Powszechnym zjawiskiem związanym w prowadzeniem działalności gospodarczej są niedobory towarów. Niedobory te najczęściej powstają na skutek okoliczności niezależnych od podatnika, np. w wyniku kradzieży, nieumyślnego zniszczenia, czy też przeterminowania produktów.
W przypadku stwierdzenia rzeczonych niedoborów, pojawia się wątpliwość czy należy dokonać korekty odliczonego uprzednio podatku naliczonego, wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów, które na skutek wskazanych powyżej zdarzeń nie będą przedmiotem czynności opodatkowanych.
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (...).
Zatem odnosząc się bezpośrednio do treści art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, należy wskazać, iż prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przysługuje w przypadku gdy nabycie towaru lub usługi służy podatnikowi do wykonywania przez niego działalności opodatkowanej. A contrario, niewykorzystanie nabycia w takim celu powoduje, że prawo takie podatnikowi nie przysługuje. Tym samym warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Ponadto należy wskazać, iż przepisy ustawy o VAT ustanawiają zasadę tzw. niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, iż podatnik, aby mógł skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną wykorzystane do czynności opodatkowanych.
Istotna jest intencja nabycia. Jeśli dany zakup ma służyć wykonywaniu czynności opodatkowanych, wówczas odliczenie jest prawnie dozwolone, oczywiście jeżeli nie wyłączają go inne przepisy ustawy lub aktów wykonawczych.
Podatki w logistyce
Należy dokonać oceny, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowo-prawne było wykonywanie czynności opodatkowanych. Z ogólnie przyjętej definicji „zamiaru” wynika, że jest to projekt, plan czy intencja zrealizowania czegoś. Istotą zamiaru są intencje jakie przyświecają dokonywanym czynnościom, jak i cel, który dana osoba ma osiągnąć dokonując tych czynności.
Zatem, w każdym przypadku oceniając prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego należy dokonać analizy, czy intencją danego zakupu było wykonywanie czynności opodatkowanych. Przy czym z ogólnie przyjętej definicji "zamiaru" wynika, że jest to projekt, plan czy intencja zrealizowania czegoś.
Z przypadku utraconych towarów nabytych z zamiarem ich sprzedaży niewątpliwie zostaje spełniona podstawowa przesłanka warunkująca prawo do odliczenia podatku naliczonego (jaką jest związek zakupów z wykonywaniem w przyszłości czynności opodatkowanych).
W dalszej kolejności należy zauważyć, iż regulacje ustawy o VAT nie obligują podatnika do korygowania podatku naliczonego w sytuacji wystąpienia w późniejszym okresie okoliczności niezależnych od niego, np. zniszczenia towarów, utraty ważności, itp. W konsekwencji wystąpienie zdarzeń, których konsekwencją było powstanie niedoborów towarów nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. Zatem podatnik taki nie jest zobowiązany do dokonania korekty naliczonego podatku.
VAT w logistyce
Powyższe stanowisko jest zgodne z orzecznictwem ETS, który m.in. w wyroku C-37/95 w (Ghent Coal Terminal NV) podkreślił, że (…) w przypadku gdy nabycie towarów lub nastąpiło z zamiarem ich wykorzystania do czynności opodatkowanych i podatnik odliczył podatek naliczony przy ich zakupie, a następnie z powodów od podatnika niezależnych nie wykorzystał tych towarów do prowadzenia działalności opodatkowanej prawo do odliczenia jest zachowane. Analogicznie w orzeczeniu C-97/90 (Hans Georg Lennartz) ETS wskazał, iż (…) rozstrzygający dla uzyskania prawa do odliczenia jest charakter, w jakim działał podmiot w danym momencie. Jeśli jego celem było prowadzenie za pomocą utraconych towarów działalności opodatkowanej, to owa utrata nie prowadzi do utraty tego prawa.