Co pewien czas w debacie publicznej wraca temat uprawnień do kierowania pojazdami posiadanym przez seniorów. Dyskutuje się, czy ze względu na wiek starsi kierowcy nie powinni podlegać obowiązkowym, częstszym badaniom lekarskim, oraz czy lekarze swoim orzeczeniem mogliby „zabierać” prawa jazdy mniej sprawnym seniorom. Temat ten był ostatnio przedmiotem dyskusji na poziomie Unii Europejskiej i zapadły decyzje co do kierunków zmian.
- Czy seniorzy mogą być spokojni o swoje prawa jazdy?
- Okres ważności prawa jazdy i cyfryzacja
- Co z ograniczeniami dla seniorów?
Czy seniorzy mogą być spokojni o swoje prawa jazdy?
Seniorzy nie mogą być do końca spokojni o posiadane uprawnienia do kierowania pojazdami. Wprawdzie Unia Europejska nie ustanowiła żadnych sztywnych regulacji obowiązkowych na terenie całej UE, które nakazywałyby np. cofać prawa jazdy przy osiągnięciu określonego wieku. Niemniej jednak pozostawiono państwom członkowskim pewne swobody w tym zakresie, którą mogą prowadzić do ograniczenia liczby seniorów kierujących pojazdami.
Okres ważności prawa jazdy i cyfryzacja
Trzeba zwrócić uwagę, że jednym z istotnych ustaleń mających ujednolicać prawa jazdy w ramach Unii Europejskiej jest ważność dokumentów praw jazdy. Postanowiono, że uprawnienia do kierowania samochodami osobowymi oraz motocyklami będą ważne maksymalnie przez okres 15 lat. Przy tym rozwiązanie to ma objąć zarówno nowo wydawane prawa jazdy, jak i te które wydawane były bez terminu ważności. Należy zauważyć, że w Polsce już od stycznia 2013 r. nowo wydawane prawa jazdy nie są bezterminowe, a mają właśnie maksymalnie 15-letni okres ważności. Co więcej, przy okazji ustalono, że będą wprowadzane rozwiązania, które pozwolą w państwach członkowskich weryfikować uprawnienia do kierowania pojazdami na podstawie cyfrowych wersji dokumentów, bez konieczności posiadania fizycznego egzemplarza prawa jazdy. To akurat dobry kierunek, niemniej jednak nie są znane pewne konkrety co do okresu wprowadzenia takiego jednolitego rozwiązania przez państwa członkowskie.
Granica 70 lat – czy będzie miała znaczenie?
Dyskutowany był także pomysł, aby kierowcom, którzy osiągnęli 70. rok życia, przedłużać ważność prawa jazdy o jedynie 5 lat, zamiast standardowych 15 lat. Ostatecznie jednak zrezygnowano ze stawiania takiego automatycznego wymogu.
Co z ograniczeniami dla seniorów?
Rozważano między innymi, czy po osiągnięciu danej granicy wieku przez kierowcę, wprowadzić obowiązek poddania się szczegółowym badaniom lekarskim (niezależnie od okresu, jaki upłynął od wydania prawa jazdy lub jego „odnowienia” po upływie okresu 15 lat ważności). Taka restrykcja nie zostanie jednak narzucona. Ustalono natomiast, że bezterminowo wydawane prawa jazdy powinny być wymieniane na dokumenty wydawane na czas określony, maksymalnie 15 lat, a wymiana powinna rozpocząć się w 2028 r. Jednakże ta wymiana ma nie wiązać się automatycznie z obowiązkiem poddania się badaniom lekarskim. Unia Europejska będzie natomiast wymagała od państw członkowskich, aby przepisy krajowe określały, czy w określonym wieku będzie wymagane przejście badań lekarskich, które potwierdzą dalszą zdolność do kierowania pojazdami, czy też wystarczające będzie złożenie przez takiego kierowcę oświadczenia (zapewne pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia).
Możliwe będzie także zwiększenie uprawnień lekarzy rodzinnych – mianowicie mogą oni zostać obciążeni obowiązkiem prawnym informowania właściwych organów o stanie zdrowia swoich pacjentów posiadających prawo jazdy, który mógłby stanowić zagrożenie w ruchu drogowym. W tym wypadku miałoby to miejsce niezależnie od wieku. Nie zostało jednak określone, jaka byłaby konsekwencja przekazania takiej informacji przez lekarza – czy automatyczne cofnięcie uprawnień, czy też obowiązkowe skierowanie na badania lekarskie, które miałoby potwierdzić zdolność do kierowania pojazdami.
Kierunki zmian są więc znane, natomiast otwarta pozostaje kwestia, w jaki sposób Polska zaimplementuje opracowane rozwiązania i na ile będą one stanowiły obciążenie dla seniorów.