Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Oznacza to, iż podatnik ma prawo odliczać VAT w takiej części (w kwocie wynikającej z dokumentów zakupowych), w jakiej ma związek ze sprzedażą opodatkowaną.
Odliczenia VAT od paliwa w 2010 r.
Prawo do odliczenia VAT przysługuje również wtedy, gdy związek między wydatkiem a prowadzoną działalnością jest pośredni. Gdy wydatki na zakup paliwa związane są z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa, którego działalność jest opodatkowana VAT, uprawniają do odliczenia VAT.
Można odliczyć VAT od towarów i usług służących działalności opodatkowanej
Są jedak przypadki, gdy mimo związku ze sprzedażą opodatkowaną prawo do odliczenia nie przysługuje lub jest ograniczone. Tak jest właśnie w przypadku zakupu paliwa do samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym w 2010 r.).
22 grudnia 2008 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie w sprawie Magoora, w którym stwierdził, że polski ustawodawca nie był uprawniony do rozszerzenia – w porównaniu ze stanem prawnym obowiązującym przed 1 maja 2004 r. – katalogu czynności wyłączających możliwość odliczenia podatku naliczonego. W związku z tym orzeczeniem do końca 2010 r. podatnicy zyskali prawo do całkowitego odliczenia VAT, jeżeli samochód spełniał warunki uznania za tzw. samochód z kratką lub kryteria określone we wzorze Lisaka.
Odliczenia VAT od paliwa w 2011 r.
W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej serii L nr 256.24 z 30 września 2010 r. opublikowana została decyzja wykonawcza Rady z 27 września 2010 r. Upoważnia ona Polskę do wprowadzenia szczególnego środka polegającego na możliwości zastosowania ograniczeń w odliczaniu VAT od pojazdów, które ze względu na swoją konstrukcję mogą być wykorzystywane przez podatników zarówno do prowadzonej działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych.
Na podstawie tej decyzji 16 grudnia 2010 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług i ustawy o transporcie drogowym (dalej: ustawa nowelizująca). Zgodnie z nią posiadacze samochodów z tzw. kratką w latach 2011–2012 będą mogli odliczać VAT tylko w ograniczonej wysokości, czyli do 60% kwoty VAT z faktury zakupowej, nie więcej niż 6 tys. zł (art. 3 ust. 1 ustawy nowelizującej).
Od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. nie można odliczać VAT naliczonego z tytułu nabycia paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (art. 4 ustawy nowelizującej).
Nie można odliczać VAT od paliwa do samochodów osobowych oraz pojazdów o masie całkowitej do 3,5 tony
Wymienione powyżej ograniczenie odliczania VAT od paliwa do samochodów nie jest stosowane w przypadku pojazdów wymienionych w art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej. Wykaz tych pojazdów jest identyczny jak obowiązujący w 2010 r. wykaz samochodów wymieniony w art. 86 ust. 4 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym w 2010 r.). Są to:
1) pojazdy samochodowe mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowane na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;
2) pojazdy samochodowe mające więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;
3) pojazdy samochodowe, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;
4) pojazdy samochodowe, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
5) pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniu wymienionym w załączniku nr 9 do ustawy o VAT (np. koparki, koparko-spycharki, pomoc drogowa);
6) pojazdy samochodowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą – jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.
Ograniczenie odliczenia VAT nie dotyczy także tych podatników, których przedmiotem działalności (art. 3 ust. 2 pkt 7 ustawy nowelizującej) jest:
● odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub
● oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.
Spełnienie wymagań dla pojazdów samochodowych określonych w pkt 1–4 musi być potwierdzone dodatkowym badaniem technicznym przeprowadzonym przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonym zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodem rejestracyjnym pojazdu zawierającym właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.
Można odliczać VAT od paliwa do pojazdów wymienionych w art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej
W 2011 r. podatnicy nabywający i leasingujący wymienione powyżej samochody mogą odliczać VAT bez limitu z faktur zakupu lub faktur dokumentujących czynsz leasingowy. Mogą też odliczać VAT naliczony z faktur zakupu paliwa do tych pojazdów.
Reasumując, w ciągu dwóch najbliższych lat (2011 r. i 2012 r.) podatnicy odliczą jedynie 60% kwoty podatku wykazanego na fakturze, nie więcej jednak niż 6 tys. zł, i nie będą mogli odliczać VAT od paliwa. Nie będzie miało wpływu to, czy na firmę kupią samochód osobowy czy inny pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Wyjątek dotyczy tylko tzw. pojazdów specjalnych i paliwa do nich wymienionych w art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej.
Przedłużenie okresu odliczenia
Podatnik mógł jednak uzyskać prawo do odliczania VAT od paliwa po 1 stycznia 2011 r. Mógł wpłacić zaliczkę czy też wykupić karty paliwowe w 2010 r., co do których dostawa paliwa będzie wykonana już w 2011 r.
Otóż zgodnie z uregulowaniami znajdującymi się w ustawie o VAT podatnikowi, w zakresie, w jakim towary i usługi mają być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Podatek naliczony stanowi m.in. kwota wynikająca z faktur potwierdzających dokonanie: przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty, jeżeli ich dokonanie wiązało się z powstaniem obowiązku podatkowego. W takim przypadku obowiązek wystawienia faktury potwierdzającej wpłatę części należności powstaje nie później niż siódmego dnia, licząc od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy. Fakturę należy wystawić również nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi pobrano każdą kolejną część należności.
Otrzymanie zaliczki przed wydaniem towaru rodzi obowiązek podatkowy, obligując jednocześnie do wystawienia faktury zaliczkowej. Podatnik, który uiścił tę należność (zaliczkę) i otrzymał od kontrahenta fakturę potwierdzającą pobranie zaliczki, ma prawo do dokonania odliczenia podatku naliczonego wykazanego na tej fakturze w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę (art. 86 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT). Prawo do odliczenia przysługuje niezależnie od uzyskania prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel. Dlatego też należy uznać, że fakt, iż paliwo będzie tankowane później, nie ma znaczenia dla prawa do odliczenia VAT.
Należy pamiętać, iż w omawianym przypadku przy zakupie paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu faktury VAT powinny zawierać numer rejestracyjny samochodu, dla którego dokonano zakupu paliwa. Jeżeli numer ten jest nieprawidłowy, z faktury nie można odliczyć VAT naliczonego. Na tej podstawie można udowodnić organom podatkowym, że zakupiono paliwo do ściśle określonego samochodu. Brak numeru rejestracyjnego na dokumentach potwierdzających wydatki na zakup paliwa może spowodować zakwestionowanie przez organ podatkowy ujęcia tych wydatków w kosztach uzyskania przychodów.
Podstawa prawna
● Art. 86 i 88 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. nr 54, poz. 535; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 107, poz. 679 – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2010 r.
● Art. 3 ust. 1–3, art. 4 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług i ustawy o transporcie drogowym – Dz.U. z 2010 r. nr 247, poz. 1652.