Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o CIT z pojęcia kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostały jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowa składka ubezpieczeniowa z tytułu pogorszenia się warunków pracy. Przepis ten dotyczy jednorazowych odszkodowań uregulowanych w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, regulującej rodzaje i zasady przyznawania świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zgodnie z regulacjami układu zbiorowego pracy obowiązującego u podatnika w przypadkach, o których mowa we wskazanej ustawie, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości powiększonej o 50% kwoty odszkodowania, określonej w powszechnie obowiązujących przepisach. Należy zatem rozważyć, czy odszkodowanie wypłacone zgodnie z jego treścią, będzie mogło powiększać koszty uzyskania przychodów podatnika, czy też mieści się w zakresie wyłączenia z art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o CIT.
Zobacz też: Odliczenie podatku przy nabyciu paliwa
Część jednorazowego odszkodowania, do wypłaty którego zobowiązuje podatnika ustawa o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a które to odszkodowanie wypłacane jest zgodnie z wewnętrznymi regulacjami w podwyższonej wysokości, powinna zostać wyłączona z kosztów uzyskania przychodów. W tym więc zakresie, w jakim jego wysokość wynika wprost z przepisów powyżej przytoczonego Rozporządzenia, odszkodowanie to nie będzie podlegać potrąceniu w kosztach dla celów podatkowych, jako objęte treścią art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o CIT. Powyższe wynika z faktu, że do wypłaty takiego świadczenia zobowiązują podatnika powołana ustawa, zatem musi ono zostać wypłacone co najmniej w ustawowej wysokości i w tej części nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu.
Odmienna kwalifikacja, pozwalającą na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu, może natomiast dotyczyć ponadnormatywnej części świadczenia, którą podatnik wypłaca na podstawie układu zbiorowego, ponad kwotę wynikającą z ww. ustawy. W tym zakresie wysokość odszkodowania nie jest ustalana przez właściwego ministra, a wynika z wewnętrznych ustaleń obowiązujących u podatnika, zaś uregulowania ustawowe należałoby traktować jedynie jako punkt odniesienia dla wyliczenia ostatecznej wysokości odszkodowania. Powyższe stanowi więc argument przemawiający za twierdzeniem, że ta część odszkodowania, dodatkowo wypłacana przez podatnika i przez niego określana co do wysokości, jako nie objęta wyłączeniem z art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o CIT, może stanowić koszt uzyskania przychodu na zasadach ogólnych (jako koszt pracowniczy). Na możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów tej części odszkodowań na rzecz pracowników, którzy ulegli wypadkowi przy pracy wskazuje również Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z dnia 2 listopada 2011r. (sygn.IPTPB3/423-188/11-2/KJ), Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 22 listopada 2012r. (sygn.ILPB3/423-323/12-4/JG) a także z dnia 23 marca 2012 r. (sygn.ILPB3/423-609/11-4/JG). Dla takiej kwalifikacji wskazane jest, by podatnik potrafił udowodnić, iż wypadek przy pracy nie był efektem jego zaniedbań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie (a raczej wynikał ze zdarzeń od podatnika niezależnych i niezawinionych).
Zobacz też: Wpływ głodu na zdolność prowadzenia samochodu
Powołać można w tym miejscu także interpretację indywidualną dyrektora Izby Skarbowej z Katowic z dnia 30 czerwca 2011 r. (sygn. IBPBI/2/423-377/11/AK), w której stwierdza się, iż „Mając powyższe na uwadze, skoro Spółka jest zobowiązana na mocy Kodeksu pracy, zbiorowego układu pracy oraz przepisów prawa cywilnego do zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji, wypłaty odszkodowania oraz tzw. rent wyrównawczych, zwrotu kosztów pogrzebu oraz zadośćuczynienia, będącego następstwem wypadków przy pracy lub chorób zawodowych to wydatki ponoszone przez Spółkę na te świadczenia mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem, że nie są to jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra w myśl art. 16 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.p”.
Tekst: Joanna Litwińska, ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego