Kursanci przed przystąpieniem do kierowania pojazdem muszą znać przepisy o ruchu drogowym oraz technikę prowadzenia pojazdu mechanicznego. Warunki dopuszczenia do zajęć praktycznych określa Rozporządzenie ministra infrastruktury z 2 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów. Jako jeden z podstawowych warunków wskazuje obowiązek posiadania przez kursantów odpowiedniego stopnia wiedzy i umiejętności, by mogli przewidywać rozwój sytuacji na drodze i odpowiednio do tego dostosować swoje zachowanie.
Odpowiedzialność za spowodowanie wypadku
Oceny odpowiedzialności kursanta za spowodowanie wypadku dokonuje sąd, w oparciu o okoliczności zdarzenia, zachowanie instruktora oraz przygotowanie teoretyczne i praktyczne kursanta do jazdy. W większym stopniu będzie odpowiadał kursant, który ukończył kurs nauki jazdy niż ten, który go dopiero rozpoczął. Istotne jest również zachowanie instruktora, mianowicie czy miał możliwość zareagowania na nieprawidłowy manewr kursanta , jeżeli tak, to zazwyczaj będzie odpowiadał za skutki błędów podopiecznego.
Zobacz również: Forum prawników
Zgodnie z art. 177 kodeksu karnego za spowodowanie wypadku drogowego każdy, kto naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W związku z powyższym przestępstwo to może popełnić, chociażby nieumyślnie, zarówno pieszy, jak i pasażer bądź kierujący pojazdem, w tym również kursant nauki jazdy. Z kolei art. 87 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi, iż kierującym może być także osoba, która odbywa, w ramach szkolenia, naukę jazdy pod nadzorem instruktora, oraz zdająca egzamin państwowy pod nadzorem egzaminatora.
Kursant nie powinien być traktowany na równi z doświadczonym kierowcą.
Powyższe przepisy stanowią podstawę odpowiedzialności kursanta za spowodowanie wypadku lub kolizji na zasadach ogólnych, jednak doktryna prawa karnego wskazuje, że w stosunku do osoby uczącej się , z uwagi na opanowanie w mniejszym stopniu zasad ruchu drogowego i techniki prowadzenia pojazdu zastosowane muszą być łagodniejsze kryteria oceny możliwości przewidywania swojego zachowania w ruchu i ewentualnych jego skutków, co sąd uwzględnia, rozpatrując indywidualnie każdą sprawę.
Mandat z wykroczenie
Za wykroczenie drogowe ukaranym może być nie tylko uprawniony do prowadzenia pojazdu, ale także kursant czy pieszy. Dlatego też kursant, który w rażący sposób łamie przepisy ruchu drogowego i nie wykonuje poleceń instruktora w czasie jazdy praktycznej, może zostać ukarany za spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, kolizji czy przekroczenie dozwolonej prędkości. O wystawieniu mandatu na miejscu popełnienia wykroczenia decyduje funkcjonariusz policji, a w razie odmowy jego przyjęcia sąd grodzki.
Zobacz również serwis: Wykroczenia
Odpowiedzialność instruktora
Instruktor ma obowiązek korygowania wszelkich nieprawidłowych zachowań kursanta. Chociaż nie kieruje bezpośrednio pojazdem, ma bezpośredni wpływ na jazdę jako ten, który wydaje polecenia kursantowi. Ponadto pojazd przystosowany do nauki jazdy wyposażony jest w dodatkowy pedał hamulca po stronie instruktora, zatem należy uznać go za współkierującego pojazdem.
Odpowiedzialność instruktora jest jednak niezależna od odpowiedzialności kursanta, a jej zakres zależy od wystąpienia, rodzaju i rangi spowodowanych przez niego naruszeń. Instruktor będzie odpowiadał np. za naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez kursanta, wynikające z jego polecenia, brak reakcji na zbyt szybką jazdę czy też dopuszczenie do jazdy niesprawnym samochodem.
Zobacz również serwis: Prawo na drodze
Reasumując, odpowiedzialność za zdarzenie podczas szkolenia praktycznego realizowanego w ruchu drogowym może ponosić zarówno instruktor jak i kursant, a o jej zakresie, biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności, zdecyduje sąd.