Zgodnie z kodeksem cywilnym przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
Umowa powinna zawierać oznaczenie przesyłki wraz ze sprecyzowaniem rodzaju i zakresu usługi spedycyjnej oraz oznaczenie wynagrodzenia należnego spedytorowi. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie klienta.
Spedytor lotniczy, aby podpisać umowę z linią lotniczą – członkiem IATA (ang. International Air Transport Association - Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych) i móc otrzymywać listy AWB tejże linii, musi stać się członkiem IATA.
Dokumenty wymagane przy lotniczym przewozie towarów
Przy lotniczym przewozie towarów należy wystawić lotniczy list przewozowy (air way bill – AWB). Można również wystawić dokument poświadczenia przyjęcia towaru.
Lotniczy list przewozowy lub potwierdzenie przyjęcia towaru powinny zawierać:
- oznaczenie miejsc rozpoczęcia i przeznaczenia przewozu,
- jeżeli miejsca rozpoczęcia i przeznaczenia znajdują się na terytorium jednego państwa, a jedno lub więcej umówionych miejsc lądowania znajduje się na terytorium innego państwa, oznaczenie przynajmniej jednego takiego miejsca lądowania oraz
- oznaczenie wagi przesyłki.
Lotniczy list przewozowy lub poświadczenie przyjęcia towarów stanowi, do czasu przedstawienia dowodu przeciwnego, dowód zawarcia umowy, przyjęcia towaru oraz wymienionych w nim warunków przewozu.
Lotniczy list przewozowy sporządza nadawca w trzech oryginalnych egzemplarzach. Na żądanie nadawcy AWB może wystawić też przewoźnik.
Nadawca jest odpowiedzialny za prawidłowość danych i deklaracji dotyczących towaru, zamieszczonych przez niego lub w jego imieniu w lotniczym liście przewozowym albo podanych przez niego lub w jego imieniu przewoźnikowi.
Nadawca ponosi odpowiedzialność za wszelką szkodę poniesioną przez przewoźnika lub przez jakąkolwiek inną osobę, wobec której odpowiedzialny jest przewoźnik, z powodu nieprawidłowości, niedokładności lub niekompletności danych i deklaracji podanych przez nadawcę lub w jego imieniu.
Spedytor może sam wystawić lotniczy list przewozowy AWB i wtedy staje się przewoźnikiem umownym. Jego odpowiedzialność w takim przypadku będzie zrównana z odpowiedzialnością przewoźnika lotniczego faktycznego.
Odpowiedzialność przewoźnika lotniczego za szkody w towarze
Spedytor lotniczy odpowiada wobec klienta za całą drogę przewozu przesyłki lotniczej, podczas gdy przewoźnik lotniczy tylko za przewóz przesyłki z lotniska nadania do lotniska przeznaczenia oraz czynności dokonywane z przesyłką w porcie lotniczym.
Przewoźnik lotniczy ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą w razie zniszczenia, zaginięcia lub uszkodzenia towaru, jeżeli tylko wydarzenie, które spowodowało taką szkodę, miało miejsce w czasie przewozu lotniczego. Przewóz lotniczy obejmuje okres, w którym towar znajduje się pod opieką przewoźnika.
Przewoźnik nie będzie jednak ponosił odpowiedzialności w przypadku i w zakresie, w jakim udowodni, że zniszczenie, zaginięcie lub uszkodzenie towaru zostało spowodowane przez jedną lub więcej spośród następujących okoliczności:
- naturalne właściwości, jakość lub wada własna towaru,
- wadliwe opakowanie towaru wykonane przez osobę inną niż przewoźnik lub osoby za niego działające,
- działania wojenne lub konflikt zbrojny,
- działanie władz publicznych związane z wwozem, wywozem lub tranzytem towaru.
Przy przewozie towarów odpowiedzialność przewoźnika w razie zniszczenia, zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia zgodnie z postanowieniami Konwencji z dnia 28 maja 1999 r. o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego sporządzonej w Montrealu, jest ograniczona do kwoty 17 SDR za kilogram, chyba że nadawca w czasie oddawania towaru przewoźnikowi złożył specjalną deklarację interesu w dostawie i uiścił dodatkową opłatę, jeżeli jest ona wymagana.
W takim przypadku przewoźnik obowiązany jest zapłacić kwotę nieprzewyższającą kwoty zadeklarowanej, chyba że udowodnił, że ta ostatnia przewyższa rzeczywisty interes nadawcy w dostawie.
W razie zniszczenia, zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia części towaru lub jakiegokolwiek przedmiotu stanowiącego jego część, za podstawę do określenia kwoty ograniczającej odpowiedzialność przewoźnika przyjmuje się tylko całkowitą wagę pakunku lub pakunków, których szkoda dotyczy.
Jeżeli jednak zniszczenie, zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie części towaru albo przedmiotu stanowiącego jego część ma wpływ na wartość innych pakunków objętych tym samym lotniczym listem przewozowym lub poświadczeniem nadania towaru całkowitą wagę takich pakunków bierze się również pod uwagę przy określaniu ograniczenia odpowiedzialności.
Należy również pamiętać o tym, że prawo do dochodzenia odszkodowania od przewoźnika wygasa jeśli powództwo przeciwko przewoźnikowi nie zostało wniesione w okresie dwóch lat, licząc od dnia przybycia do miejsca przeznaczenia lub od dnia, w którym statek powietrzny powinien był przybyć, albo od dnia, w którym przewóz został zatrzymany.