Kiedy inspektorzy ITD mogą przeprowadzić kontrolę w siedzibie firmy?
Oprócz standardowych czynności sprawdzających wykonywanych podczas kontroli drogowej inspektorzy ITD mogą w określonych sytuacjach przeprowadzić kontrolę w siedzibie firmy. Dotyczy to głównie stwierdzenia rażących naruszeń przepisów, a także sprawdzenia, czy firma spełnia wymogi wynikające z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1071/2009. Wprowadza ono zmiany w zakresie wykonywania zawodu przewoźnika dotyczące m.in. osoby zarządzającej transportem, siedziby firmy, licencji wspólnotowej, a także zaostrza wymagania dotyczące kompetencji zawodowych, dokumentowania sytuacji finansowej oraz zmienia zasady zawieszenia lub cofnięcia licencji.
Uprawnienia Inspekcji Transportu Drogowego podczas kontroli
Inspektor wykonując swoje obowiązki ma m.in. prawo wstępu do pojazdu, kontrolowania dokumentów, kontrolowania zainstalowanych lub znajdujących się w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych, kontrolowania masy, nacisków osi i wymiarów pojazdu. Żądać też może od przedsiębiorcy oraz jego pracowników pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów i innych nośników informacji oraz udostępnienia wszelkich danych mających związek z przedmiotem kontroli.
A za co zwykle karani są kierowcy? Mandat można otrzymać za nieposiadanie w pojeździe wymaganych dokumentów, a może być ich całkiem sporo, np. wypis z licencji, wykresówki i wydruki z tachografów oraz cała masa zezwoleń związanych z wykonywanym przewozem.
Częstym wykroczeniem karanym przez inspektora transportu drogowego jest także nieprzestrzeganie zasad dotyczących maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy oraz nieprzestrzegania zasad dotyczących użytkowania urządzeń rejestrujących, czyli tachografów.
W jaki sposób przebiega kontrola ITD w przedsiębiorstwie przewozowym?
Zgodnie z art. 55 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym inspektorzy mają prawo wstępu na teren podmiotu wykonującego przewóz drogowy, w tym do pomieszczeń lub lokali, gdzie prowadzi on działalność lub przechowuje dokumenty i inne nośniki informacji wymagane przepisami, o których mowa w art. 4 pkt 22, w dniach i godzinach, w których jest lub powinna być wykonywana ta działalność, czyli w skrócie do kontroli w firmie.
O planowanej kontroli w firmie Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego musi poinformować przedsiębiorcę minimalnie siedem dni przed jej przeprowadzeniem. Dodatkowo na zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli wskazuje zakres dokumentów, które będą sprawdzane podczas kontroli. Oprócz tarcz tachografu i harmonogramów (dotyczy przewozu osób na liniach do 50 km) organ sprawdza także m.in. dokumenty związane z dostępem do rynku przedsiębiorcy, m.in. certyfikat kompetencji zawodowych, spełnienie warunków dobrej reputacji, wykaz samochodów używanych do przewozu rzeczy lub osób, jak wypisy, ubezpieczenie OC, akta pracownicze kierowców – umowy, ważność badań lekarskich, zaświadczenia o ukończeniu kursów na przewóz rzeczy lub osób itp. Zakres kontroli nie może wykraczać poza wskazany w upoważnieniu, a kontrola powinna być wszczęta do 30 dnia od doręczenia zawiadomienia, a jeżeli ten czas upłynie, wymagane jest ponowne o niej powiadomienie. Maksymalny czas trwania kontroli, przeprowadzonych w jednym roku kalendarzowym, może wynieść od 12 dni w przypadku najmniejszych firm, do 48 dni w przypadku największych przedsiębiorstw.
Kontrola może być przeprowadzana tylko w obecności przedsiębiorcy lub osoby pisemnie upoważnionej do reprezentowania go w czynnościach kontrolnych. W przypadku jego nieobecności i niewyznaczenia pełnomocnika ITD może ukarać przedsiębiorcę grzywną.
Jakie kary może na kierowcę i przedsiębiorstwo nałożyć ITD?
Kary, które mogą być nałożone na kierowcę i przedsiębiorcę, mogą być różne, bo np. przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy przy wykonywaniu przewozu drogowego o czas powyżej 15 minut do 30 minut będzie go kosztowało 150 zł, ale już karę pieniężną w wysokości 3 tys. złotych poniesie kierowca, który nie włączy urządzenia łączącego się z systemem poboru opłat podczas przejazdu płatną drogą. Znacznie droższe może być wykonywanie transportu drogowego bez wymaganej licencji, „wycenione” na 8 tys. zł, a dodatkowo kwoty kar za wykroczenia mogą się sumować. Jednak zgodnie ze wspomnianą już Ustawą o transporcie drogowym suma kar pieniężnych nie może przekroczyć 15 000 zł (1000 zł w przypadku kierowcy), choć dotyczy to firmy zatrudniającej mniej niż 10 kierowców. W przypadku dużych przedsiębiorstw, zatrudniających więcej niż 250 kierowców, suma ta nie może przekroczyć 30 000 złotych. Oprócz ewentualnie nałożonych kar ITD może wezwać przedsiębiorcę także do usunięcia w wyznaczonym terminie stwierdzonych podczas kontroli uchybień.
Należy pamiętać, że nałożenie nawet maksymalnej kary pieniężnej nie wyklucza wszczęcia postępowania o cofniecie licencji, a nawet skierowania sprawy do prokuratury. Oczywiście dotyczy to sytuacji, gdy w sposób rażący naruszono przepisy, a firma nie spełnia wymagań uprawniających do wykonywania działalności w zakresie transportu drogowego lub zaistniało prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa.
Kiedy powstaje obowiązek uiszczenia kary nałożonej na ITD?
Po kontroli przedsiębiorca otrzymuje protokół kontroli zawierający ewentualnie uchybienia występujące w firmie. Do momentu wydania decyzji można składać wyjaśnienia do protokołu. Należy pamiętać, że podpisanie protokołu jest jednoznaczne z akceptacją wszelkich treści w nim zawartych. Po podpisaniu protokołu, nawet jeśli pracodawca złoży merytoryczne wyjaśnienia w trakcie późniejszego postępowania, rzadko brane są pod uwagę jako przesłanka do odstąpienia od nałożenia kary.
Oczywiście, jeżeli okoliczności wykażą zaistnienie jakichkolwiek nieścisłości lub uchybień podczas przeprowadzania kontroli, przedsiębiorcy przysługuje prawo do odwoływania się od wydanej decyzji. Pamiętać należy, że przedsiębiorca lub jego pełnomocnik musi je złożyć w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji we właściwym organie odwoławczym, ale za pośrednictwem inspektoratu, który ją wydał. Wraz z odwołaniem warto wnioskować jednocześnie o wstrzymanie rygoru natychmiastowej wykonalności zaskarżanej decyzji, a to w związku z tym, że jest ona nadawany każdej decyzji ITD – obowiązek uiszczenia kary powstaje z chwilą jej dostarczenia przedsiębiorcy.
Tekst: Waldemar Stasiak, Biznes Car