Stosunek propanu do butanu w LPG nie jest stały i zależy od pory roku, ze względu na konieczność zapewnienia odpowiedniej prężności par. Norma Europejska przewiduje cztery rodzaje mieszaniny – A, B, C, D – wybór odpowiedniej uwarunkowany jest wyłącznie strefą klimatyczną i przepisami krajowymi. W Polsce, zgodnie z tą normą:
- na okres zimowy (od 1 listopada do 31 marca) przewidziano mieszankę A – o wyższej prężności, czyli wyższej zawartości propanu;
- na pozostały okres (od 1 kwietnia do 31 października) przewidziana jest mieszanka B – o niższej prężności.
Właściwości LPG
Mieszanina propanu i butanu ma bardzo dobre parametry i może być stosowana do zasilania silników niskoprężnych (benzynowe), jako mono (jednopaliwowe) i Bi-fuel (dwa paliwa do wyboru na zmianę) oraz wysokoprężnych (diesel), jako dual-fuel (jednocześnie podanie dwóch paliw).
Czysty chemicznie propan C3H8 oraz butan C4H10 są gazami bezwonnymi. Nawanianie specjalnymi środkami ma na celu wykrycie ewentualnych nieszczelności lub pojawienie się gazu poza zbiornikiem LPG. Stąd bierze się ich przenikliwy zapach. Propan i butan zmieszane z powietrzem w określonych proporcjach tworzą mieszaninę wybuchową.
Propan-butan pod ciśnieniem par własnych znajduje się w stanie ciekłym (zamknięty w zbiorniku jest cieczą). Jego ciśnienie zależy od temperatury (rośnie wraz z temperaturą). Po odparowaniu jest cięższy od powietrza (zalega w dolnych warstwach i obniżeniach terenu).
Zobacz też: Test Peugeot 301 1.6 LPG: jazda za grosze?
Różnice w nazewnictwie - LPG, GPL lub Autogas
Autogaz, a więc propan – butan, dostępny jest na stacjach dystrybucji pod różnymi nazwami. W zależności od kraju, może być nazywany LPG, GPL lub też Autogas. Nazewnictwo to nie jedyne różnice. Różne są też końcówki w dystrybutorach wykorzystywanych do tankowania LPG. Końcówka wlewu jest przystosowana do pistoletu, którym napełniany jest zbiornik gazu w samochodzie. O ile w Polsce końcówki są zunifikowane, to za granicą mogą się różnić. Aktualnie istnieją cztery podstawowe typy końcówek:
- Dutch bayonet (tzw. holenderska lub z bolcami) – rozpowszechniona w Holandii, Skandynawii, Wielkiej Brytanii oraz częściowo w Niemczech;
- Italian dish (tzw. włoska) - najczęściej spotykana w Europie i na świecie, w tym w Polsce;
- ACME thread (tzw. belgijska lub z dużym gwintem) – popularna w Belgii;
- rosyjska – używana w starszych systemach instalacji LPG, występuje przede wszystkim we wschodniej Europie (Ukraina, Białoruś, Rosja).
Przy zaworze typu włoskiego występują dwa rozmiary gwintu, w który wkręca się przejściówkę. Obecnie montowany i zarazem najczęściej spotykany ma gwint M10, ale w starszych samochodach można spotkać większy - M14.
Na pierwszy rzut oka mnogość końcówek może być przeszkodą w planowaniu dalekiej podróży. Na szczęście, tylko pozornie. Ogólnodostępne są zarówno uniwersalne adaptery (redukcje) pozwalające dostosować się do systemu tankowania (wygodniejsze), jak i przeznaczone do konkretnych rozwiązań. Pomocą służy także obsługa stacji, a jeśli jest bezobsługowa, można liczyć na uprzejmość lokalnych kierowców. W planach jest zastąpienie w Europie różnych końcówek jednym, uniwersalnym złączem, tzw. euro connectorem. Na pełną unifikację trzeba będzie jednak trochę poczekać. Na razie euro connector wprowadzany jest „pilotażowo” w Portugalii oraz na kilku stacjach w wybranych państwach Starego Kontynentu.
Zobacz też: Zakup używanego samochodu z LPG
Historia LPG
Historia LPG sięga początku XX wieku. Wówczas przy produkcji benzyny pojawiał się problem zbyt szybkiego jej odparowywania podczas składowania. W 1911 r. amerykański chemik, dr Walter Snelling, odkrył, że za ten proces odpowiedzialny jest propan i butan. Dość szybko opracował praktyczne metody usuwania tych gazów z benzyny. W latach 1920 i 1930 gwałtownie wzrosła liczba użytkowników korzystających z gazu płynnego do gotowania i jako paliwo samochodowe.
Autorem tekstu jest Sylwester Bieńkowski, Kierownik Działu Technicznego ELPIGAZ Sp. z o.o.
Ekspert branży LPG. Prowadzi szkolenia z zakresu montażu instalacji gazowych do silników benzynowych oraz wysokoprężnych. Odpowiedzialny za projektowanie oraz wdrażanie nowych rozwiązań konstrukcyjnych, prowadzenie badań mających na celu rozwój instalacji gazowych oraz przeprowadzanie procesów homologacyjnych nowych podzespołów gazowych układów zasilania.
Absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Gdańskiej, specjalność Silniki i Siłownie okrętowe, Sprężarki.