Powództwa przeciwegzekucyjne zostały określone w art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako k.p.c.). Obejmują one dwa rodzaje powództw, tj.: powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (powództwo opozycyjne) i powództwo o zwolnienie przedmiotu spod egzekucji (określane najczęściej mianem powództwa ekscydencyjnego).
Na czym polega powództwo opozycyjne
Powództwo opozycyjne polega na tym, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części, bądź jego ograniczenia, jeżeli:
– przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
– po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
Do zdarzeń które powodują wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania należy przykładowo: wykonanie świadczenia, dokonanie potrącenia, przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. W literaturze przyjmuje się, że powództwo opozycyjne może przybrać postać: powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, powództwa o ustalenie nieistnienia należności albo powództwa o umorzenie postępowania egzekucyjnego sądowego lub administracyjnego. Istotę powództwa opozycyjnego stanowi żądanie udzielenia ochrony dłużnikowi zwalczającemu wykonalność prawomocnego wyroku.
Powództwo opozycyjne może wytoczyć, również małżonek dłużnika w przypadku gdy został objęty klauzulą wykonalności na podstawie 787 k.p.c. Małżonek powinien wykazać, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi się nie należy. Małżonkowi przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Na czym polega powództwo ekscydencyjne
Powództwo ekscydencyjne określone jest w art. 841 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu, legitymacja czynna przysługuje osobie trzeciej, która rości sobie prawo do rzeczy zajętej w egzekucji. Zgodnie z przepisem osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Pozwanym w tym przypadku jest wierzyciel, który swym zachowaniem narusza prawo powoda. Jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy oprócz wierzyciela pozwać również dłużnika. Powództwo można wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych.
Tekst: Klaudia Szkodzińska, aplikant radcowski, Łukasz Bernatowicz, radca prawny ECDDP Sp. z o.o., Spółka Doradztwa Podatkowego