Istotnym czynnikiem, decydującym o trwałości silnika, jest zużycie jego współpracujących elementów. Jest ono tym większe, im niższa jest temperatura trących części tuż po jego rozruchu. Gdy zimny silnik tuż po rozruchu jest poddawany dużym obciążeniom, zużycie jego części gwałtownie rośnie. Dlatego silniki samochodów, eksploatowanych na krótkich odcinkach, z długimi postojami pomiędzy kolejnymi jazdami, jak to ma miejsce np. w przypadku taksówek, mają zdecydowanie krótszą żywotność, niż silniki pojazdów, jeżdżących w długie trasy, nawet gdy są one eksploatowane z obciążeniem bliskim maksymalnego dopuszczalnego.
O nieustalonych warunkach pracy silnika mówimy wówczas, gdy choć jeden z następujących stanów pracy silnika nie jest stały:
- prędkość obrotowa;
- moment obrotowy;
- natężenie dawkowania paliwa.
W praktyce liczba nieustalonych stanów pracy silnika jest wielkością niepoliczalną.
Zobacz też: Jak określić stopień zużycia silnika?
Zmieniające się warunki pracy silnika skutkują zmianami jego obciążenia. Ponieważ nie jest możliwe idealne dobranie wszystkich parametrów, silnik może okresowo pracować np. ze zbytnio opóźnionym lub wyprzedzonym zapłonem, z nadmiarem lub niedoborem mieszanki paliwowo-powietrznej, niewłaściwym składem mieszanki lub z niewłaściwą dawką paliwa w przypadku zasilania wtryskowego.
Każdy z tych czynników ma wpływ na trwałość i niezawodność silnika, przy czym wpływ ten może być niewielki, niemal niezauważalny, lub bardzo istotny, owocujący w krótkim czasie awarią lub znacznym skróceniem czasu eksploatacji silnika. Dlatego nowoczesne silniki są wyposażane w przeróżne urządzenia, często sterowane komputerem pokładowym, które mają zapewnić najbardziej optymalne warunki pracy w danym momencie, a co istotniejsze – nadążanie ze zmianą tych warunków w funkcji zmian stanów pracy silnika.
Zobacz też: Jak dbać o silnik wyposażony w turbosprężarkę?
Jednak nawet najlepszy komputer nie jest w stanie odpowiednio zareagować na nie zawsze przemyślane decyzje człowieka, kierującego samochodem. Jednym z najczęstszych błędów kierowców jest wymuszanie na silniku większej elastyczności, niż mu właściwa, czyli np. podejmowanie prób przyspieszania z dużym obciążeniem na wysokich biegach, przy niewielkiej prędkości obrotowej wału korbowego silnika. Takie i podobne błędy eksploatacyjne mogą w bardzo istotny sposób skrócić żywotność silnika a nawet doprowadzić do jego poważnych awarii.