy przedsiębiorca realizuje np. promocję handlową obejmującą sprzedaż grupy towarów za 1 zł, pod warunkiem wcześniejszego nabycia określonego asortymentu (towarów) w określonej ilości, co dodatkowo objęte jest sporządzonym przez przedsiębiorcę regulaminem, to należy uznać, że tego rodzaju akcje (działania biznesowe) jako znajdujące swoje uzasadnienie w strategii przedsiębiorstwa zmierzają do osiągnięcia przychodów (w tym także mogą oddziaływać na ich zachowanie lub zabezpieczenie w przyszłości). Tego rodzaju działania są racjonalne, uzasadnione i dają podstawy do obrony w razie ewentualnego sporu z organem podatkowym, w kontekście zarzutu zaniżenia przychodu ze sprzedaży wyrobów (sprzedaż za1 zł.).

Zobacz też: Korekta kosztów uzyskania przychodów

W  przypadku sprzedaży poniżej ceny zakupu (sprzedaż np. za 1 zł czy 1 grosz) należy mieć na uwadze treść art. 14 ust.1 ustawy o PDOP. Zgodnie z tym przepisem, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.  Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych.

Mając na uwadze powyższe bezwzględnie należy pamiętać o uzasadnieniu (a w tym zakresie również właściwym udokumentowaniu) zastosowania obniżonej ceny.

Tekst: Tomasz Musialski, Konsultant Podatkowy w Dziale Podatków Bezpośrednich ECDDP