Łożyska toczne są elementami, dzięki którym jest możliwy ruch obrotowy różnego rodzaju wałów, wałków, kół itp. przy najmniejszym możliwym do uzyskania w normalnych warunkach współczynniku tarcia. Mniejszym współczynnikiem charakteryzują się jedynie wysokociśnieniowe łożyska hydrauliczne i pneumatyczne o specjalnych zastosowaniach. Jest kilka podstawowych rodzajów łożysk tocznych: kulkowe jednorzędowe i wielorzędowe, rolkowe (walcowe) jednorzędowe i wielorzędowe oraz ich odmiana – łożyska igiełkowe, a także: baryłkowe, stożkowe, wahliwe, oporowe itp.
Przy wielu niewątpliwych zaletach, łożyska toczne mają podstawową wadę, jaką jest ich niewielka zdolność do przenoszenia dużych i bardzo dużych obciążeń, z uwagi na ograniczenia wynikające z maksymalnego dopuszczalnego nacisku miejscowego pomiędzy ich elementami toczącymi się i bieżniami. Łożyska toczne są mało odporne na korozję, bardziej hałaśliwe od łożysk ślizgowych i znacznie od nich droższe. Z tych powodów łożyska toczne mogą być stosowane jedynie w miejscach o niewielkim obciążeniu, nie narażonych na obciążenia udarowe, zapewniających dobre smarowanie i nie narażonych na bezpośrednie oddziaływanie wilgoci i wpływów atmosferycznych, zwłaszcza na działanie czynników agresywnych, powodujących korozję stali. Częściowo problem korodowania łożysk usunięto poprzez zastosowanie specjalnych zamknięć – pokrywek, osłaniających szczelnie toczące się elementy (kulki, wałki itp) . Łożyska takie są praktycznie „bezobsługowe”. Przestrzeń pomiędzy osłonami jest fabrycznie wypełniona smarem, którego zapas wystarczy w praktyce na cały okres użytkowania łożyska, czyli na około 3500 do 4000 godzin pracy, przy założeniu, że łożysko pracuje z prędkością obrotową nie większą niż 2/3 prędkości znamionowej, która jest mniejsza od prędkości dopuszczalnej, oraz z obciążeniem nie przekraczającym dopuszczalnego.
Odwiedź nasz serwis Eksploatacja auta
Stosowanie łożysk z zamkniętym między osłonami smarem jest niewskazane w miejscach, w których jest zapewnione dobre smarowanie oraz brak dostępu wpływów atmosferycznych, a więc np. do łożyskowania wałów korbowych i wałków rozrządu w silnikach spalinowych itp. W warunkach laboratoryjnych stosuje się nieraz łożyska toczne do łożyskowania korbowodów zarówno na wale korbowym, jak i w główce korbowodu. Są to najczęściej łożyska igiełkowe, zwykle dwurzędowe, podobne do tych, które stosowano w łożyskowaniu korbowodów silników dwusuwowych, w których nie było możliwe stosowanie smarowania olejem pod ciśnieniem. Dzięki temu uzyskuje się w takich doświadczalnych silnikach jednocylindrowych sprawność mechaniczną (nie mylić z enegetyczną), porównywalną ze sprawnością silników wielocylindrowych, pracujących z łożyskami ślizgowymi.
Zobacz też: Rodzaje sprzęgieł