Obowiązki pieszego na przejściu? Nie, to nie jest żaden oksymoron. To stwierdzenie ukute na podstawie aktualnych przepisów. Prawo o ruchu drogowym daje bowiem pieszym spore uprawnienia. To prawda. Uzupełnia je jednak długą listą obowiązków.
- Zasady poruszania się pieszych
- Kiedy pieszy nie ma pierwszeństwa na przejściu dla pieszych?
- Czego nie wolno robić pieszym podczas przechodzenia przez pasy?
- Czy pieszy może korzystać z telefonu na przejściu dla pieszych?
- Kto nie jest pieszym?
- Ile wynoszą mandaty dla pieszych?
- Ile wynosi mandat za przejście na czerwonym świetle?
Zasady poruszania się pieszych
Kierowcy po ostatniej nowelizacji przepisów w sprawie przejść sądzą, że piesi są mocno uprzywilejowani. Otrzymali bowiem pierwszeństwo jeszcze przed wejściem na pasy. Wyraźnie mówi o tym art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Stwierdza bowiem, że "kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany (...) ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście". Taki zapis rzeczywiście oznacza szerokie uprawnienia. Te nie są jednak bezgraniczne. I warto o tym pamiętać. Pieszy ma na drodze nie tylko przywileje, ale również i obowiązki. Tu lista jest równie szeroka.
O obowiązkach pieszego opowiada art. 13 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Wskazuje on m.in., że pieszy:
- wchodzący na jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko albo przechodzący przez te części drogi jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz korzystać z przejścia dla pieszych – art. 13 ust. 1 ustawy PoRD.
- jeżeli przejście dla pieszych wyznaczone jest na drodze dwujezdniowej, przejście na każdej jezdni uważa się za przejście odrębne – art. 13 ust. 8 ustawy PoRD.
Kiedy pieszy nie ma pierwszeństwa na przejściu dla pieszych?
"Pieszy ma bezwzględne pierwszeństwo na pasach". To hasło, które regularnie przewija się przez wszystkie media. Tak jednak nie jest. Przynajmniej nie zawsze. I mówi o tym wyraźnie art. 14 pkt 1 lit. a ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zapis wskazuje, że "zabrania się wchodzenia na jezdnię lub drogę dla rowerów bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych". Gdy zatem auto znajduje się zbyt blisko przejścia i mogłoby mieć problem z wyhamowaniem przed pasami, pierwszeństwo zostaje z mocy przepisów skasowane.
Powyższy zapis jest niezwykle kluczowy. Tak, znak informujący o przejściu dla pieszych zobowiązuje kierowcę do zredukowania prędkości i uważnego obserwowania otoczenia. Wcześniejsze dostrzeżenie pieszego przed pasami jest jednak możliwe głównie wtedy, gdy kierujący ma dobrą widoczność. Czasami pasy są jednak umieszczane na ciasnych skrzyżowaniach. Pieszy może zatem wyjść zza budynku. W takim przypadku on również musi być zobowiązany do zachowania ostrożności. To taka forma współodpowiedzialności za bezpieczeństwo ruchu drogowego.
To prowadzi do kolejnego pytania. Czy pieszy ma obowiązek zatrzymać się przed pasami? Nie, takiego obowiązku generalnie nie ma. Są jednak sytuacje, w których zatrzymać się musi lub powinien. Stanie się tak właśnie wtedy, gdy miałby wejść na pasy bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd lub działając w głos zasady ograniczonego zaufania dojdzie do wniosku, że kierujący pojazdem wcale nie ma zamiaru hamować przed zebrą.
Czego nie wolno robić pieszym podczas przechodzenia przez pasy?
Lista obowiązków pieszych podczas przechodzenia przez jezdnię jest jednak zdecydowanie dłuższa. Przepisy, a konkretnie dalsze zapisy art. 14 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zabraniają im także:
- wchodzenia na jezdnię lub drogę dla rowerów spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi,
- przechodzenia przez jezdnię lub drogę dla rowerów w miejscu o ograniczonej widoczności drogi,
- zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko,
- przebiegania przez jezdnię lub drogę dla rowerów.
