W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 794 kodeksu cywilnego, przez umowę spedycji rozumie się umowę, na mocy której spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Jak wynika z zacytowanego przepisu, spedycja to nie tylko wysłanie i odbiór przesyłki, ale także wszystkie inne towarzyszące temu przewozowi czynności bądź usługi. A więc obejmuje nie tylko wykonanie usługi przewozu, ale również pozostałe usługi bądź świadczenia związane z przemieszczeniem towaru. Jak wskazuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 marca 2006 r. (sygn. akt I ACa 49/06 OSAB 2006/1/27 OSA 2008/3/16), do spedycji zalicza się m.in. „udzielanie porad, zawieranie umów przewozu, sporządzanie dokumentów przewozowych, odbiór przesyłki od nadawcy, odbiór przesyłki od przewoźnika, przekazanie przesyłki odbiorcy oraz inne czynności organizacyjno-prawne”. Spedycja to działalność polegająca na organizowaniu przewozu towarów, która charakteryzuje się przejęciem całego ciężaru obowiązków wiążących się z transportem ładunku.
Stosownie do art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia (a zatem krajem opodatkowania) w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika (w uproszczeniu – na rzecz innego przedsiębiorcy) jest miejsce (kraj), w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. W przedstawionym pytaniu nabywca usługi (kontrahent BETA) prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Niemiec (ponosząc ekonomiczne ryzyko jej niepowodzenia i jest przy tym zarejestrowany jako podatnik VAT UE). Oznacza to, że niewątpliwie spełnia warunki do uznania go za podatnika. W konsekwencji, świadczona na jego rzecz usługa będzie opodatkowana w kraju jego siedziby (czyli w Niemczech). Podmiotem zobowiązanym do rozliczenia transakcji będzie zaś jej nabywca (czyli kontrahent BETA).
Niemniej jednak pamiętać należy, iż powyższe ustalenie nie uchyla obowiązku spółki ALFA w zakresie udokumentowania oraz zdeklarowania przedmiotowej transakcji z punktu widzenia podatku VAT w Polsce. Spółka Alfa, w celu udokumentowania tej usługi powinna wystawić tzw. fakturę NP (bez wskazania stawki i kwoty podatku) . Faktura ta powinna dodatkowo zawierać adnotację „odwrotne obciążenie” (§ 5 ust. 2 pkt 5 ww. rozporządzenia) oraz być wystawiona nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano świadczenie (§ 9 ust. 5 ww. rozporządzenia).
Ponadto, spółka ALFA powinna przedmiotową transakcję właściwie ująć w rejestrze i deklaracji podatkowej. W tym zakresie należy odnieść się do przepisów określających moment powstania obowiązku podatkowego. Opisaną usługę spółka ALFA powinna wykazać w deklaracji VAT-7 w poz. 11 i 12 oraz w informacji podsumowującej VAT UE z chwilą wykonania usługi spedycyjnej .
Reasumując, krajem opodatkowania usługi spedycyjnej wykonanej na rzecz przedsiębiorstwa BETA są Niemcy. Podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT (dokładnie podatku od wartości dodanej) z jej tytułu jest kontrahent z Niemiec. W celu udokumentowania wykonanej usługi spółka ALFA powinna wystawić tzw. fakturę NP (bez wskazania stawki i kwoty podatku) oraz wykazać niniejsze świadczenie w deklaracji VAT-7 (poz. 11 i 12) i w informacji podsumowującej VAT UE.
Tekst: Katarzyna Ignaczak, Młodszy Konsultant Podatkowy w ECDDP Sp. z o.o., Paweł Barnik, Kierownik Zespołu ds. Podatku VAT w ECDDP Sp. z o.o.