Instytucja przedawnienia roszczeń, pozwala dłużnikowi na uwolnienie się od starych zobowiązań. Korzyści z przedawnienia może czerpać na przykład osoba, która spowodowała wypadek drogowy. W zdecydowanej większości przypadków, odpowiedzialność za skutki takiej kolizji, przejmuje jeden z ubezpieczycieli oferujących polisy OC (najtańsze ubezpieczenie OC wg porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl) ). Osoba występująca do firmy ubezpieczeniowej z wnioskiem o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, musi zwracać uwagę na termin przedawnienia swoich roszczeń. Na szczęście, krajowe prawo chroni ofiary wypadków poprzez długie terminy przedawnienia.
Przedawnienie chroni dłużnika, ale nie przysługuje mu z urzędu
Na wstępie, warto przypomnieć podstawowe informacje o przedawnieniu roszczeń w prawie cywilnym. Ta instytucja może chronić dłużnika przed spłatą zobowiązań sprzed lat, ale nie przysługuje mu z urzędu. Zarzut przedawnienia wykorzysta osoba fizyczna lub prawna, która w odpowiedzi na roszczenie, wykazała upływ odpowiedniego terminu. W prawniczej teorii, dopuszczalnym rozwiązaniem jest niewykorzystanie uprawnień płynących z przedawnienia długu. Takie zrzeczenie się prawa do korzystania z przedawnienia, staje się wiążące dopiero po upływie terminu wskazanego przez przepisy. Innymi słowy, nie można się zrzec korzystania z przedawnienia, które jeszcze nie nastąpiło. Warto również podkreślić, że dłużnik, który nie wiedział o przedawnieniu swojego zobowiązania, później nie może domagać się zwrotu zapłaconej kwoty (patrz artykuł 411 punkt 3 kodeksu cywilnego - KC).
Zobacz też: Czy warto sądzić się z ubezpieczycielem?
ZWRÓĆ UWAGĘ: Dzięki przedawnieniu, dłużnik po upływie ustawowego terminu, nie musi już regulować swojego zobowiązania. Dłużnik może nie skorzystać z zarzutu przedawnienia roszczeń i spłacić dług. Po zapłacie przedawnionego długu, nie ma możliwości odzyskania pieniędzy.
W przypadku ubezpieczeń, przepisy przewidują trzyletni termin przedawnienia roszczeń (naliczany od dnia wymagalności roszczenia). Taki podstawowy termin przedawnienia stosuje się między innymi do roszczeń ubezpieczyciela, które są związane z niezapłaconą składką za polisę.
ZWRÓĆ UWAGĘ: Roszczenie ubezpieczyciela o zapłatę składki, przedawni się po trzech latach.
Kodeks cywilny ustanawia dłuższe terminy przedawnienia, które dotyczą ubezpieczeń OC. (Zobacz najtańsze ubezpieczenie OC wg porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl)
Zgodnie z art. 819 § 3 KC oraz art. 4421 § 1 KC, ofiary wypadków drogowych mogą skutecznie domagać się odszkodowania przez 3 lata od dnia, w którym dowiedziały się o szkodzie oraz osobie fizycznej lub prawnej (np. firmie ubezpieczeniowej) zobowiązanej do naprawienia szkody. Termin przedawnienia szkód majątkowych nie może być jednak dłuższy niż 10 lat od dnia wypadku. Co ważne, to dziesięcioletnie ograniczenie nie dotyczy szkód osobowych (patrz art. 4421 § 3 KC).
Zobacz też: Kolizja z obcokrajowcem w Polsce
Obowiązujące przepisy przewidują znacznie dłuższy termin przedawnienia roszczeń jeśli szkoda jest wynikiem przestępstwa (tzn. zbrodni lub występku). Szkoda będąca skutkiem przestępstwa, przedawnia się dopiero po 20 latach do dnia jej wystąpienia. Wspomniany termin jest niezależny od tego, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Dwudziestoletni termin przedawnienia obowiązuje również wtedy, gdy sprawcy wypadku nie można zidentyfikować (zobacz: uchwała Sądu Najwyższego z 29 października 2013 r. - sygnatura akt III CZP 50/13).
ZWRÓĆ UWAGĘ: Podstawowy termin przedawnienia roszczeń wynikających z wypadku drogowego (m.in. roszczeń wobec ubezpieczyciela), to trzy lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Szkody będące skutkiem przestępstwa, przedawniają się dopiero po 20 latach od ich wystąpienia.
Kilkuletni termin przedawnienia często zaczyna biec od nowa
Sama wiedza o terminach przedawnienia roszczeń nie wystarcza do zrozumienia, dlaczego dłużnik (np. zakład ubezpieczeń sprawcy, klient zwlekający z zapłatą składki lub sprawca wypadku), po jakimś czasie może uchylić się od odpowiedzialności za swoje zobowiązania. W tym kontekście, kluczowe są informacje na temat przerywania terminu przedawnienia. Zgodnie z kodeksem cywilnym (patrz artykuł 123 KC), przerwanie terminu przedawnienia następuje po:
- każdej czynności przed sądem, sądem polubownym lub komornikiem (przykłady: złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika, złożenie wniosku o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, złożenie pozwu do sądu cywilnego o zapłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia)
- rozpoczęciu mediacji
- uznaniu swojego zobowiązania przez dłużnika
- zgłoszeniu ubezpieczycielowi roszczenia lub zdarzenia objętego ubezpieczeniem (ten przypadek określony w art. 819 § 4 KC dotyczy tylko roszczeń kierowanych do zakładu ubezpieczeń)
Przerwanie terminu przedawnienia, oznacza jego „wyzerowanie”. W takim przypadku, ustawowy termin, po którym można uchylić się od zapłaty długu, zaczyna po prostu biec od nowa. Opisywane rozwiązanie sprawia, że nawet skorzystanie z trzyletniego terminu przedawnienia nie jest łatwe.
Zobacz też: Czy można legalnie nie płacić OC za samochód?
Warto pamiętać, że kolejny termin przedawnienia jest naliczany dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego, egzekucyjnego lub mediacyjnego. W szczególnym przypadku dotyczącym ubezpieczeń (patrz powyższy punkt 4), ponowny bieg terminu przedawnienia rozpocznie się po doręczeniu pisemnej decyzji ubezpieczyciela w sprawie odszkodowania za szkody majątkowe lub zadośćuczynienia za szkody osobowe.
ZWRÓĆ UWAGĘ: Termin przedawnienia przerywa się i jest naliczany od nowa za każdym razem, gdy wierzyciel podejmuje formalne czynności w celu zaspokojenia swoich roszczeń (np. składa wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej lub pozew dotyczący odszkodowania). Złożenie wniosku o odszkodowanie do ubezpieczyciela też skutkuje przerwaniem terminu przedawnienia.
Źródło: Porównywarka OC AC Ubea.pl