Czym jest Schengen, czyli trochę historii
Schengen to przede wszystkim małe miasteczko w Luksemburgu. To tam RFN, Francja i kraje Beneluksu zawarły układ o stopniowym znoszeniu kontroli na przejściach granicznych. W ciągu następnych lat do państw, które stworzyły układ dołączały kolejne i strefa Schengen znacząco powiększyła się, głównie o kraje UE. Kontrola na wspólnych granicach zniesiona została w pełni w 1995 roku – układ zaczął działać zgodnie z zamierzeniami.
Polskie działania ukierunkowane na wejście do strefy Schengen zaczęły się w 2004 roku. Do roku 2007 doskonalono współpracę z Systemem Informacyjnym Schengen oraz Systemem Informacji Wizowej. Na mocy ustawy z 24 sierpnia 2007 Polska stała się członkiem układu, w którym oficjalnie uczestniczy od 21 grudnia tegoż roku.
Co daje nam Schengen
Dla nas, Polaków wejście do strefy Schengen wiąże się z wieloma ułatwieniami, za to dla obywateli krajów trzecich, nie należących do traktatu, oznacza pewne obostrzenia dotyczące przekraczania naszej granicy, powodowane głównie przez konieczność ubiegania się o różnego rodzaju przepustki i wizy.
Układ z Schengen podpisały do tej pory wszystkie państwa Unii Europejskiej z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Irlandii, Cypru, Bułgarii i Rumunii, a także Islandia, Norwegia i Szwajcaria. Oznacza to, że udając się do każdego z tych państw – czy to komunikacją lądową, morską czy lotniczą – nie jesteśmy już narażeni na kontrole na przejściach granicznych i czekanie na odprawy. To znacznie ułatwia poruszanie się po terenie Unii i skraca czas podróży, a ponadto jest zgodne z ideą swobodnego przepływu osób, dóbr i usług, która przyświecała twórcom UE. Dzięki temu z krajobrazu krajów członkowskich znikają przygraniczne budki i szlabany, a o przekroczeniu granicy informują nas jedynie znaki drogowe z nazwą odwiedzanego przez nas kraju.
Musimy się za to liczyć z faktem, że będąc na terytorium innego kraju strefy Schengen, możemy zostać skontrolowani przez służby celne danego państwa. Kontrole te mają na celu głównie sprawdzenie, czy posiadamy dokumenty uprawniające nas do przebywania w danym kraju. Może to być paszport lub dowód osobisty – jakikolwiek dokument poświadczający nasze polskie obywatelstwo.
Przynależenie do Schengen ułatwia nam też podróżowanie poza kraje strefy, bowiem na granicach zewnętrznych układu stworzono specjalne pasy dla obywateli państw UE, EOG i Szwajcarii. Kiedyś, będąc w podróży na zachodzie Europy z zazdrością patrzyliśmy na Francuzów czy Niemców, którzy krócej i sprawniej przekraczali granice. Teraz my także należymy do tego elitarnego grona. To z pewnością wpływa na poprawę naszego samopoczucia w trakcie zagranicznych wojaży.
Obowiązki Polski
W związku z tym, że w grudniu 2007 roku wschodnia granica Polski stała się zewnętrzną granicą strefy Schengen, nasz kraj musiał wprowadzić bardziej szczegółowe kontrole na przejściach granicznych z Rosją, Białorusią i Ukrainą. Wielu funkcjonariuszy naszej służby celnej zamiast patrolować granice zostało przeniesionych do patrolowania całego terytorium Polski.
Utrzymanie szczelności granicy strefy Schengen jest zadaniem trudnym, jednak po kilkuletnim okresie przygotowań oraz wymianie doświadczeń z innymi krajami o podobnej sytuacji, Polska sprawnie wykonuje swoje zadania w tym zakresie. Nam jako pełnoprawnym członkom układu z Schengen nie pozostaje nic innego, jak tylko korzystać z wynikających z członkostwa przywilejów. Europa stoi przed nami otworem.