Kiedy ubezpieczyciel nie zapłaci za wypadek?
Ochrona kierowcy przed finansowymi skutkami wypadku to kluczowa funkcja ubezpieczenia OC. W zdecydowanej większości przypadków, kierujący może liczyć na to, że ubezpieczyciel pokryje koszty spowodowanych szkód. Obowiązujące przepisy przewidują jednak pewne wyjątki. Kierowca, który złamał podstawowe zasady ruchu drogowego (np. uciekł z miejsca kolizji), zapłaci z własnej kieszeni za wszystkie spowodowane szkody. Kwota egzekwowana od kierującego może być bardzo wysoka, jeżeli wypadek skutkował śmiercią lub kalectwem jakiejś osoby albo doszło do zniszczenia majątku o znacznej wartości (np. kilku samochodów).
Regres zapewnia ubezpieczycielowi zwrot poniesionych kosztów
Osoby zainteresowane ograniczeniami odpowiedzialności ubezpieczyciela w OC, powinny zajrzeć do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych). Ten akt prawny określa wszystkie najważniejsze zasady funkcjonowania polis OC dla kierowców. W artykule 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych znajdziemy informacje na temat wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela z winy kierowcy. Wspomniany akt prawny mówi, że w określonych sytuacjach ubezpieczycielowi przysługuje prawo do regresu.
Zobacz też: Kiedy wygaśnie ochrona ubezpieczeniowa dla kierowcy?
Regres ubezpieczeniowy jest roszczeniem kierowanym przez ubezpieczyciela do sprawcy wypadku. Firma ubezpieczeniowa po pokryciu szkody nabywa prawo do regresu zgodnie z artykułem 518 kodeksu cywilnego (KC). W przypadku, gdy roszczenie regresowe dotyczy ubezpieczonego lub ubezpieczającego, mamy do czynienia z tzw. regresem niewłaściwym (zwanym też regresem nietypowym). Regres nietypowy nie może być kierowany do spadkobierców sprawcy wypadku, jeżeli wypłata odszkodowania nastąpiła już po jego śmierci (patrz Uchwała Sądu Najwyższego z 16 listopada 2012 r. - sygn. III CZP 61/12). Warto nadmienić, że roszczenia z regresu nietypowego przedawniają się po trzech latach od dnia wypłaty odszkodowania (zobacz Uchwała Sądu Najwyższego z 10 listopada 2005 r. - sygn. III CZP 83/05). W praktyce czas przedawnienia jest dłuższy, gdyż różne czynności (np. złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji), przerywają bieg trzyletniego terminu.
ZWRÓĆ UWAGĘ: Regres nietypowy (niewłaściwy) ma miejsce wtedy, gdy ubezpieczyciel żąda zwrotu kosztów odszkodowania od własnego klienta. Podstawą do regresu zawsze jest pokrycie cudzego długu.
Nie tylko pijany kierowca musi się liczyć z ustawowymi sankcjami
Zastosowanie regresu niewłaściwego jest korzystne dla osób poszkodowanych w wypadku. Ochrona ich interesów to nadrzędny cel ustawowy. Dlatego ubezpieczyciel najpierw wypłaci odszkodowanie, a później będzie żądał zwrotu wydatkowanej kwoty (wraz z odsetkami) od własnego klienta.
Ubezpieczyciel w ramach regresu nietypowego może domagać się zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeżeli osoba kierująca samochodem:
- wyrządziła szkodę umyślnie
- zbiegła z miejsca zdarzenia
- spowodowała wypadek będąc: w stanie po użyciu alkoholu, w stanie nietrzeźwości albo po użyciu narkotyków, środków psychotropowych lub środków o podobnym działaniu
- weszła w posiadanie pojazdu na wskutek przestępstwa (np. wcześniej ukradła zaparkowany samochód)
- w chwili wypadku nie posiadała prawa jazdy odpowiedniej kategorii (uwaga: tej zasady nie stosuje się jeśli: kierujący prowadził pościg za przestępcą bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa albo kierowca miał na celu ratowanie życia ludzkiego lub mienia)
Zobacz też: Wysokość składki OC w zależności od miasta
Niektóre z wymienionych sytuacji zasługują na szersze omówienie. W kontekście punktu 3 warto zwrócić uwagę, że sankcja prócz nietrzeźwości dotyczy również stanu po użyciu alkoholu. Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, taki stan ma miejsce, gdy stężenie alkoholu we krwi wynosi od 0,2 promila od 0,5 promila lub w wydychanym powietrzu znajduje się 0,10 mg - 0,25 mg alkoholu na 1 decymetr sześcienny. Tak więc, regres będzie stosowany również w przypadku kierowców, którzy niezbyt znacząco przekroczyli dopuszczalną normę spożycia alkoholu.
ZWRÓĆ UWAGĘ: Ubezpieczyciel może skorzystać z regresu również wtedy, gdy kierowca miał we krwi od 0,2 do 0,5 promila alkoholu. Taki stan nazywa się stanem po użyciu alkoholu. Stężenie alkoholu wyższe niż 0,5 promila świadczy już o nietrzeźwości.
Jeżeli chodzi o ubezpieczeniowe sankcje za ucieczkę z miejsca wypadku, to warto zwrócić uwagę, że ta kwestia wywołuje spore kontrowersje. Wskazówką dla sędziów jest Uchwała Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 1994 r. (sygn. akt III CZP 107/94). Sąd Najwyższy stwierdził w niej, że „o zbiegnięciu kierowcy można z reguły mówić wówczas, gdy oddala się on z miejsca wypadku wbrew obowiązującym przepisom, czy też by uniemożliwić zidentyfikowanie go i pociągnięcie do odpowiedzialności”.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny też ma prawo do regresu
W ramach podsumowania warto dodać, że zgodnie z artykułem 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) również posiada prawo do regresu. UFG może domagać się zwrotu wydatkowanych kwot, jeżeli szkoda została spowodowana przez kierowcę nieposiadającego aktualnego ubezpieczenia OC. W takim przypadku, ochrona poszkodowanych również jest priorytetem. Dlatego UFG najpierw wypłaca odszkodowanie, a później domaga się jego zwrotu od sprawcy wypadku. Trzeba zdawać sobie sprawę, że Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może uzyskać w sądzie odpowiedni tytuł wykonawczy i skorzystać z pomocy komornika. W takiej sytuacji, dłużnik poniesie również koszty egzekucji komorniczej.
Zobacz też: Kiedy ubezpieczyciel zwróci składkę za OC?
ZWRÓĆ UWAGĘ: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny ma prawo do regresu, jeżeli wypadek został spowodowany przez kierowcę nieposiadającego aktualnej polisy OC. UFG w ramach regresu może korzystać z usług komornika (podobnie jak ubezpieczyciel).
Źródło: porównywarka ubezpieczeń Ubea.pl