Niezależnie od wyniku sprawy karnej ofiary wypadku mogą dochodzić odszkodowania z OC
Kierowcy odpowiadają na zasadzie ryzyka. Zgodnie z tą zasadą, poszkodowany nie musi udowadniać winy sprawcy, musi jedynie wykazać, że szkoda, której doznał, pozostaje w związku z ruchem pojazdu.
Zobacz również: Kolizja z winy nieubezpieczonego sprawcy?
Nawet jeśli wypadek nie wynikał ze złamania przez kierowcę przepisów drogowych, ani karnych odpowiada on za wprowadzanie samochodu w ruch.
Przykład:
Poszkodowany Jan K. był pijany, zasnął na drodze i został najechany przez auto. Jego rodzina (lub on sam, jeśli przeżyje) może liczyć na wypłatę odszkodowania właśnie ze względu na założenie, że kierowca musi liczyć się z ryzykiem spotkania na drodze pijanego pieszego.
Przyczynienie się poszkodowanego.
Jeżeli poszkodowany zawinił wypadkowi np. nagle wtargnął na ulicę, przechodził w miejscu niedozwolonym, lub w inny sposób przyczynił się do wypadku – odszkodowanie jest zmniejszane.
Przykład
W naszym przykładzie Jan K. ewidentnie przyczynił się wypadku, stąd należy szacować, że odszkodowanie zostanie zmniejszone o 80 -90%.
Generalną zasadą jest to, że im bardziej poszkodowany przyczynił się do wypadku, tym maleje odpowiedzialność kierowcy.
Zobacz również: Jak zachować się podczas kolizji?
Często jednak i kierowca nie jest bez winy (np. przekroczył prędkość, lub nie zachował odpowiedniej uwagi np. w pobliżu szkoły). Stąd szacowanie odpowiedzialności (i tym samym wysokości odszkodowania) jest często bardzo trudne i niejednoznaczne.
Kiedy kierowca (a tym samym jego ubezpieczyciel) uwolni się od odpowiedzialności ?
W tego typu przypadkach (odpowiedzialności na zasadzie ryzyka) – wyłączenie odpowiedzialności następuje w dwóch przypadkach:
- Gdy szkoda wynikała z wyłącznej winy osoby trzeciej (np. inny kierowca zajechał mu drogę i musiał gwałtownie skręcać)
- lub siły wyższej (np. kierowca wykonuje unik, żeby uniknąć zderzenia z urwanym konarem drzewa).
Gdy kierowca zbiegł z miejsca zdarzenia
Osoby poszkodowane przez nieznanych sprawców nie są pozostawione same sobie.
Wszystkie roszczenia za szkody na osobie, związane z takim wypadkiem, realizuje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Może on m.in. :
- wypłacać więc zadośćuczynienie poszkodowanemu,
- opłacać jego rehabilitację
- ponosić zwiększone koszty utrzymania (w tym przypadku wypłacać rentę z tytułu utraty możliwości zarobkowania)
- czy wypłacać odszkodowania lub renty jego rodzinie.
Jeżeli leczenie trwało dłużej niż 14 dni, lub poszkodowany zmarł – Fundusz wypłaca również odszkodowanie za straty materialne (np. zniszczony samochód).
Jakie koszty leczenia mogą być pokryte z OC sprawcy ?
Z OC sprawcy wypadku mogą być pokryte następujące koszty związane z leczeniem poszkodowanego:
- koszty wizyt w placówkach służby zdrowia,
- koszty zabiegów rehabilitacyjnych mających na celu przywrócenie sprawności i zmniejszenie dolegliwości powypadkowych,
- koszty oprotezowania i zakupu sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego,
- koszty transportu poszkodowanego tj. dojazdów na wizyty lekarskie, konsultacje i zbiegi rehabilitacyjne,
- koszty związane z dodatkowym dożywianiem w okresie leczenia i rehabilitacji mające na celu przyśpieszenie lub polepszenie procesu przywrócenia do zdrowia
- koszty koniecznej opieki nad poszkodowanym przez osoby trzecie w okresie leczenia i rehabilitacji.
Za co można dostać zadośćuczynienie
W odróżnieniu od odszkodowania (czyli świadczenia rekompensującego jakąś wymierną stratę) zadośćuczynienie jest świadczeniem wypłacanym „za krzywdę” czyli straty leżące w sferze psychiki.
O tym co może być podstawą zadośćuczynienia wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy, ustalając m.in. iż zadośćuczynienie może się zależeć od:
- nasilenia cierpień, długotrwałości choroby, rozmiaru kalectwa, trwałość następstw zdarzenia, konsekwencji uszczerbku na zdrowiu w życiu prywatnym i społecznym
- cierpienia fizyczne i psychiczne (wyrok SA z 3 listopada 1994 r., III APr 43/94),
- zmiana stopy życiowej poszkodowanego i jego rodziny,
- utrata możliwości wykonywania pracy, czy korzystania z rozrywek
- sytuacja życiowa ofiary wypadku przed jego zaistnieniem i po jego zaistnieniu
- wiek poszkodowanego, tzn. dziecko winno otrzymać wyższe zadośćuczynienie niż dorosły
- wyłączenie poszkodowanego z normalnego życia, np. trudności w opuszczaniu mieszkania
Kiedy rodzina poszkodowanego może uzyskać odszkodowanie?
Jeżeli w wyniku wypadku poszkodowany zmarł, jego rodzina może domagać się od ubezpieczyciela sprawcy renty, lub odszkodowania jeśli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich materialnej sytuacji życiowej. (np. gdy poszkodowany był jedynym żywicielem rodziny.).
- Uwaga! Nie podlegają natomiast wynagrodzeniu pieniężnemu same cierpienia moralne będące następstwem śmierci poszkodowanego.
Kiedy przedawniają się roszczenia ?
Szkoda na mieniu:
- 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia- nie dłużej niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
- Jeżeli szkoda wynikła z przestępstwa (nie wykroczenia), okres przedawnienia wynosi 20 lat od dnia popełnienia czynu zabronionego.
Szkoda na osobie:
- 3 lata do dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie za nią odpowiedzialnej (nie ma limitu 10-lat od daty wypadku).
- Roszczenie osób niepełnoletnich może się przedawnić najwcześniej 2 lata po osiągnięciu przez nich pełnoletniości (np. przy wypadku z udziałem 8-letniego dziecka, przedawnienie wyniesie 12 lat.).
Bieg przedawnienia przerywa się wraz ze zgłoszeniem roszczenia do ubezpieczyciela. Oznacza to, że biegnie od nowa od momentu podjęcia przez niego decyzji o przyznaniu, lub odmowie przyznania świadczenia.