Od kiedy można amortyzować samochód zakupiony na raty?
Jeżeli sprzedawca w zawartej z Panem umowie zastrzegł sobie prawo własności zbywanego samochodu, to może Pan rozpocząć jego amortyzację dopiero z chwilą zapłaty ostatniej raty. Jeżeli tego nie zrobił, to nie musi Pan czekać z rozpoczęciem amortyzacji do momentu zapłaty wszystkich rat. Może Pan zacząć zaliczać do kosztów odpisy amortyzacyjne od nabytego samochodu od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wprowadzony do ewidencji środków trwałych.
Amortyzacji podlegają m.in. środki transportu stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (art. 22a ust. 1 updof). Amortyzacja samochodu osobowego wykorzystywanego w działalności gospodarczej jest więc możliwa jedynie wtedy, gdy nabywca stanie się jego właścicielem bądź współwłaścicielem.
Nabycie prawa własności w przypadku zakupu rzeczy na raty regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Z art. 583 § 1 k.c. wynika, że sprzedażą na raty jest dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny. Z kolei na podstawie art. 155 § 1 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy (art. 155 § 2 k.c.).
Zobacz też: Czy można odliczyć VAT od samochodu wykupionego na cele osobiste po zakończeniu umowy leasingu
W związku z tym, że samochód osobowy opisany w pytaniu jest rzeczą oznaczoną co do gatunku, to zawierając umowę sprzedaży na raty, nabywa Pan jego własność już z chwilą wydania samochodu. Oznacza to, że zapłata całej ceny, czyli wszystkich należnych sprzedawcy rat, nie jest co do zasady konieczna do przeniesienia prawa własności. Oznacza to, że ma Pan prawo rozpocząć amortyzację nabytego samochodu bez konieczności zapłaty całego wynagrodzenia.
Należy jednak zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. W praktyce gospodarczej przedsiębiorcy, dokonując sprzedaży na raty, czynią zabezpieczenia na wypadek nieuiszczenia całej ceny przez nabywców. Jednym ze sposobów zabezpieczenia się przed niewypłacalnymi kontrahentami jest zastrzeżenie prawa własności, które może być zapisane w umowach sprzedaży na raty. Jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym (art. 589 k.c.).
Jeśli zatem sprzedawca wprowadził do zawartej z Panem umowy zapis stanowiący, że przeniesienie prawa własności sprzedawanej rzeczy nastąpi dopiero z chwilą zapłaty ostatniej raty, to oznacza, iż skorzystał on z uprawnienia, jakie daje mu przywołany powyżej przepis, i zastrzegł sobie prawo własności. Oznacza to, że wykorzystywany w prowadzonej działalności samochód osobowy będzie mógł być amortyzowany najwcześniej z chwilą zapłaty ostatniej raty. Wcześniejsze zaliczenie odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów jest nieuprawnione.
PODSTAWA PRAWNA: art. 22a ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 251, art. 155, art. 583 § 1, art. 589 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 4