Branża motoryzacyjna w Polsce: 1,3 tys. producentów i 85 tys. firm handlowo-usługowych
W Polsce aktywną działalność prowadzi ponad 1,3 tys. producentów motoryzacyjnych, z czego ponad pięćset to podmioty zatrudniające powyżej 9 osób, zaś ponad 130 – największe podmioty o zatrudnieniu przekraczającym 250 osób. Niezwykle istotną rolę w rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w Polsce odgrywają producenci pojazdów (OEM), w tym Fiat Auto Poland, General Motors Manufacturing Poland, Volkswagen Poznań, Jelcz-Komponenty, MAN Trucks, MAN Bus, Solaris Bus & Coach, Volvo Polska czy Scania Production Słupsk. Sektor OEM to także fabryki silników należące do Fiata, VW, GM oraz Toyoty. Co istotne, Polska stała się także jedną z wiodących lokalizacji dla produkcji części i akcesoriów motoryzacyjnych, pracujących na potrzeby krajowych i zagranicznych fabryk pojazdów, jak również na rynek wtórny.
Z 30 największych globalnych producentów części i akcesoriów, 2/3 ma swoje fabryki w Polsce. Ważnym elementem polskiego przemysłu motoryzacyjnego są także producenci przyczep i naczep oraz nadwozi. Poza ściśle pojętym przemysłem motoryzacyjnym (PKD 29) działają producenci opon samochodowych, szyb i akumulatorów, jak również wydzielone centra usług wspólnych (SSC, shared services centers) oraz centra badawczo-rozwojowe. Większość dużych producentów motoryzacyjnych funkcjonuje w ramach specjalnych stref ekonomicznych, korzystając m.in. z ulg w podatku dochodowym. Zgodnie z danymi Ministerstwa Gospodarki branża motoryzacyjna jest wiodącym sektorem w 6 z 14 stref funkcjonujących w Polsce. W branży motoryzacyjnej działa dziewięciu spośród piętnastu wiodących inwestorów SSE, a ponad 25% łącznych nakładów inwestycyjnych na terytorium SSE zostało poniesionych przez przedsiębiorstwa z branży motoryzacyjnej.
Branżę motoryzacyjną w Polsce tworzy także około 85 tys. aktywnych firm handlowych i usługowych, tworzących cały łańcuch wartości rynku motoryzacyjnego w Polsce: od importu pojazdów, poprzez ich sprzedaż i obsługę, aż po demontaż. Większość z nich to firmy mikro – tylko 2,3 tys. motoryzacyjnych przedsiębiorstw handlowych i usługowych zatrudnia więcej niż 9 osób.
Przemysł i usługi motoryzacyjne w Polsce
Specyficzną cechą polskiej branży motoryzacyjnej (w odróżnieniu np. od krajów Europy Zachodniej, USA czy Japonii, tj. dojrzałych gospodarek i jednocześnie dojrzałych rynków
motoryzacyjnych) jest to, że przemysł oraz handel i usługi motoryzacyjne funkcjonują w znacznej mierze niezależnie od siebie. Przemysł motoryzacyjny nakierowany jest w znaczniej mierze na eksport (choć wewnętrznie sektor ten jest bardzo silnie powiązany wzdłuż łańcucha dostaw oraz częściowo poprzez powiązania kapitałowe) i funkcjonuje niezależnie od polskiego rynku motoryzacyjnego. Z kolei pojazdy oraz części i akcesoria sprzedawane na polskim rynku wtórnym (tj. nie na pierwszy montaż) pochodzą w większości z importu.
Przemysł motoryzacyjny w Polsce: 110 mld zł produkcji sprzedanej i 4,5 mld zł nakładów inwestycyjnych rocznie
Nastawienie polskiego przemysłu motoryzacyjnego na eksport sprawia, że jego kondycja jest bardzo silnie uzależniona od koniunktury na zagranicznych rynkach, w szczególności zachodnioeuropejskich. Uzależnienie to było to szczególnie widoczne w latach 2009 oraz 2012, kiedy gospodarka UE przeżywała spadki, a wraz z nią malała produkcja ulokowanych w Polsce fabryk motoryzacyjnych. O wpływie tych wahań na polską gospodarkę najlepiej świadczy fakt, że w 2013 roku eksport ściśle rozumianych produktów motoryzacyjnych stanowił 14,4% wartości polskiego eksportu towarowego. W 2013 roku nastąpiło jednak odbicie. Produkcja polskiego przemysłu motoryzacyjnego wzrosła, zarówno za sprawą nowych inwestycji (głównie reinwestycji obecnych już firm), jak i dzięki ożywieniu na głównych rynkach eksportowych. Wartość produkcji sprzedanej producentów motoryzacyjnych w Polsce sięgnęła 109,6 mld zł i wzrosła realnie (tj. uwzględniając zmiany cen) o 6,2% r/r. Do tego należałoby doliczyć także około 10 mld zł produkcji sprzedanej opon, akumulatorów oraz szkła samochodowego. To łącznie 11,6% wartości produkcji sprzedanej polskiego przemysłu przetwórczego oraz 9,8% produkcji przemysłu ogółem. Ze względu na ulokowany częściowo w Polsce łańcuch dostaw, kluczowe znaczenie dla wyników przemysłu motoryzacyjnego mają fabryki pojazdów. Jak wynika z danych GUS, w 2013 roku wyprodukowano w Polsce 592,5 tys. pojazdów silnikowych – o 9% mniej niż rok wcześniej i ponad jedną trzecią mniej niż w 2008 roku. Za spadek odpowiada segment samochodów osobowych. Odmienna sytuacja ma miejsce w segmencie samochodów użytkowych i specjalnych, który od pięciu lat notuje systematyczny wzrost i powrócił już w pełni do równowagi po kryzysie w 2009 roku. Dynamicznie rozwija się także segment producentów części i akcesoriów. Dzięki kolejnym inwestycjom i reinwestycjom, stał się on głównym motorem wzrostu sektora. W 2013 roku wartość produkcji ściśle rozumianych części i akcesoriów motoryzacyjnych (a więc bez opon, akumulatorów i szkła) wyniosła 51,1 mld zł, podczas gdy w 2008 roku wartość ta wynosiła 30,3 mld zł. Oznacza to nominalny wzrost o 69%. O znaczeniu przemysłu motoryzacyjnego dla polskiej gospodarki świadczy także wartość nakładów inwestycyjnych, które w 2012 roku sięgnęły 4,5 mld zł. Pod względem wartości nakładów inwestycyjnych motoryzacja pozostaje kluczowym sektorem przemysłu i odpowiada za 7,2% nakładów w tym obszarze gospodarki. W ramach przemysłu przetwórczego wyższe nakłady (5,0 mld zł) poniesiono jedynie w przemyśle spożywczym, który jest od motoryzacji blisko dwukrotnie większy.
Źródło: materiały prasowe Ministerstwo Gospodarki