Rozpatrywana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (dalej: organ podatkowy) sprawa dotyczyła gminy, która jest właścicielem i zarządcą znajdujących się na jej terenie przystanków autobusowych. Udostępnia je prywatnym firmom przewozowym w drodze zawartych z nimi umów cywilnoprawnych, na podstawie których przewoźnicy są uprawnieni do zatrzymywania się na tych przystankach. W zamian za to gmina pobiera od przewoźników stosowne opłaty. Dotychczas, z tytułu zatrzymania się na przystankach, gmina wystawiała przewoźnikom faktury VAT, pobierając stosowną opłatę, w której zawarty był należny podatek VAT w wysokości 23% i rozliczała te transakcje w deklaracjach VAT-7 za poszczególne miesiące. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał takie działanie gminy za nieprawidłowe i wskazał, że nie jest ona uprawniona do opodatkowania podatkiem VAT czynności odpłatnego udostępniania firmom przewozowym przystanków komunikacyjnych jak również nie ma prawa do odliczania podatku naliczonego od nabytych towarów i usług służących postawieniu i utrzymaniu przystanków.
Zobacz też: Zwolnienie z opodatkowania VAT transportu sanitarnego
Odnosząc się do ww. sprawy, organ podatkowy przypomniał, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu VAT, jeśli jest dokonywane przez podatnika. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.
Stosownie jednak do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, organy władzy publicznej, jak również urzędy obsługujące te organy w zakresie realizowanych zadań, do których zostały one powołane, nałożone przez przepisy odrębne, co do zasady nie rozliczają VAT. W tym zakresie, w świetle ustawy o VAT tych podmiotów nie uznaje się za podatników. Odmienna sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy podmioty te wykonują określone zadania na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W takich przypadkach rozliczają one VAT jak przedsiębiorca. Przepis ten wywołuje sporo kontrowersji w zakresie ustalenia tego, które czynności wykonywane przez organy władzy publicznej podlegają rozliczeniu VAT, a które są z tego obowiązku zwolnione.
Zobacz też: Nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym wchodzi w życie
Organ podatkowy orzekł, iż czynności wykonywane przez gminę należą do kompetencji uprawnionego organu zarządzającego daną drogą publiczną oraz towarzyszącą jej infrastrukturą, który jest kompetentny w zakresie realizacji związanych z nią zadań publicznych. W konsekwencji, gmina spełnia obydwie przesłanki zawarte w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Pobieranie przez gminę opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych mieści się w zakresie jej władztwa publicznego. Jak stwierdził organ podatkowy, podmiot, który sprawuje zarząd i organizuje lokalny transport zbiorowy, podczas wykonywania tych czynności działa w ustawowo określonych granicach. Nie jest zatem uprawniony do dokonywania modyfikacji, które są dopuszczalne w stosunkach cywilnoprawnych w ramach swobody umów. Gmina pobiera należności, które mają charakter danin publicznych, zaś uzyskany w ten sposób dochód służy celom publicznym. Organ podatkowy wskazał, że w omawianym stanie faktycznym gmina nie jest podatnikiem VAT. Ponieważ zaś pobieranie opłat od operatorów i przewoźników za korzystanie z przystanków nie polega na prowadzeniu działalności opodatkowanej VAT, Gmina nie ma prawa do odliczenia podatku wynikającego z faktur dokumentujących wydatki ponoszone na bieżące utrzymanie ww. przystanków. Brak jest w tym przypadku związku ww. zakupów z działalnością opodatkowaną Gminy (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).
Podobne stanowisko zajął wcześniej NSA, w wyroku w wyroku z 6.11.2014 r., sygn. akt I FSK 1644/13, w którym orzekł, iż sprawy dotyczące lokalnego transportu zbiorowego są zaliczane do zadań publicznych gminy. W związku z powyższym NSA stwierdził, że pobierając opłaty od przewoźników za korzystanie z przystanków, gmina nie działa w charakterze podatnika podatku VAT, a w konsekwencji tego – opłaty te nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Tekst: Monika Cieślak, Młodszy Konsultant Podatkowy ECDDP Sp.z.o.o.