Jak opodatkować VAT usługi składowania towarów?
Nasza spółka świadczy usługi logistyczne. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonujemy na rzecz podmiotów mających siedzibę poza Polską, usługi dotyczące składowania towarów w magazynach położonych na terytorium kraju. Umowy z kontrahentami zobowiązują nas do przechowania towaru w określonym magazynie, jednakże bez wskazywania konkretnej przestrzeni magazynowej. Usługobiorca nie uzyskuje prawa do korzystania z określonej części magazynu. Nie ma również samodzielnego prawa wstępu do magazynu. W jaki sposób powinniśmy opodatkować VAT opisane usługi. Nasze wątpliwości dotyczą miejsca świadczenia tych usług.
Zobacz też: Optymalizacja gospodarki magazynowej
Odpowiedź:
Zasadą jest, że miejscem świadczenia (czyli krajem opodatkowania) usług jest miejsce (kraj), w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej - art. 28b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT). Należy jednakże pamiętać, że od powyższej reguły ustawodawca przewidział pewne odstępstwa. Jeden z wyjątków dotyczy miejsca świadczenia usług związanych z nieruchomościami. Krajem opodatkowania wspomnianych usług jest miejsce położenia nieruchomości (art. 28e ustawy o VAT).
Przywołany przepis art. 28e ustawy o VAT jest odpowiednikiem art. 47 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej Dyrektywa 112), który stanowi, że miejscem świadczenia usług związanych z
nieruchomościami, w tym usług rzeczoznawców i agentów nieruchomości, usług zakwaterowania w sektorze hotelarskim lub sektorach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub w miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, przyznawanie prawa użytkowania nieruchomości oraz usług związanych z przygotowywaniem i koordynacją prac budowlanych, takich jak usługi architektów i biur nadzoru budowlanego, jest miejsce, w którym znajduje się dana nieruchomość.
Zobacz też: Bezzałogowy system transportu w fabryce Audi
Zarówno ustawodawca unijny jak i polski nie definiują pojęcia usługi „związanej z nieruchomością”. Wskazują jedynie przykłady takich usług. Jednocześnie, jak wynika z ww. przepisów, katalog przykładów tego typu usług jest katalogiem otwartym. Zgodnie z powszechnie akceptowanym w doktrynie poglądem, zasada określona w art. 28e ustawy o VAT odnosi się do usług związanych z konkretnie określoną nieruchomością, nie zaś z nieruchomościami w ogóle. A zatem, musi być znana lokalizacja tej nieruchomości, w stopniu umożliwiającym określenie, w jakim państwie nieruchomość ta jest położona. Ponadto, aby mówić o usłudze związanej z nieruchomością, związek z tą (konkretną) nieruchomością musi być bezpośredni. Oznacza to, że nieruchomość musi być nieodzownym elementem danej usługi – bez tej nieruchomości usługa nie może być zrealizowana. Tylko, gdy nieruchomość będzie stanowić zasadniczy element świadczonej usługi, można mówić o usłudze związanej z nieruchomością. Zasada ta została wypracowana na gruncie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 7.09.2006 r. w sprawie C- 166/05).
Kwestia, czy usługi magazynowe mogą zostać uznane za usługi związane z nieruchomościami była/jest przedmiotem wieloletnich sporów. W efekcie wspomnianych sporów, NSA postanowieniem z dnia 8 lutego 2012 r. (sygn. akt I FSK 611/11) skierował do TSUE pytanie prejudycjalne w sprawie określenia miejsca świadczenia usług obejmujących przyjmowanie towarów do magazynu, ich umieszczanie na odpowiednich półkach magazynowych, przechowywanie, pakowanie, wydawanie, rozładunek, załadunek oraz w stosunku do niektórych klientów przepakowywanie materiałów dostarczonych w opakowaniach zbiorczych do indywidualnych zestawów. TSUE wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie C-155/12 rozstrzygnął jak należy ustalać miejsce świadczenia dla w/w usług kompleksowych usług magazynowych. TSUE stanął na stanowisku, że usługą związaną z nieruchomością (określoną w art. 47 Dyrektywy 112) jest tylko takie świadczenie, którego przedmiotem jest konkretna nieruchomość. Ponadto, konieczne jest, by między tym świadczeniem a nieruchomością istniał wystarczająco bezpośredni związek. Nieruchomość ma stanowić konstytutywny (nieodzowny) element świadczenia wskazanej usługi.
Zobacz też: Jak zwiększyć przepustowość w magazynie
Usługi magazynowania nie zostały wymienione wprost w art. 47 Dyrektywy 112. Dlatego też TSUE uznał, iż usługi te mogą zostać objęte zakresem tego przepisu, o ile usługobiorcy zostanie zagwarantowane prawo używania całości lub części wyraźnie określonej nieruchomości. W przypadku zaś, gdyby sąd krajowy uznał, że nieruchomość, w której magazynowane są towary, nie stanowiła niezbędnego elementu usługi lub gdyby usługobiorca nie miał jakiegokolwiek prawa wstępu do części nieruchomości, w której są magazynowane jego towary, wówczas usługa ta nie będzie związana z nieruchomością. Wówczas miejsce świadczenia takiej usługi należy ustalać na zasadach ogólnych, tj. będzie ona opodatkowana w kraju, w którym znajduje się siedziba usługobiorcy. Powyższa konkluzja znajduje potwierdzenie w wyroku NSA z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1786/13 wydanym w związku z w/w orzeczeniem TSUE. W wyroku tym NSA orzekł: „Mając na względzie powyższe stanowisko TSUE, art. 28e ustawy o VAT należy interpretować w ten sposób, że kompleksowa usługa magazynowania, może być objęta zakresem stosowania tego przepisu, jedynie pod warunkiem, że usługobiorcy jest przyznane prawo używania całości lub części wyraźnie określonej nieruchomości”.
Zobacz też: Aplikacja połączy handlowca z magazynem
W rozpatrywanym przypadku podatnik świadczy usługi dotyczące magazynowania towarów. Aby analizowane usługi mogły zostać uznane za związane z nieruchomością, usługobiorca powinien mieć zagwarantowane umownie prawo używania całości lub określonej części magazynu. Kontrahentom Spółki nie przysługuje prawo do używania magazynu lub jego części (lub przynajmniej wstępu do niego). Tym samym, rzeczonych usług magazynowania nie można, w świetle wyroku TSUE w sprawie C-155/12, uznać za usługi związane z nieruchomością. Wobec tego, miejsce świadczenia dla tych usług należy ustalać na zasadach ogólnych – usługi te powinny być więc opodatkowane w kraju siedziby usługobiorcy (art. 28b ust. 1 ustawy o VAT). Spółka zobowiązana jest zatem do dokumentowania wskazanych usług za pomocą faktur nie zawierających kwoty i stawki podatku VAT. Faktury te powinny zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”.
Tekst: Małgorzata Breda - doradca podatkowy, kierownik zespołu podatku VAT, ECDDP Sp. z o.o.