Zadaniem płynu hamulcowego jest przenoszenie sił z pedału hamulca na klocki hamulcowe. Od jego stanu zależy więc prawidłowe funkcjonowanie całego układu hamulcowego, a tym samym i nasze bezpieczeństwo.
Płyn hamulcowy powinien mieć m.in. następujące cechy:
- wysoką temperaturę wrzenia - co podwyższa granice temperatury, przy której możliwe jest tworzenie się tzw. „korków parowych” unieruchamiających układ hamulcowy;
- stałość temperatury wrzenia;
- niewielka ilości wody wchłaniana przez płyn z otoczenia (do 2%);
- możliwie małą lepkość w niskich temperaturach, a w wysokich - dużą;
- nieznaczną ściśliwość;
- niską agresywność korozyjną;
- dobre właściwości smarne;
- oddziaływanie na elastomery i gumę, które nie powoduje ich kurczenia, ani nadmiernego wzrostu ich objętości;
- dobrą mieszalność z dodatkami i inhibitorami;
- odporność na utlenianie w temperaturach pracy układu.
Owe właściwości mają wpływ m.in. drogę hamowania auta, a jak wykazują sondaże, aż siedemdziesiąt procent pojazdów uczestniczących w ruchu drogowym ma nadmiernie zużyty płyn hamulcowy.
Zobacz też: Dlaczego pedał hamulca „wciska się” do podłogi?
Płyn hamulcowy, jako ciecz silnie higroskopijna, chłonie wilgoć. Nawet niewielka zawartość wody powoduje obniżenie temperatury wrzenia płynu nawet o połowę. Mimo, że płyn znajduje się w zamkniętym układzie, chłonie wodę poprzez elastyczne przewody gumowe (związane jest to z porowatą strukturą gumy) bądź poprzez zbiorniczek na płyn (płyn ma kontakt z powietrzem wypełniającym przestrzeń komory silnika lub bagażnika i przejmuje z niego wilgoć). Zjawisko to nasila się przy dużej wilgotności i znacznych wahaniach temperatury otoczenia.
Warto pamiętać, że zbyt niska temperatura wrzenia płynu przy dużym obciążeniu cieplnym układu hamulcowego (np. częste ostre hamowania, zjazd ze wzniesień przy użyciu hamulców, awaryjne hamowanie podczas jazdy w pełni obciążonym pojazdem, jazda po krętej drodze z wyhamowywaniem przed kolejnym zakrętem) może spowodować zanik siły hamowania wynikający z powstania tzw. „korków parowych” - gdy płyn w układzie hamulcowym wrze, wówczas tworzy się faza gazowa, której duża ściśliwość powoduje, iż pedał hamulca nie wykazuje oporu. Mówiąc wprost, taki układ hamulcowy jest niesprawny, nawet jeśli po wyłączeniu silnika auta i ostygnięciu całego układy wydaje się działać prawidłowo.
Płyny hamulcowe, w zależności od wyjściowej temperatury wrzenia, temperatury wrzenia płynu zawodnionego, lepkości oraz charakteru chemicznego komponentów bazy zostały podzielone na następujące klasy: DOT-3, DOT-4, DOT-5.1 i DOT-5.
Zobacz też: Jak często zmieniać płyn hamulcowy? Poradnik.
Zgodnie z obowiązującą dla płynów hamulcowych normą PN-C-40005 temperatura wrzenia dla świeżego płynu hamulcowego powinna być: dla DOT-3 nie niższa niż 205°C, dla DOT-4 nie niższa niż 230°C a dla DOT-5 i DOT-5.1 nie niższa niż 260°C. Po 2-3 latach płyn zaczyna jednak wrzeć już w granicach 120 ÷ 160°C.
Konsekwencje zagotowania się płynu hamulcowego są najczęściej tragiczne w skutkach, dlatego też przynajmniej raz na 10 000 km należy sprawdzać jakość płynu hamulcowego, a także jego poziom w zbiorniczku na pompie hamulcowej. Płyn powinien być wymieniany co 40 000 km lub co 2 lata (chyba, że producent samochodu zaleca inaczej). Im szybsze i cięższe jest nasze auto, tym ważniejsza jest jakość płynu i częściej trzeba go wymieniać.
Przed wlaniem płynu hamulcowego trzeba upewnić się jaki rodzaj płynu mamy obecnie w naszym aucie. Nie wolno bowiem mieszać płynów hamulcowych DOT-3, DOT-4, DOT-5.1 z płynem DOT-5 gdyż robiony jest on na bazie silikonów. Na szczęście do zdecydowanej większości samochodów wlewany jest płyn DOT-4, więc możliwość pomyłki jest ograniczona.
Przy okazji wymiany płynu hamulcowego warto również wymienić płyn w układzie sterowania sprzęgła. Jest taki sam jak w hamulcach i również się starzeje. Układ napełniamy płynem z fabrycznie zamkniętych pojemników. Resztka płynu z poprzedniej wymiany nie nadaje się już do użycia, gdyż również zawiera wodę.
Normy PN-C-40005, temperatura wrzenia płynu hamulcowego:
- DOT-3: nie niższa niż 205°C
- DOT-4: nie niższa niż 230°C
- DOT-5 i DOT 5.1: nie niższa niż 260°C