Czy pieszy może korzystać z telefonu na przejściu dla pieszych?
Powyższe pytanie jest ważne. W Polsce pojawił się zakaz w tym zakresie. Powód? Chodzi o to, aby pieszy nie korzystał z pierwszeństwa bezrefleksyjnie, ale również był w stanie reagować na warunki ruchu. Właśnie dlatego art. 14 pkt 8 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi o tym, że "zabrania się korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko, w tym również podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych".
Przepis stara się precyzować przypadki, w których ten zakaz obowiązuje. W szczególności dotyczy sytuacji, w której korzystanie z telefonu lub innego urządzenia miałoby prowadzić do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, drodze dla rowerów, torowisku lub przejściu dla pieszych. Czy taki zapis jest precyzyjny? Nie specjalnie. Jeden policjant może bowiem uznać, że rozmowa przez telefon nie ogranicza możliwości obserwacji. Inny będzie przeciwnego zdania. Dlatego idąc przez pasy lepiej wygasić ekran w komórce i schować ją do kieszeni. Przecież to tylko kilka sekund.
Lepiej, aby pieszy chcący dokończyć rozmowę przez telefon, rozejrzał się i wszedł na pasy, a nie stał przy nich i rozmawiał. Powód? Kierowcy, widząc pieszego stojącego przez pasami, będą wyraźnie zwalniać, a nawet zatrzymać się w celu ustąpienia mu pierwszeństwa. To tamuje lub ogranicza ruch na danym odcinku.
Kto nie jest pieszym?
Żeby dowiedzieć się, kto nie jest pieszym, najpierw warto ustalić, kto nim jest. Tu wykładnię stanowi art. 2 pkt 18 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ten wyraźnie stwierdza, że pieszy to "osoba znajdująca się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami". Spod tego pojęcia w naturalny sposób wyjęci zostali kierowcy, ale także kierujący motorowerem, motocyklem, hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego, urządzeniem wspomagającym ruch, wózkiem dziecięcym, podręcznym lub inwalidzkim, osobą poruszającą się w wózku inwalidzkim.
Czy rowerzysta to pieszy? Generalnie nie. Rowerzysta według przepisów Prawa o ruchu drogowym jest kierującym rowerem. Wyjątek od tej zasady jest jeden. Dotyczy przypadku, w którym na rowerze porusza się dziecko w wieku do 10 lat i znajduje się pod opieką osoby dorosłej. W takim przypadku przepisy każą traktować go jako pieszego. W takim przypadku może legalnie jechać chodnikiem.
Ile wynoszą mandaty dla pieszych?
- Wchodzenie na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd na przejściach dla pieszych – 150 zł mandatu,
- Zwalnianie kroku lub zatrzymywanie się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię – 50 zł mandatu,
- Przebieganie przez jezdnię – 50 zł mandatu,
- Wchodzenie na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone lub rozpoczęło się ich opuszczanie – 2000 zł mandatu,
- Korzystanie przez pieszego z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię – 300 zł mandatu.
Ile wynosi mandat za przejście na czerwonym świetle?
Generalnie wejście pieszego na pasy w sytuacji, w której na sygnalizatorze dla pieszych świeci się czerwone światło, oznacza 100 zł mandatu. Na tej kwocie kara wcale nie musi się jednak kończyć. Możliwości jej rozszerzenia, i to dość drastycznego, są dwie. Mowa o scenariuszu, w którym:
- Pieszy przechodząc przez pasy na czerwonym zmusi np. auta do awaryjnego hamowania. To będzie oznaczało stworzenie zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. W takim przypadku do 100 zł policjanci dopiszą kolejne 1000 zł. W sumie nawet 1100 zł.
- Pieszy wchodzi na czerwonym świetle, ale nie na pasy, a za sygnalizator kolejowy. I to bez względu na fakt czy urządzenie nadaje sygnał czerwony ciągły, ciągły migający, czy dwa czerwone migające przemiennie. W takim przypadku mandat wynosi 2000 zł.