Należy pamiętać, że do rynku palet zalicza się opakowania nie tylko typu płaskiego (EUR), ale także palety skrzyniowe, słupkowe i specjalizowane.
Palety zwrotne występują w kilku postaciach, dzielą się na certyfikowane i niecertyfikowane. Najbardziej powszechny jest standard palety EUR, jako jedyny podlegający zwrotowi przez odbiorcę przy dostawie. Stąd też łatwiej jest wyliczyć ile tego typu palet znajduje się w obrocie.
Systemy zwrotu określają pomiędzy sobą kontrahenci, jednakże ewidencjonowanie palet jest podobne w każdej firmie czy to przy wykorzystaniu systemów IT, czy też za pomocą ręcznej ewidencji. Na brak możliwości dokładnego oszacowania polskiego rynku palet wpływa wiele czynników. W związku z tym, że występują duże wahania w przepływie towarów w zależności od sezonowości ich sprzedaży, również rynek palet drewnianych i elementów do palet nie jest stabilny.
Nieznana jest też dokładna liczba producentów palet niecertyfikowanych oraz palet innych niż płaskie, czyli typu skrzyniowe, słupkowe czy specjalizowane, a będących w obrocie. Liczby opisujące wartość rynku paletowego dotyczą najczęściej opakowań certyfikowanych, których obrót jest nadzorowany przez Polski Komitet Narodowy EPAL i który to szacuje wartość rynku.
- Produkcja palet typu EUR jest drugą, co do wielkości wśród krajów europejskich stowarzyszonych w UIC (z fr. Union Internationale des Chemins).
Licencję na produkcję palet ładunkowych płaskich typu EUR posiadają w Polsce 102 firmy, natomiast licencję na naprawę palet ładunkowych płaskich typu EUR posiada 100 firm. – wylicza Adam Wojciechowski z Instytutu Logistyki i Magazynowania w Poznaniu.
ILiM szacuje, że na polskim rynku wykorzystywanych w obrocie jest ponad 40 mln palet płaskich typu EUR, których przeciętna cena wynosi 25 zł/sztukę, co po przeliczeniu daje wartość ok. 250mln Euro. Jednakże nie jest to pełna wartość rynku paletowego. Gdyż w obrocie są wykorzystywane również inne palety ładunkowe płaskie o tych samych wymiarach płyty ładunkowej.
Przykładem są tutaj palety funkcjonujące w poolach zamkniętych np. CHEP, LPR. Nikt nie rejestruje łącznej wielkości produkcji tych palet i wielkości produkcji palet jednorazowego użytku. - Organizacja UIC wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku, ustanowiła kolejne karty określające wymagania dla dwóch nowych odmian palet ładunkowych płaskich drewnianych o wymiarach płyty ładunkowej 1000 mm x 1200 mm (EUR 2 i EUR 3) 800 mm x 600 mm (EUR 6), które już są w produkcji i zaczynają powoli wchodzić do obrotu. – mówi Adam Wojciechowski z ILiM.
Certyfikacja EPAL
Największą organizacją dbającą o przestrzeganie standardów i jakości produkcji palet drewnianych jest European Pallet Association (EPAL), której certyfikaty jakości są akceptowane w całej Unii Europejskiej oraz Japonii i Stanach Zjednoczonych. Firmy zajmujące się produkcją palet, powinny więc posiadać odpowiednie certyfikaty jakości potwierdzające spełnienie norm zawartych w przepisach EPAL.
Na rynku istnieje wiele firm, które nie pracują w oparciu o te wymagania i wprowadzają do obrotu palety niecertyfikowane, bądź też o obniżonej jakości, powodując spore zamieszanie na rynku, nie wspominając już o działaniu na szkodę producentów działających w oparciu o certyfikaty i przestrzegających przepisowych norm.
Roman Malicki prezes zarządu Polskiego Komitetu Narodowego EPAL szacuje, że rocznie wprowadza się do obrotu ok. 10 mln nowych palet i powinno się wycofać ok. 2 mln zużytych nie nadających się do dalszego użytkowania. - Obecnie największą słabością polskiego rynku paletowego jest cena, będąca skutkiem niczym nie uzasadnionych podwyżek surowca drzewnego, którego wartość w palecie wynosi ok. 80% ceny.
Z drugiej strony operatorzy i sieci handlowe próbują na tym zarobić, szukając tanich usług naprawczych, wymuszając naprawę palet, które winny być już poddane utylizacji. Ogłaszają przetargi elektroniczne na dostawę palet bez przeprowadzenia uprzednio audytu firm startujących w przetargu. W ten sposób niskie ceny uzyskiwane w przetargach służą jako wyznacznik poziomu cen i doprowadzają do prób obniżania jakości. – mówi Roman Malicki prezes PKN EPAL.
