„Podręcznikowy” cylinder silnika spalinowego ma dwa zawory – jeden dolotowy i jeden wydechowy. W praktyce coraz częściej stosuje się trzy a nawet cztery zawory w jednym cylindrze, dzięki czemu nie tylko jest ułatwione napełnianie i opróżnianie cylindra, ale także są znacznie zmniejszone obciążenia cieplne głowicy.
Każdy zawór silnika spalinowego czterosuwowego składa się z trzonka i grzybka zaworu. Najszersza część grzybka jest uformowana w talerzyk zaworu, którego krawędzie są zeszlifowane stożkowo, tworząc tzw. przylgnię, czyli bardzo gładką płaszczyznę o chropowatości mierzonej w mikrometrach, dzięki której zawór szczelniej przylega do gniazda zaworowego, posiadającego równie gładką powierzchnię. Podczas naprawy związanej z wymianą zaworów i gniazd, każdy z nich dociera się indywidualnie w swoim gnieździe, dzięki czemu uzyskuje się najlepsze z możliwych dopasowanie przylgni do gniazda. Kąt przylgni zaworu jest najczęściej zbliżony do 90 stopni.
Trzonek zaworu jest osadzony z minimalnym luzem w specjalnej prowadnicy, dzięki czemu zawór podczas zamykania się zawsze trafia we właściwe miejsce, co przedłuża zarówno żywotność przylgni jak i gniazda zaworowego. Ponadto zbyt duży luz w przypadku trzonka zaworu dolotowego powodowałby zasysanie przez silnik oleju smarującego rozrząd w głowicy. Zbyt mały luz może doprowadzić do zatarcia się trzonka w prowadnicy w wyniku niedostatecznego smarowania trących powierzchni.
Zawory dolotowe wykonuje się bardzo często z innego materiału, niż zawory wydechowe. Zwykle są to chromowo-niklowe o równej zawartości chromu i niklu. Zawory wydechowe wykonuje się w silnikach mniej obciążonych cieplnie ze stali ferrytycznych, o zawartości około 10% chromu i 1% krzemu. W silnikach o znacznym obciążeniu termicznym wykonuje się zawory wydechowe ze stali austenitycznych, zawierających do 15% chromu i podobną domieszkę niklu oraz kilkuprocentowy dodatek wolframu i niewielką domieszkę molibdenu. Prawdziwa receptura surowców, używanych na zawory przez producentów, stanowi ich pilnie strzeżoną tajemnicę.
Zobacz też: Układ wydechowy