Mały podatnik to - w świetle ustawy o VAT - podatnik, u którego wartość sprzedaży w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła równowartości 1.200.000 euro. Małymi podatnikami są więc drobni przedsiębiorcy, prowadzący zazwyczaj jednoosobową działalność gospodarczą. W praktyce, niejednokrotnie do kręgu małych podatników należą kierowcy współpracujący z firmami transportowymi. W kontekście odliczania VAT z faktur otrzymanych od takich kierowców, istotne znaczenie ma ustalenie czy wystawiający fakturę kierowca (mały podatnik) rozlicza się z wykorzystaniem tzw. metody kasowej. Stosowanie metody kasowej pozwala małym podatnikom na rozliczanie podatku VAT dopiero po otrzymaniu zapłaty za wykonane świadczenia. Jednocześnie rozliczanie VAT metodą kasową przez małego podatnika wpływa na termin odliczenia VAT przez przedsiębiorcę nabywającego od niego towary bądź usługi.
Zobacz też: Opłata przystankowa a podatek VAT (jest czy go nie ma?)
Ustalenie czy współpracujący z firmą transportową kierowca będący małym podatnikiem stosuje metodę kasową nie powinno nastręczać trudności, gdyż w przypadku rozliczania się metodą kasową, na wystawianej przez kierowcę fakturze znajdzie się adnotacja "metoda kasowa". W przypadku otrzymania faktury z określoną powyżej adnotacją, firma transportowa powinna zwrócić szczególną uwagę na termin, w którym odliczy VAT.
W świetle przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2014 r. skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego uzależnione jest od łącznego zaistnienia dwóch warunków:
- po pierwsze, u sprzedawcy towarów bądź usług musi powstać obowiązek podatkowy;
- ponadto, nabywca powinien dysponować fakturą dokumentującą zakup towarów bądź usług.
Co do zasady, obowiązek podatkowy powstaje w dacie dokonania dostawy towarów bądź wykonania usługi. Jednakże w przypadku świadczeń realizowanych przez małego podatnika rozliczającego się metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje z dniem otrzymania przez małego podatnika należnego wynagrodzenia.
Zatem, firma transportowa korzystająca z usług kierowcy będącego małym podatnikiem (stosującym metodę kasową) będzie mogła odliczyć VAT z wystawionej od kierowcy faktury w okresie, w którym zostaną spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, firma transportowa wypłaci kierowcy wynagrodzenie, w związku z czym po stronie kierowcy powstanie obowiązek podatkowy, a ponadto firma będzie dysponować fakturą wystawioną przez kierowcę. Przy czym nie ma znaczenia, które z wyszczególnionych powyżej zdarzeń nastąpi jako pierwsze.
Zobacz też: Refaktura usługi transportu międzynarodowego - stawka VAT
Przykład
TransX Sp. z. o. zajmuje się świadczenie usług transportu i spedycji. W ramach prowadzonej działalności Spółka nawiązała współpracę z kierowcą będącym małym podatnikiem rozliczającym się metodą kasową - kierowca świadczy na rzecz Spółki usługę kierowania pojazdem. 3 listopada 2014 r. Spółka otrzymała od kierowcy fakturę dokumentującą wykonane przez kierowcę usługi w październiku 2014 r. (na fakturze tej widniała adnotacja "metoda kasowa'). Spółka zapłaciła należne kierowcy wynagrodzenie dopiero 1 grudnia 2014 r. Spółka może odliczyć VAT z faktury otrzymanej od kierowcy w rozliczeniu za grudzień 2014 r., gdyż w tym okresie zostały spełnione obie przesłanki uprawniające do dokonania odliczenia: powstał obowiązek podatkowy podatkowy po stronie świadczącego usługę kierowcy (miało to miejsce w dacie zapłaty przez Spółkę wynagrodzenia, czyli 1 grudnia 2014 r.), a ponadto Spółka dysponowała fakturą (fakturę Spółka otrzymała już w listopadzie 2014 r.).
Jak wynika z powyższego przykładu, dla powstania prawa do odliczenia VAT z faktur otrzymanych od małych podatników (rozliczających się metodą kasową) decydujące znaczenie ma moment dokonanie zapłaty przez korzystającego ze świadczeń oferowanych przez małego podatnika. Co natomiast w sytuacji gdy należne małemu podatnikowi wynagrodzenie zostanie uregulowane częściowo? W takim przypadku, można będzie odliczyć VAT w tej części, jakiej dotyczy zapłata (pod warunkiem oczywiście posiadania faktury).
Zobacz też: Stawka VAT na usługi transportu pacjentów
Przykład
Firma transportowa TXG Sp. z o.o. zleciła kierowcy będącemu małym podatnikiem (rozliczającym się metoda kasową) wykonanie usługi przejazdu w dniu 3 grudnia 2014 r., na trasie z Gdańska do Poznania. 15 grudnia 2014 r. Spółka otrzymała od kierowcy fakturę (na fakturze tej widniała adnotacja "metoda kasowa'). 22 grudnia 2014 r. Spółka zapłaciła na rzecz kierowcy połowę należności określonej na fakturze. Pozostała część wynagrodzenia została wypłacona 2 stycznia 2015 r. W rozliczeniu za grudzień 2014 r. Spółka będzie uprawniona do odliczenia połowy podatku VAT określonego na wystawionej przez kierowcę fakturze, gdyż w odniesieniu do tej części należności powstał obowiązek podatkowy po stronie kierowcy, w związku z jej zapłatą przez Spółkę, a ponadto Spółka dysponowała fakturą. Pozostałą kwotę podatku Spółka będzie mogła odliczyć w rozliczeniu za styczeń 2015 r., kiedy to miała miejsca zapłata brakującej części wynagrodzenia.
Tekst: Magdalena Kozłowska, Konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o. o.