Produkcja stale rośnie
W 2009 r. wyprodukowano blisko 17 mln sztuk palet typu EUR a w roku 2010 liczba ta wyniosła ok. 17,5 mln sztuk, co daje Polsce drugie miejsce w Europie po Niemczech. Istnieją obawy, że pozycja ta może zostać zachwiana przez wysokie ceny surowca drzewnego używanego do produkcji palet, którego z roku na rok brakuje. Palety produkuje się głównie z drewna drzew iglastych, z papierówki i wielkowymiarowego surowca drzewnego.
Według szacunków, rocznie do produkcji palet zużywa się ok. 1,5 mln metrów sześciennych surowca drzewnego. Częściowym rozwiązaniem kłopotów jest import drewna z krajów Europy Wschodniej, wielu producentów sięga też po drewno o najniższym standardzie typu opałowego, co obniża jakość palet. Jednakże odczuwalne problemy z brakiem i wysoką ceną surowca oznaczają, że w ciągu najbliższych kilku lat w produkcji palet wyprzedzą nas właśnie kraje Europy Wschodniej jak np. Łotwa.
Kolejną bolączką, na którą zwracają uwagę eksperci, to niska wydajność pracy. Mierząc ją dla całego polskiego sektora drzewnego, wielkością produkcji na 1 zatrudnionego, wydajność wynosi około 30proc. średniej osiąganej w UE. Ważną częścią działalności producentów opakowań drewnianych i palet jest również recykling, gdzie dochodzi do wielu nadużyć i braku przestrzegania przepisów w tej materii.
Te i inne problemy powodują, że oszacowanie całkowitej wartości rynku paletowego staje się niemożliwe. Należy też pamiętać, że ostateczna decyzja o rodzaju stosowanych palet i sposobu ich zarządzania zostaje podjęta na podstawie umowy zawartej pomiędzy właścicielem tego rodzaju opakowania a właścicielem transportowanego towaru.
I to od ich uczciwości zależy, czy paleta którą wprowadzają do obrotu jest odnotowywana i podlega zwrotowi oraz recyklingowi.
System certyfikowania palet EUR
System funkcjonuje w oparciu o następujące założenia: Międzynarodowy Związek Kolejowy UIC (fr. Union Internationale des Chemins), który jest stowarzyszeniem europejskich kolei narodowych zawiązał Europejskie Porozumienie Paletowe EPAL (ang. European Pallet Association), którego celem jest obrót i użytkowanie przez europejskich przewoźników kolejowych jednolitych palet ładunkowych płaskich drewnianych. Cele te realizuje poprzez udzielanie producentom licencji na produkcję tych palet oraz licencji na ich naprawę. Licencji udzielają bezpośrednio stowarzyszeni przewoźnicy kolejowi i/lub oddziały krajowe EPAL. Palety produkowane w tym systemie mają cechy wyróżniające w postaci odpowiednich znaczników. Palety typu EUR są rozpowszechnione także poza kolejowym poolem paletowym. W Polsce do porozumienia europejskiego należy Polski Komitet Narodowy EPAL, pełniąc w/w cele, które szczegółowo przedstawiono na stronie internetowej www.epal.org.pl
(źr. ILiM, Raport pt. Rynek palet w Polsce, 2005 )
Jakie koszty generuje obrót paletami
- koszty zakupu nowych palet,-koszty transportu pustych palet,
- koszty naprawy używanych palet,
- koszty kontroli jakości, czyli inspekcji palet – ocena przydatności do dalszego obrotu,
- koszty administrowania obrotu, w tym saldowanie klientów,
- koszty magazynowania pustych palet,
- koszty zamrożonego kapitału, czyli koszty utraconych korzyści inwestycyjnych z powodu konieczności finansowania zakupu palet
- (źr. Badanie rynku palet w Polsce, DGL Polska Sp. z o.o, 2008)
Co należy zrobić, aby usprawnić proces obrotu paletami zwrotnymi:
- poprawnie zarządzać przepływami palet (liczba) oraz szukać możliwości optymalizacji w ramach utraconych aktywów,
- obliczać całkowity koszt zarządzania paletami, a następnie planować dla nich budżet i kontrolować je podobnie jak wszystkie inne koszty,
- stworzyć komórkę lub stanowisko odpowiedzialne za stan palet z taką samą starannością jak innych aktywów,
- współpracować z klientami oraz dostawcami i utrzymywać z nimi partnerskie stosunki, by wyeliminować spory i spadek efektywności związany z paletami.
(źr. Badanie rynku palet w Polsce, DGL Polska Sp. z o.o, 2008)