Spółka świadczy usługi transportowe i spedycyjne. Wykonane na rzecz swoich klientów (polskich przedsiębiorców) usługi dokumentuje fakturą. Spółka rozpoznaje obowiązek podatkowy z tytułu każdej wykonanej usługi w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura, mimo że w okresie tym nie otrzymała zapłaty, ani też nie upłynęło 30 dni od wykonania usługi. Czy Spółka postępuje prawidłowo?
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług regulujące kwestię momentu powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu m.in. do usług transportowych czy spedycyjnych od dłuższego czasu budziły wątpliwości co do ich zgodności z prawem unijnym. Niejednolite było w tym zakresie również orzecznictwo sądów administracyjnych.
Zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w odniesieniu do usług transportowych i spedycyjnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług. W konsekwencji, podatek powinien być rozliczony w deklaracji składanej za miesiąc, w którym:
- otrzymano zapłatę za usługę
- upłynęło 30 dni od jej wykonania, jeżeli zapłaty w tym terminie nie otrzymano,
a nie za miesiąc, w którym wystawiono fakturę dokumentującą wykonanie tego typu usługi (oczywiście możliwa jest sytuacja, w której wszystkie ww. zdarzenia będą miały miejsce w jednym okresie rozliczeniowym).
Jednocześnie, w świetle regulacji unijnych (a konkretnie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej), państwa członkowskie mogą postanowić, że VAT staje się wymagalny dla określonych transakcji lub dla określonych kategorii podatników wyłącznie w jednym z następujących terminów:
• nie później niż z datą wystawienia faktury;
• nie później niż w momencie otrzymania zapłaty;
• jeżeli faktura nie została wystawiona lub została wystawiona z opóźnieniem, w określonym terminie od daty zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego.
W przepisach unijnych nie przewidziano zatem możliwości określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z upływem określonego terminu od wykonania usługi, w przypadku gdy podatnik nie otrzymał zapłaty. Mowa jest jedynie o powstaniu obowiązku podatkowego nie później niż w momencie otrzymania zapłaty.
W związku z wątpliwościami co do zgodności przepisów określających moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku ww. usług z przepisami Dyrektywy Naczelny Sąd Administracyjny wystąpił do Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym. W odpowiedzi w dniu 16 maja 2013 r. Trybunał wydał w sprawie TNT Express Worldwide Poland Sp. z o.o. wyrok (sygn. C-169/12), w którym podkreślił, że unormowanie, zgodnie z którym obowiązek podatkowy powstaje najpóźniej z upływem 30 dni od dnia wykonania usługi, o ile wcześniej nie nastąpi zapłata, jest sprzeczne z regulacjami unijnymi.
Zgodnie z wyrokiem Trybunału, przepisy unijne stoją na przeszkodzie unormowaniu prawa krajowego, zgodnie z którym podatek VAT w odniesieniu do usług transportowych i spedycyjnych staje się wymagalny w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, lecz nie później niż po upływie 30 dni od dnia wykonania usługi, nawet jeżeli faktura została wystawiona wcześniej i przewiduje późniejszy termin zapłaty. W skutek wydanego przez Trybunał wyroku, nieprawidłowo implementowane przepisy dotyczące obowiązku podatkowego nie muszą być przez podatników stosowane. W rezultacie, firmy transportowe i spedycyjne mogą rozliczać podatek VAT na zasadach ogólnych, a nie w sposób szczególny wynikający z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług.
Zgodnie z ogólną zasadą, wynikającą z ustawy o podatku od towarów i usług, w sytuacji gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinno zostać potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Innymi słowy, jeśli faktura dokumentująca usługi transportowe lub spedycyjne została wystawiona przed upływem 7 dni od wykonania usługi, wówczas obowiązek podatkowy powstaje w dacie wystawienia faktury. Jeżeli natomiast faktura została wystawiona po upływie 7 dni od wykonania usługi, obowiązek podatkowy powstaje 7 dnia lub wykonania usługi. Spółka postępuje zatem w analizowanym przypadku prawidłowo rozpoznając obowiązek podatkowy w dacie wystawienia faktury (oczywiście przy założeniu, że faktury wystawiane są terminowo).
Tekst: Ewelina Błądek - Młodszy Konsultant Podatkowy, ECDDP Sp. z o. o.