Logistyka produktów leczniczych należy do najtrudniejszych i najbardziej wymagających procesów logistycznych. Produkty lecznicze nie mogą być traktowane w przewozie tak jak każdy inny towar masowy, a ich obrót podlega szczególnym zasadom. Wynika to ze względów bezpieczeństwa, jak również wymogów przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 6 września 2001 r. oraz prawa farmaceutycznego.
Logistyka produktów leczniczych
Ustawodawca dzieli obrót produktami leczniczymi na: obrót hurtowy i obrót detaliczny.
Obrót hurtowy obejmuje działania polegające na zaopatrywaniu się, przechowywaniu, dostarczaniu lub eksportowaniu produktów leczniczych, posiadających pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, prowadzonych z wytwórcami lub importerami w zakresie wytwarzanych lub importowanych przez nich produktów leczniczych, lub z przedsiębiorcami zajmującymi się obrotem hurtowym, z aptekami lub z innymi upoważnionymi podmiotami, z wyłączeniem bezpośredniego zaopatrywania ludności. Obrót hurtowy produktami leczniczymi mogą prowadzić wyłącznie hurtownie farmaceutyczne oraz składy celne i konsygnacyjne produktów leczniczych.
Obrót detaliczny to bezpośrednie zaopatrywanie ludności w produkty lecznicze. Obrót detaliczny prowadzą apteki, punkty apteczne, a w zakresie produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza również tak zwane placówki obrotu poza aptecznego, czyli: sklepy zielarsko – medyczne, sklepy specjalistyczne zaopatrzenia medycznego i sklepy ogólnodostępne.
Przewóz farmaceutyków
Przewóz produktów leczniczych na szczeblu obrotu hurtowego powinien odbywać się bezpośrednio z punktu nadania do punktu odbioru (np. wytwórca – hurtownia farmaceutyczna, pomiędzy dwiema hurtowniami farmaceutycznymi, hurtownia farmaceutyczna – apteka), a jeżeli zachodzi potrzeba przeładunku, może się on odbywać wyłącznie w tak zwanych komorach przewóz produktów leczniczych powinien zatem być wykonywany bezpośrednio pomiędzy miejscem nadania i miejscem odbioru, a w przypadku konieczności przeładunków dopuszczalne jest ich dokonywanie jedynie w komorach przeładunkowych hurtowni farmaceutycznej.
Nie oznacza to, że przedsiębiorca prowadzący hurtownię farmaceutyczną nie może powierzyć przewozu leków zewnętrznemu przewoźnikowi. Z pewnością jednak wymóg dokonywania przeładunków wyłącznie w komorach przeładunkowych stanowi istotne utrudnienie, wyłączające zasadniczo możliwość transportowania produktów leczniczych w ramach przewozów drobnicowych, które opierają się na sieci lokalnych terminali przewoźników, w których przesyłki są przeładowywane. Rozwiązania powyższe są jednak podyktowane względami bezpieczeństwa.
Załadunek i transport produktów leczniczych
W szczególności załadunek i transport produktów leczniczych odbywać się ma w sposób gwarantujący: identyfikację produktu leczniczego, nadawcy i odbiorcy; zabezpieczenie przed wzajemnym skażeniem produktów leczniczych; zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem, uszkodzeniem mechanicznym lub kradzieżą; zabezpieczenie przed szkodliwym działaniem wysokiej i niskiej temperatury, światła i wilgotności oraz innych niekorzystnych czynników oraz odpowiednią temperaturę. Pojazdy wyposażane służące do transportu produktów leczniczych wyposażone są w izotermiczne skrzynie ładunkowe, instalacje chłodniczo – grzewczą, które pozwalają na utrzymanie odpowiedniej temperatury podczas transportu oraz w czujniki temperatury,
W kabinach montowane są termoregulatory z panelem odczytowym, dzięki któremu kierowca monitoruje i w razie potrzeby reguluje warunki mikroklimatyczne, w jakich transportowane są produkty lecznicze. Dodatkowo w pojazdach umieszczane są przenośne urządzenia kontrolujące temperaturę, dzięki którym można archiwizować wskazania temperatury, a w razie potrzeby przedstawić je w formie wydruku. Zapewnienie właściwych warunków transportu leków spoczywa w pierwszej kolejności na przedsiębiorcy prowadzącym obrót hurtowy. Niedopełnienie wspomnianych wymogów może prowadzić nawet do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie obrotu hurtowego produktami leczniczymi. Nie oznacza to jednak, że przewoźnik, jako profesjonalny przedsiębiorca, zwolniony jest z obowiązku znajomości powszechnie obowiązujących przepisów prawa regulujących zasady postępowania z poszczególnymi grupami towarów.
Przewóz produktów leczniczych niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa lub postanowieniami umowy zawartej z przedsiębiorcą prowadzącym obrót hurtowy lekami stanowi podstawę do odpowiedzialności cywilnoprawnej przewoźnika wobec tego przedsiębiorcy. Należy pamiętać, że niedotrzymanie właściwych warunków składowania oraz transportu może skutkować utratą jakości produktów leczniczych, a to stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.
Dlatego tak ważne jest powierzenie obsługi logistycznej wyspecjalizowanemu operatorowi, który świadczy swoje usługi korzystając z doświadczenia wykwalifikowanej kadry, w oparciu o dopracowane procedury, zgodnie z zachowaniem odpowiednich przepisów prawa farmaceutycznego i zaleceń GDP.