W tym roku przedsiębiorcy prowadzący działalność transportową odczuwają duże zmiany. Należy do nich częściowo wdrożona reforma finansów publicznych, zgodnie z którą do 1 stycznia 2011 r. uległy likwidacji gospodarstwa pomocnicze, do których należało Biuro Obsługi Transportu Międzynarodowego (dalej: BOTM). Różnica pomiędzy poprzednim a już obowiązującym stanem prawnym dotyczy nie tylko organu właściwego w sprawach dotyczących uprawnień w międzynarodowym przewozie drogowym, ale również pracowników Biura, którzy od 1 stycznia 2011 r. stali się pracownikami Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. Oznacza to, że pod względem jakości wykonywane obowiązki nie ulegną zmianie.
Kompetencje GITD
Główny Inspektorat Transportu Drogowego przejął kompetencje ministra infrastruktury w międzynarodowym transporcie drogowym, tak stanowi uchwalona 3 grudnia 2010 r. przez Sejm nowela ustawy o transporcie drogowym. Jednocześnie zmiany dotyczą samej struktury Inspekcji Transportu Drogowego. GITD przejmuje zadania dyrektora BOTM, wykonywane dotychczas na podstawie ustawy o transporcie drogowym. Zakres zadań jest bardzo szeroki i dotyczy m.in. wykonywania czynności związanych z prowadzeniem postępowań administracyjnych (np. w sprawie wydawania świadectw kierowcy); opłat za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych (np. jest upoważniony do przechowywania i dystrybucji kart opłaty na rzecz podmiotów uprawnionych do pobierania tych opłat); sprawozdań (na temat np. wydanych certyfikatów potwierdzających spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu).
GITD w transporcie międzynarodowym
W tej chwili do najważniejszych zadań GITD w zakresie międzynarodowego transportu drogowego należy m.in.:
● udzielanie, zmiana lub cofnięcie licencji na przewozy,
● wytwarzanie i przekazywanie polskich zezwoleń oraz przyjmowanie i dystrybucja zezwoleń zagranicznych w transporcie rzeczy,
● wydawanie (bądź odmowa wydania), zmiana, cofanie i kontrolowanie świadectw kierowców oraz prowadzenie rejestru wydanych świadectw,
● prowadzenie rejestru pojazdów i przedsiębiorców wykonujących międzynarodowy przewóz drogowy na potrzeby własne.
Przed nowelizacją przewoźnik w zakresie przewozów międzynarodowych, składając odpowiedni wniosek, mógł uzyskać:
● licencję na międzynarodowy zarobkowy przewóz drogowy rzeczy,
● licencję na międzynarodowy zarobkowy przewóz drogowy osób,
● licencję na międzynarodowy zarobkowy przewóz drogowy osób pojazdem innym niż autobus lub autokar,
● zezwolenie na wykonywanie międzynarodowych przewozów drogowych rzeczy z przekroczeniem granicy Unii Europejskiej,
● zezwolenie na wykonywanie międzynarodowych przewozów drogowych osób na liniach regularnych i liniach regularnych specjalnych.
Organem, który był uprawniony do wydawania tych zezwoleń i zaświadczeń, był minister infrastruktury. Natomiast do wykonywania zadań w zakresie wydawania licencji na międzynarodowy transport drogowy i wydawania odpowiednich zezwoleń minister upoważniał BOTM. Licencje wydawane były na podstawie kryteriów jakościowych (posiadanie dobrej reputacji, kompetencji zawodowych, zdolności finansowej, dysponowanie pojazdami oraz kierowcami). W tej chwili to uprawnienie przysługuje już GITD, a zmiana jest o tyle znacząca, że ułatwiony zostanie dla przedsiębiorców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe dostęp do organów, które wydają niezbędne w tym zakresie dokumenty dzięki wykorzystanie terenowych struktur GITD (formularzy jazdy, certyfikatów potwierdzających spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu). Będzie to zależne od tego, czy powiedzie się scalanie systemów, w tym teleinformatycznych, GITD i wojewódzkiego inspektoratu transportu drogowego (dalej: WITD). Dla zapobieżenia problemom z tym związanym wprowadzony został przepis przejściowy, zgodnie z którym WITD będą realizowały zaprezentowane zadania, począwszy od 1 stycznia 2012 r.
Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana lub cofnięcie licencji przez GITD następuje w drodze decyzji administracyjnej
Opłaty za przejazd
W tej chwili przedsiębiorca może wnieść opłatę za przejazd samochodu po drogach krajowych w GITD. Będzie mógł je również złożyć do wojewódzkich inspektoratów transportu drogowego, a także np. uzyskać certyfikat dotyczący zezwoleń zagranicznych, których wykorzystanie uzależnione jest od spełnienia przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu. Wpływy uzyskane z: opłat w międzynarodowym transporcie drogowym; wydawania wielokrotnego zezwolenia przez Europejską Konferencję Ministrów Transportu oraz opłaty za wydawanie zezwoleń na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób na i przez Polskę pojazdem samochodowym przeznaczonym do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób z kierowcą – są przekazywane na wyodrębniony rachunek bankowy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Natomiast aby polskie organizacje zrzeszające przewoźników drogowych o zasięgu ogólnokrajowym mogły pobierać opłaty za przejazd, są zobowiązane do zawarcia w tej sprawie porozumień z GITD.
Od 2012 r. przedsiębiorca będzie mógł wnosić opłaty za przejazd do wojewódzkich inspektoratów transportu drogowego
GITD stała się organem ustawowo wskazanym do wytwarzania i przekazywania polskich zezwoleń oraz do przyjmowania i dystrybucji zezwoleń zagranicznych w transporcie drogowym rzeczy. GITD, w drodze decyzji, wydaje, odmawia wydania, zmienia lub cofa świadectwo kierowcy, przeprowadza kontrole wydanych świadectw kierowcy, prowadzi rejestr wydanych świadectw kierowcy oraz rejestr pojazdów i przedsiębiorców wykonujących międzynarodowy przewóz drogowy na potrzeby własne. Dokumenty te będzie można uzyskać w każdym mieście, w którym znajduje się siedziba WITD lub jego oddziału.
Czym są międzynarodowe przewozy drogowe
Do międzynarodowych przewozów drogowych zaliczamy przewozy drogowe osób i rzeczy (które są jedną z ważniejszych gałęzi polskiej gospodarki). Z punktu widzenia gospodarczego wyróżnić można:
● międzynarodowe przewozy drogowe wykonywane przez przedsiębiorcę w celach zarobkowych (zwane międzynarodowym transportem drogowym);
● międzynarodowe przewozy wykonywane pomocniczo w stosunku do głównej działalności gospodarczej (zwane międzynarodowymi przewozami na potrzeby własne);
● inne przewozy.
Natomiast biorąc pod uwagę dostęp do rynku międzynarodowych przewozów drogowych, można wyodrębnić:
● działalność przewozową reglamentowaną lub zgłaszaną:
– przewozy rzeczy pojazdami (lub zespołami pojazdów) o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t (transport drogowy i przewóz na potrzeby własne),
– przewozy osób w celach komercyjnych autobusami (przewozy regularne, regularne specjalne, wahadłowe, okazjonalne i na potrzeby własne) i samochodami osobowymi (przewozy okazjonalne),
● działalność przewozową niereglamentowaną przez państwo:
– przewozy rzeczy pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
– przewozy osób pojazdami w celach niekomercyjnych.
Co się nie zmieniło
Stosownie do przepisów ustawy bez zmiany pozostaje, że minister właściwy do spraw transportu jest organem właściwym do prowadzenia (na podstawie umów międzynarodowych) negocjacji i uzgodnień międzynarodowych, dotyczących kontyngentów zezwoleń na międzynarodowy przewóz drogowy osób i rzeczy. Ponadto bez zmian pozostało, że minister właściwy do spraw transportu jest organem właściwym do prowadzenia w ramach Międzynarodowego Forum Transportowego negocjacji w sprawie zezwoleń wielostronnych EKMT. Minister właściwy do spraw transportu prowadzi zarówno nadzór nad komisją społeczną do spraw podziału zezwoleń zagranicznych pomiędzy przewoźnikami drogowymi w zakresie podziału zezwoleń zagranicznych, jak i nadzór nad systemem dystrybucji zezwoleń przez organy i podmioty do tego wskazane.
Podstawa prawna
● Ustawa z 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym – Dz.U. z 2010 r. nr 249, poz. 1656.