Kierowcy zawodowi w regularnych odstępach czasu muszą być poddawani badaniom psychotechnicznym, które sprawdzają ich sprawność i zdolność do prowadzenia pojazdów. Również kierowcy, którzy z różnych przyczyn stracili prawo jazdy lub spowodowali wypadek, zostają skierowani na takie badania.
Badania można wykonać w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy, Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego oraz w prywatnych, specjalnie do tego przystosowanych i odpowiednio wyposażonych pracowniach. Koszt badania psychotechnicznego wynosi ok. 120 złotych. W przypadku kierowców zawodowych, często koszt badania pokrywa pracodawca.
Zobacz również: Wada wzroku a prawo jazdy
Kierowca, który poddaje się badaniu, w dniu badań musi być sprawny fizycznie i powinien być wypoczęty. Samo badanie dzieli się na trzy etapy.
Zobacz galerię: Modele BMW za 40 000 zł
Pierwszy etap to sprawdzenie osobowości kierowcy. Kierowca odpowiada na pytania, np.: „Czy kiedykolwiek postąpiłeś wbrew woli rodziców?”. Na podstawie odpowiedzi psycholog ocenia osobowość kierowcy. Niektóre pytania są sformułowane w nieco dziwny sposób, (np. tak, jak to powyższe – chyba każdemu w dzieciństwie zdarzyło się postąpić wbrew woli rodziców), jednak nasze odpowiedzi możemy wyjaśnić po badaniu, w czasie rozmowy z psychologiem. Na tym etapie pojawiają się także pytania dotyczące własnej oceny umiejętności prowadzenia pojazdów. Kierowca sam ocenia, czy jest już kierowcą doświadczonym lub w jakim stopniu przestrzega przepisów ruchu drogowego.
Polecamy: Samochód w firmie – zmiany od 1 kwietnia 2014 r.
Drugi etap badania polega na sprawdzeniu zdolności intelektualnych kierowcy. Przeprowadzany jest test Ravena, składający się z 5 etapów, po 12 pytań w każdym. W teście na podstawie kilku figur należy odnaleźć relacje zachodzące między nimi oraz przyporządkować do nich pasującą figurę z innego zbioru. Kierowca ma ograniczoną ilość czasu na odpowiedź. Na podstawie tego testu oceniana jest inteligencja, zdolność dostrzegania analogii i logicznego myślenia, niezależnie od pochodzenia czy wykształcenia kierowcy.
W trzecim etapie badana jest sprawność psychofizyczna. Na kierowcę czeka test na przerzutność uwagi, szybkość czasu reakcji, postrzeganie prędkości, widzenie przestrzenne (czyli postrzeganie odległości), widzenie w ciemności ponadto sprawdzana będzie reakcja kierowcy na oślepienie. Badania te przeprowadza się na specjalnej aparaturze (poza testem na przerzutność uwagi, gdzie zazwyczaj przepisuje się cyfry z tablicy). Przebieg wszystkich testów poprzedzony jest próbą, w której badany zapoznaje się z aparaturą i jej działaniem.
Zobacz również: Jakie cechy musi mieć osoba przystępująca do egzaminu?
Po wykonaniu wszystkich zadań, odbywa się rozmowa z psychologiem, w której badany dowiaduje się o wynikach przeprowadzonych testów. Czasami w rozmowie kierowca musi wyjaśnić niektóre odpowiedzi z testu na osobowość. Psycholog dokładnie omawia wyniki testów na sprawność psychofizyczną, by uświadomić kierowcę, np. o problemie z postrzeganiem odległości między pojazdami czy widzeniem w ciemności. Na końcu psycholog wydaje orzeczenie, na podstawie, którego kierowca dostaje pozwolenie wykonywania zawodu czy też zostaje lub nie dopuszczony do kierowania danym typem pojazdu.
Nie da się jednoznacznie określić, czy łatwo jest „zaliczyć” badania psychotechniczne. Jeśli wszyscy kończyliby badania z pozytywnym orzeczeniem, ich przeprowadzanie nie miałoby sensu.