Aby odpowiedzieć na pytanie Spółki w pierwszym rzędzie należy ustalić gdzie ww. świadczenie powinno być opodatkowane. W przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia ze świadczeniem na linii przedsiębiorca - przedsiębiorca, co do zasady w takich sytuacjach miejsce świadczenia usług wyznaczane jest według reguły ogólnej zawartej w art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług (zwaną dalej ustawą o VAT), tj. miejscem świadczenia jest wtedy przede wszystkim miejsce, w którym siedzibę ma usługobiorca.
Więcej na temat rozliczania VAT w logistyce znajdziesz tutaj
Należy jednak zauważyć, iż przedmiotem najmu są wagony kolejowe, które na mocy przepisów unijnych stanowią środek transportu. W świetle definicji zawartej w art. 38 Rozporządzenia wykonawczego Rady nr 282/2011 (stanowiącego w Polsce wraz z Dyrektywą w sprawie VAT źródło powszechnie obowiązującego prawa) środek transportu obejmuje pojazdy, mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy, i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu. W ust. 2 lit. c powyższego przepisu przewidziano, iż środek transportu stanowi w szczególności wagony kolejowe. W konsekwencji najem wagonów kolejowych stanowić będzie najem środków transportu.
W odniesieniu do najmu środków transportu ustawa o VAT zawiera szczególne regulacje modyfikujące miejsce świadczenia usługi. Na podstawie art. 28j ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Jak już wykazano wyżej, świadczone przez Spółkę usługi stanowić będą wynajem środków transportu, aby jednak ww. przepis znalazł zastosowanie musi wystąpić najem krótkoterminowy. Kiedy najem jest krótkoterminowy określa nam art. 28j ust. 2 ustawy o VAT. Wystąpi on w przypadku ciągłego posiadania środku transportu lub korzystania z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni. Jak wskazano w stanie faktycznym, Spółka zamierza wynajmować wagony na okres od 14 do 28 dni. Tym samym najem ten stanowić będzie na gruncie ustawy o VAT najem krótkoterminowy, a miejsce świadczenia należy określić w miejscu, w którym wagony kolejowe są faktycznie oddawane do dyspozycji kontrahenta.
Zobacz też: Usługa transportu towarów na rzecz kontrahenta unijnego - rozliczenie VAT
Kontrahent odbierał będzie wagony zarówno w Polsce jak i w Niemczech. Powyższe wyznaczać będzie miejsce świadczenia dla przedmiotowego najmu. Jeżeli wagony kolejowe zostaną oddane do dyspozycji kontrahenta na terenie Polski, to usługa będzie świadczona i opodatkowana w Polsce. W takim wypadku Spółka powinna wystawić fakturę uwzględniającą podatek od towarów i usług (przy zastosowaniu krajowej stawki VAT bowiem transakcja jest opodatkowana w Polsce). W przypadku udostępnienia wagonów na terenie Niemiec, Spółka nie uwzględnia w wystawionej fakturze polskiego podatku VAT. Wówczas należny podatek od wartości dodanej powinien zostać uiszczony w Niemczech. Jeżeli przepisy niemieckie dopuszczają w takim wypadku możliwość rozliczenia podatku przez nabywcę, to Spółka nie będzie obowiązana do zapłaty podatku od wartości dodanej w Niemczech.
Zobacz też: Transport stali – zasady opodatkowania VAT
W przypadku wystawienia faktury w walucie EUR ustawa o VAT wymaga przeliczenia tej kwoty na złote. W świetle art. 31a zd. 1 ustawy o VAT przeliczenia dokonuje się według kursu średniego ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy w odniesieniu do przedmiotowej transakcji (w przypadku wystawienia faktury uwzględniającej podatek od towarów i usług) powstanie na zasadach przewidzianych dla usług najmu, tj. z chwilą wystawienia faktury (art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret trzeci ustawy o VAT). W konsekwencji Spółka powinna przeliczyć kwotę wyrażoną na fakturze w EURO według kursu średniego ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Zobacz też: Usługa transportu towarów realizowana na życzenie klienta – podatek VAT
Nieco inaczej sytuacja będzie się przedstawiać w przypadku usług, których miejscem świadczenia będą Niemcy. Ponieważ usługa nie jest w świadczona (opodatkowana) w Polsce to w stosunku do niej nie może też w Polsce powstać obowiązek podatkowy. W celu przeliczenia kwot wyrażonych walucie obcej na złote należy jednak przyjąć, iż obowiązek podatkowy powstanie w tym wypadku na zasadach ogólnych. W świetle art. 100 ust. 11 ustawy o VAT, moment powstania obowiązku podatkowego dla tego rodzaju usług określa się zgodnie z art. 19a ust. 1-3 i 8 ustawy o VAT. W konsekwencji obowiązek podatkowy z tego tytułu powstanie z co do zasady chwilą wykonania usługi, a Spółka do przeliczenia kwoty wyrażonej w EUR będzie obowiązana zastosować średni kurs NBP ogłoszony na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (na podstawie art. 31a ust. 1 zd. 1 ustawy o VAT) albo też średni kurs NBP ogłoszony na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury, jeżeli Spółka wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego (art. 31a ust. 2 zd. 1 ustawy o VAT).
Tekst: Piotr Kępisty, konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.