Wykroczenie
W polskim prawie karnym czyny zabronione możemy podzielić na dwie grupy: wykroczenia i przestępstwa. Czym jest wykroczenie? Wykroczeniem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł lub nagany. Rozkładając tą definicję na czynniki pierwsze, warto zwrócić uwagę na dwie kwestie.
Po pierwsze, osoba odpowiada za wykroczenie tylko wtedy, gdy czyn ten był zabroniony przez ustawę w chwili jego popełnienia. Późniejsze wpisanie danego czynu, np. do kodeksu wykroczeń nie ma żadnego znaczenia dla jego sprawcy.
Po drugie, wraz z wykryciem popełnienia czynu zabronionego, organy ścigania zobowiązane są do określenia z jakim rodzajem czynu mają do czynienia. Jest to ważne z tego powodu, iż za wykroczenia odpowiada się na podstawie innego aktu prawnego (kodeks wykroczeń) niż za przestępstwo (kodeks karny).
Zobacz: Kiedy przeprowadza się postępowanie mandatowe w sprawach karnoskarbowych?
Zasady odpowiedzialności
Pierwszym, bardzo istotnym, warunkiem ponoszenia odpowiedzialności za wykroczenie jest wina. Jeżeli sprawcy czynu nie można jej przypisać, wówczas nie poniesie od odpowiedzialności. Najpowszechniejszą tego typu sytuacją jest nieletniość bądź niepoczytalność sprawcy czynu.
Jeżeli w czasie orzekania kary dla sprawcy obowiązuje inna ustawa, niż w czasie popełnienia czynu, co do zasady stosuje się ustawę nową. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdyby ustawa obowiązująca poprzednio była względniejsza dla sprawcy (np. przewidywała niższą karę). Wówczas stosujemy jej przepisy.
Za wykroczenie, na podstawie kodeksu wykroczeń, odpowiada ten, kto popełnił wykroczenie na terytorium Polski (w tym także na polskim statku wodnym i powietrznym).
Wykroczenie można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Z wykroczeniem umyślnym mamy o czynienia wówczas, gdy sprawca miał zamiar popełnić ten czyn.
Natomiast wykroczenie nieumyślne to takie, gdy sprawca, co prawda, nie miał zamiaru go popełnić, ale nie zachował wymaganej ostrożności, a mógł przewidzieć możliwość popełnienia tego czynu.
Zobacz serwis: Auto i prawo