Zakaz prowadzenia określonych pojazdów – sąd może, ale nie musi
W tym przypadku sąd w wyroku wskazuje, jakich pojazdów dotyczy zakaz. Orzeczenie tego środka karnego może mieć miejsce w przypadku skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (w szczególności gdy z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie przez nią pojazdu zagraża bezpieczeństwu w komunikacji).
Do najczęściej popełnianych przez kierowców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji należą wypadek komunikacyjny oraz prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości (lub pod wpływem środka odurzającego).
Omawiany zakaz dotyczy nie tylko kierowców, ale wszystkich osób uczestniczących w ruchu, a więc także pasażerów oraz pieszych. Może on zostać orzeczony także w stosunku do osoby nie posiadającej prawa jazdy.
Zobacz też: Czym jest zatrzymanie prawa jazdy przez Policję?
Okres, na jaki orzekany jest zakaz prowadzenia pojazdów: od roku do lat 10.
Warto w tym miejscu wspomnieć o instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Otóż, gdy:
- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości:
- postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo popełnienia przestępstwa będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa;
sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne. Jeśli orzeka zakaz prowadzenia pojazdów (a nie jest to obowiązkowe), to maksymalny okres trwania zakazu wynosi wówczas 2 lata.
Zobacz też: Co robić po kradzieży prawa jazdy?
Zakaz prowadzenia wszelkich albo określonych pojazdów – obowiązkowo
Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli:
- sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości/pod wpływem środka odurzającego
lub
- zbiegł z miejsca wypadku (lub z miejsca sprowadzenia katastrofy w komunikacji albo jej bezpośredniego niebezpieczeństwa).
Co kryje się pod pojęciem przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji? Wymienia je Rozdział XXI Kodeksu karnego. Są nimi:
- sprowadzenie katastrofy w komunikacji – na przykład „prowadzenie we wczesnych godzinach wieczornych, po ruchliwych ulicach miasta i drodze międzynarodowej o dużym nasileniu ruchu, samochodu ciężarowego o dużej masie, przez nietrzeźwego kierowcę (…) oraz spowodowanie w wyniku takiej jazdy zderzenia z innym pojazdem, skutkującym śmierć kilku jego pasażerów i ciężkie kalectwo innych” (wyrok SN z dnia 25 kwietnia 1980 r., IV KR 87/80, OSP 1980, z. 12, poz. 234);
- sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji:
- wypadek komunikacyjny;
- prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego;
- niedopełnienie obowiązków w zakresie dopuszczenia do ruchu pojazdów lub kierowców;
- pełnienie obowiązków z zakresu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu pojazdów w stanie nietrzeźwości.
Zobacz też: Kto i za co może zabrać prawo jazdy?
Jeśli zatem któreś z powyższych przestępstw popełnione zostanie w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, sąd obowiązkowo orzeka zakaz. Podobnie jest w sytuacji, gdy sprawca zbiega z miejsca wypadku lub katastrofy.
Pamiętajmy jednak, iż także w tym przypadku sąd może odstąpić od orzeczenia zakazu, jeżeli warunkowo umarza postępowanie karne.
Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze
Sąd orzeka taki zakaz w stosunku do sprawcy, będącego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo takiego, który zbiegł z miejsca:
- wypadku komunikacyjnego, którego skutkiem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu
- katastrofy w komunikacji, której następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu.
W wypadku wyjątkowym, uzasadnionym okolicznościami, sąd może zrezygnować z orzeczenia tego zakazu.
Jednak, gdy kierowca (lub inna osoba kierująca pojazdem mechanicznym) ponownie zostanie skazana za opisane wyżej przestępstwo, sąd obowiązkowo orzeka zakaz dożywotniego prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
Zobacz też: Przekroczony limit 24 punktów karnych - nie stracisz prawa jazdy!
Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.