Dodatek za rozłąkę przysługuje oddelegowanym do pracy w miejscowości innej, niż ta, w której mieszkają. Z mocy prawa przysługuje on na przykład żołnierzom zawodowym, urzędnikom państwowym, funkcjonariuszom celnym oraz sędziom Sądu Najwyższego. Pracodawca może jednak rozstrzygnąć kwestie przyznania powyższego dodatku w regulaminie wynagrodzeń, układzie zbiorowym lub bezpośrednio w umowie o pracę. Jakie są konsekwencje podatkowe wprowadzenia takich regulacji?
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT wolny od podatku dochodowego jest dodatek za rozłąkę przysługujący na podstawie odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub układów zbiorowych pracy, do wysokości diet za czas podróży służbowej na obszarze kraju, określonych w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Z powyższego przepisu wynika, że zwolnieniu podlega dodatek za rozłąkę przyznany na podstawie przepisów wykonawczych ale także dodatek za rozłąkę przyznany na podstawie wewnętrznych układów zbiorowych pracy obowiązujących u danego pracodawcy. Jeżeli dodatek za rozłąkę przyznawany jest na podstawie odrębnych przepisów wykonawczych to one określają jego wysokość. Przykładowo Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2002 roku w sprawie wysokości i warunków wypłacania świadczenia urzędnikom państwowym przeniesionym do pracy w innej miejscowości określa wysokość dodatku za rozłąkę w wysokości 95 % stawki diety za każdy dzień rozłąki ( czyli 28,50 zł ). Natomiast pracodawca w układzie zbiorowym pracy sam określa wysokość dodatku za rozłąkę, należy jednak pamiętać że zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym obejmuje kwotę do wysokości diet za czas podróży służbowej na obszarze kraju (czyli 30 zł).
Podkreślenia wymaga fakt, iż otrzymywanie przez pracownika dodatku za rozłąkę uniemożliwia skorzystanie z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów (czyli 139,06 zł miesięcznie), jeżeli pracownik mieszka w innej miejscowości niż zakład pracy. Zgodnie z art. 32 ust. 5 ustawy o PIT wynika, że stosowanie podwyższonych kosztów w trakcie roku ma miejsce tylko wtedy, gdy pracownik złoży oświadczenie, że spełnia łącznie dwie przesłanki, czyli:
- jego miejsce stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy,
- nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę.
Tekst: Joanna Litwińska, ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego