W myśl art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Tym samym organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie realizowanych zadań nałożonych na nie odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane. Powyższa zasada dotyczy w szczególności zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego (tut. gminy).
Zobacz też: Eksport za pośrednictwem innego kraju członkowskiego UE, a VAT
Zatem gmina działa jako podatnik VAT tylko w przypadku czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Innymi słowy czynności wykonywane przez gminę podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT gdy realizowane są na podstawie umów cywilnoprawnych.
Mając na uwadze poczynione rozważania należy ustalić, czy gmina pobierając opłaty przystankowe wykonuje działania określone przepisami prawa czy też pobiera opłaty na podstawie umów cywilnoprawnych.
Zasady poboru i naliczania opłat przystankowych reguluje ustawa o publicznym transporcie zbiorowym. Zgodnie z przepisami przywołanej ustawy jednostka samorządu terytorialnego (np. gmina) będąca właścicielem przystanków komunikacyjnych, za korzystanie przez podmioty świadczące usługi transportowe z przystanków może pobierać opłaty. Co istotne stawki opłat ustalane są w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.
Jak wynika z powyższego, kwestię poboru opłaty przystankowej regulują przepisy prawa. W konsekwencji nie można uznać, iż opłata uiszczana jest na podstawie zawieranych przez gminę umów cywilnoprawnych. Tym samym należy wskazać, iż gmina nakładając na podmioty korzystające z przystanków opłaty nie działa w charakterze podatnika VAT. Oznacza to, że nieprawidłowym postępowaniem jest opodatkowywanie rzeczonej opłaty podatkiem VAT. Opłata ta jako danina publiczna nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Zobacz też: Dokumentowanie udzielenia bonusu w VAT od 1 stycznia 2014 r.
Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdza min. NSA w wyroku z 20.03.2013 r., sygn. I FSK 687/12. W orzeczeniu tym czytamy: „Gmina nie zawiera umów cywilnoprawnych z przewoźnikami - opłata za korzystanie z przystanków jest ustawowo nałożona na przewoźnika, co reguluje ustawa z dnia 16 grudnia 2010r. o publicznym transporcie zbiorowym. Pobieranie przez samorząd opłat (daniny publicznej) za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców jest bez wątpienia przejawem wykonywania władztwa publicznego. Podmiot sprawujący zarząd i organizowanie lokalnego transportu zbiorowego oraz transportu aglomeracyjnego, przy wykonywaniu tych czynności, działa na ustawowo uregulowanych zasadach, a zatem nie jest w stanie dokonywać modyfikacji, dopuszczalnych w stosunkach cywilnoprawnych w ramach swobody zawierania umów. Organ taki, co istotne, pobiera należność o charakterze daniny publicznej, zaś dochód uzyskany z jej poboru służy celom publicznym. Nie miał zatem racji kasator wywodząc, że działanie polegające na wydaniu zezwolenia na pobieraniu opłat za korzystanie z przystanków i dworców, ustawowo nałożonych na przewoźników nie mieściło się w definicji sfery działań organów władzy publicznej, wynikającej z treści art. 15 ust. 6 u.p.t.u.”
Na zakończenie należy wskazać, iż powyższego poglądu nie podzielają jednak organy podatkowe, w ocenie których opłaty przystankowe jako stanowiące wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT (min. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 12.05.2014r., sygn. ILPP5/443-73/14-4/PG; Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 23.06.2014 r., sygn. ITPP1/443-381/14/BS). Jednakże z uwagi na publiczny charakter przedmiotowych opłat trudno jest się zgodzić ze stanowiskiem organów, które w ocenie Autora jest nieprawidłowe.
Tekst: Małgorzata Breda, doradca podatkowy, kierownik zespołu podatku VAT w ECDDP Sp. z o.o.