Do końca 2013 roku prawo do odliczenia przysługiwało w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Od 1 stycznia 2014 r. prawo do odliczenia podatku naliczonego uzależnione jest od powstania po stronie dostawcy towarów/świadczącego usługi obowiązku podatkowego. Na podatniku chcącym odliczyć podatek naliczony ciąży więc obowiązek ustalenia czy po stronie jego kontrahenta powstał obowiązek podatkowy. Wciąż jednak otrzymanie faktury jest istotne z punktu widzenia obowiązków dokumentacyjnych, których wypełnienie jest warunkiem skorzystania z prawa do odliczenia podatku.
Obecnie więc nabycie prawa do odliczenia uzależnione jest od spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze u podmiotu, od którego podatnik nabył towary/usługi musi powstać obowiązek podatkowy. Zgodnie z regulacjami obowiązującymi od 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów/wykonania usługi. Drugim warunkiem, który należy spełnić aby dokonać odliczenia jest dysponowanie fakturą dokumentującą dokonaną transakcję.
Przykład: Dostawa towarów na rzecz Spółki nastąpiła 31 marca 2014 r. Spółka otrzymała fakturę dokumentującą nabycie towarów 3 marca 2014 r. Odliczyć podatek naliczony Spółka będzie więc mogła w rozliczeniu za kwiecień, w tym bowiem okresie spełnione zostały przesłanki warunkujące prawo do odliczenia. Po pierwsze, u kontrahenta Spółki powstał obowiązek podatkowy, co nastąpiło z chwilą dokonania dostawy, a więc 31 marca 2014 r. Ponadto Spółka dysponowała fakturą dokumentującą transakcję. Gdyby faktura została wystawiona przed dokonaniem na rzecz Spółki dostawy (co jest możliwe w świetle obecnie obowiązujących przepisów), wtedy Spółka mogłaby odliczyć VAT naliczony w rozliczeniu za marzec, pod warunkiem otrzymania faktury w marcu.
Warto także pamiętać, że jeżeli podatnik nie obniży podatku należnego o podatek naliczony w okresie, w którym u jego kontrahenta powstał obowiązek podatkowy, to może dokonać obniżenia w deklaracji w jednym z dwóch następujących okresów rozliczeniowych. Prawo to będzie przysługiwało w dwóch okresach następujących po okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy u kontrahenta podatnika. Jak jednak wskazano powyżej, do uzyskania prawa do odliczenia niezbędnym jest także otrzymanie faktury. Natomiast „przedłużenie” możliwości odliczenia będzie możliwe wyłącznie w dwóch okresach następujących po okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy u kontrahenta (niezależnie od momentu otrzymania faktury). Możliwa jest zatem sytuacja, w której w skutek otrzymania faktury po upływie dwóch okresów rozliczeniowych od momentu powstania obowiązku podatkowego, podatnikowi nie będą przysługiwały dodatkowe dwa okresy na odliczenie podatku.
Przykład: Dostawa towarów na rzecz nabywcy nastąpiła 12 maja 2014 r. (w tym dniu powstał więc obowiązek podatkowy u dokonującego dostawy towarów). Fakturę nabywca otrzymał jednak dopiero 14 października 2014 r. Odliczenie będzie możliwe tylko w rozliczeniu za październik. Nie będzie możliwości obniżenia podatku należnego o podatek naliczony w dwóch okresach następujących tj. w listopadzie bądź grudniu.
Tekst: Magdalena Kozłowska, Młodszy Konsultant Podatkowy w ECDDP Sp. zo.o.